FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI MASALAH KURANG BERAT BADAN DI EMPAT BUAH TADIKA KEMAS DI SKUDAI IBRAHIM BIN DAUD UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

Transcription

1 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI MASALAH KURANG BERAT BADAN DI EMPAT BUAH TADIKA KEMAS DI SKUDAI IBRAHIM BIN DAUD UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

2 UNIIVERSSIITII TEKNOLOGII MALAYSSIIA BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS JJUDUL : FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI MASALAH KURANG BERAT BADAN DI EMPAT BUAH TADIKA KEMAS DI SKUDAI: KAJIAN TINJAUAN SESI PENGAJIAN: 2007/2008 PSZ 19:16 (Pind. 1/97) Saya IBRAHIM BIN DAUD Mengaku membenarkan tesis ( PSM / Sarjana / Doktor Falsafah )* ini disimpan di Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut: 1. Tesis adalah hak milik Universiti Teknologi Malaysia 2. Perpustakaan Universiti Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi. 4. **Sila tandakan ( ) SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972) TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan) TIDAK TERHAD Disahkan oleh, (TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA) Alamat Tetap: KG. WAKAF AIK, CIK SARIMAH BT ISMAIL TAWANG, BACHOK, KELANTAN Tarikh: Tarikh: Catatan: * Potong yang tidak berkenaan. ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa0organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD. Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penyelidikan atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursusu dan penyelidikan atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM).

3 i PENGESAHAN PENYELIA Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup) dari Universiti Teknologi Malaysia Tandatangan :.. Nama penyelia : CIK SARIMAH BT ISMAIL Tarikh :...

4 ii FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI MASALAH KURANG BERAT BADAN DI EMPAT BUAH TADIKA KEMAS DI SKUDAI: KAJIAN TINJAUAN IBRAHIM BIN DAUD Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah sarjana Muda Teknologi serta Pendidikan (Kemahiran Hidup) Fakulti Pendidikan Universiti teknologi Malaysia APRIL 2008

5 iii Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya. Tandatangan :.. Nama Penulis : IBRAHIM BIN DAUD Tarikh :.

6 iv DEDIKASI Dengan nama Allah S.W.T yang Maha Pemurah lagi Maha Mengasihani. Segala pujian atas limpah dan kurnia Allah S.W.T Tuhan seluruh alam. Selawat dan salam ke atas junjungan nabi Muhammad S.A.W. Buat ibu yang tersayang, segala pengorbanan dan doamu untuk kejayaan seorang anak tidak dapat di balas sampai ke akhir hayat. Untuk isteri yang disayangi Laili bt Che Md. segala pengorbanan dan dorongan yang diberikan serta keperitan dalam menghadapi dugaan hidup selama ini tetap menjadi teladan dan kenangan kita berdua. Semoga Allah memberikan hidayah dan dimurahkan rezeki. Cik Sarimah Bt Ismail Terima kasih di atas tunjuk ajar dan bimbingan yang diberikan. Semoga Allah memberikan rahmatnya Dan dimurahkan rezeki Untuk keluarga yang dikasihi, sanak saudara dan rakan seperjuangan. Segala jasa, doa dan sokongan kalian akan dikenang ke akhir hayat.

7 v PENGHARGAAN Segala puji-pujian kehadrat Allah S.W.T. kerana dengan limpah kurnian rahmat dan hidayatnya, saya dapat menyiapkan kajian ini. Pertama sekali saya ingin merakamkan ribuan terima kasih dan penghargaan yang tak terhingga kepada penyelia projek sarjana muda, Cik Sarimah Bt Ismail di atas bimbingan dan tunjuk ajar yang diberikan sepanjang tempoh menyiapkan projek sarjana muda ini. Kerjasama daripada guru-guru Tadika KEMAS Taman Teratai, Tadika KEMAS Taman Sri Pulai, Tadika KEMAS Kemajuan 18 dan Tadika KEMAS Penyiaran 26 Taman Universiti, Skudai, Johor disepanjang tempoh penyelidikan adalah amat dihargai. Penghargaan juga ditujukan kepada semua yang terlibat sama ada secara langsung dan tidak langsung di dalam membantu menjayakan projek sarjana muda ini.

8 vi ABSTRAK Masalah kurang berat badan jarang dibincangkan dan diberi perhatian oleh masyarakat Malaysia pada masa sekarang. Namun isu ini tidak boleh dipandangan ringan kerana ia boleh menjejaskan pertumbuhan dan perkembangan kanak-kanak ketika membesar. Oleh itu kajian dijalankan untuk mengenalpasti faktor-faktor yang mempengaruhi berlakunya kurang berat badan pelajar tadika di empat buah tadika KEMAS di Skudai, Johor. Faktor-faktor yang dikaji adalah faktor pemakanan, gaya hidup dan sosioekonomi. Empat buah tadika KEMAS yang terlibat adalah Tadika KEMAS Taman Teratai, Tadika KEMAS Taman Sri Pulai, Tadika KEMAS Kemajuan 18 dan Tadika KEMAS Penyiaran 26 Taman Universiti. Seramai 67 orang responden terlibat dalam kajian ini. Sampel kajian terdiri daripada ibu pelajar tadika yang mengalami masalah kurang berat badan. Instrumen yang digunakan adalah borang soal selidik yang mengandungi tiga bahagian, A, B, dan C. Data yang dikumpulkan dianalisis secara kuantitatif menggunakan perisian SPSS ( Statistical Package for the Social Science) versi 11.0 bagi mendapat kekerapan, peratus dan min. Daripada tiga persoalan kajian yang dikemukakan didapati faktor pemakanan lebih mempengaruhi kurang berat badan pelajar tadika berbanding dengan faktor gaya hidup dan sosioekonomi. Bagi kajian akan datang disarankan pengkaji mengambil kira faktor pengetahuan ibubapa serta menjalankan kajian pada sampel yang lebih besar dan kajian dilakukan di kawasan pendalaman.

9 vii ABSTRACT Nowadays the problem on underweight is seldom being discussed and concerned by the Malaysia s society. The issue is cannot be taken for granted because it is able to demolish the growth and the development of the children. Therefore, a research had been done to identify the factors that affected the underweight among the kindergarten s pupils in four KEMAS kindergartens, in Skudai, Johor. The factors being researched are the food intake, the lifestyle and the socioeconomic factor. The four KEMAS kindergartens are KEMAS Taman Teratai, KEMAS Taman Sri Pulai, KEMAS Kemajuan 18 and KEMAS Penyiaran 26 Taman Universiti. 67 respondents are involved, whereas the sample is the pupils mothers that faced this problem. The instrument being used is the questionnaires forms which divided into three sections A, B and C. The collective data would being analysed quantitatively wring the SPSS (Statistical Package for the Social Science) software version 11.0 to get the frequency, the percentage and the min. Based on the there questions arised in the research, shown that the food intake is more dominant compared to the lifestyle and socioeconomic factors. As for the oncoming research, it is advisable of the researcher is more focused on the parents knowledge and carry out the research on the wider sample, besides doing it at the remote area.

10 viii KANDUNGAN BAB PERKARA HALAMAN PENGESAHAN STATUS TESIS PENGESAHAN PENYELIA HALAMAN JUDUL AKUAN DIRI DEDIKASI PENGHARGAAN ABSTRAK ABSTRACT KANDUNGAN SENARAI JADUAL SENARAI RAJAH SENARAI SINGKATAN SENARAI LAMPIRAN i ii iii iv v vi vii viii xiii xvi xvii xviii

11 ix BAHAGIAN SATU PENGENALAN BAB I PENDAHULUAN 1.1 Pengenalan Latar Belakang Masalah Pernyataan Masalah Objektif Kajian Persoalan Kajian Kepentingan Kajian Skop dan Batasan Kajian Definisi Operasional Pemakanan Faktor-faktor Gaya Hidup Sosioekonomi 9 BAHAGIAN KEDUA SOROTAN KAJIAN BAB II SOROTAN KAJIAN 2.1 Pengenalan Faktor Pemakanan Kanak-kanak Faktor Sosioekonomi Faktor Gaya Hidup Ibubapa Cara Mengatasi Masalah Kurang Berat Badan 17

12 x BAHAGIAN KETIGA METODOLOGI BAB III METODOLOGI KAJIAN 3.1 Pengenalan Rekabentuk Kajian Tempat Kajian Populasi dan Sampel Kajian Instrument Kajian Keesahan Soal Selidik Kajian Rintis Kebolehpercayaan Soal Selidik Prosedur Kajian 27 BAHAGIAN KEEMPAT ANALISIS DATA BAB IV ANALISIS DATA 4.1 Pengenalan Bahagian A: Analisis Latarbelakang Responden Jantina Anak Umur Anak Bangsa Pendidikan Suami Pendidikan Responden Pekerjaan Suami Pendapatan Suami Pekerjaan Responden 36

13 xi Pendapatan Responden Bilangan Tanggungan Pembantu Rumah Kekerapan Ibu Menyediakan Makanan di Rumah Pendapat Ibu Tentang Faktor Menyebabkan Anak Mereka Mengalami Masalah Kurang Berat Badan Bahagian B: Analisis Item Soalan Kajian Persoalan Kajian Persoalan Kajian Persoalan Kajian Ringkasan Dapatan Kajian Bahagian C : Makanan Yang Biasa Di Ambil Dalam Masa Sehari Sarapan Pagi Makan Tengahari Minum Petang Makan Malam Minum Malam Pemahaman Ibu Tentang Makanan Seimbang Ringkasan Dapatan Kajian Kesimpulan 59

14 xii BAHAGIAN KELIMA RUMUSAN, PERBINCANGAN DAN CADANGAN BAB V RUMUSAN, PERBINCANGAN DAN CADANGAN 5.1 Pengenalan Rumusan Rumusan Bahagian A: Latarbelakang Responden Rumusan Bahagian B: Persoalan Kajian Rumusan Bahagian C: Persoalan Kajian Perbincangan Persoalan Kajian Persoalan Kajian Persoalan Kajian Cadangan Cadangan Untuk Sasaran Kajian Cadangan Untuk Kajian Lanjutan Kesimpulan 79 RUJUKAN 80 LAMPIRAN

15 xiii SENARAI JADUAL NO. JADUAL TAJUK HALAMAN 1.1 Pengambilan Diet Disarankan (RDA) Untuk Kanak-Kanan Lelaki Dan Perempuan Berumur Di antara 1 Hingga 6 Tahun Statistik Body Mass Index (BMI) Pelajar Tadika Di 4 Buah Tadika KEMAS Di Skudai Taburan Sampel Kajian Taburan Item Soalan Soal Selidik Mengikut Latarbelakang dan Maklumat Peribadi Responden Pembolehubah Yang Digunakan Dalam Kajian Taburan Item Soal Selidik Berkaitan Penyediaan Makanan Dan Kefahaman Tentang Makanan Seimbang Taburan Item Soal Selidik Mengikut Persoalan Kajian Set Skala Likert Analisis Skor Min Tahap Pertimbangan Peratus Taburan Anak Responden Mengikut Jantina Taburan Anak Responden Mengikut Umur Taburan Bangsa Responden 33

16 xiv 4.6 Taburan Tahap Pendidikan Suami Taburan Tahap Pendidikan Ibu Taburan Pekerjaan Suami Taburan Pendapat Suami Responden Selama Sebulan Taburan Pekerjaan Ibu Taburan Pendapatan Ibu Selama Sebulan Taburan Bilangan Tanggungan Taburan Pembantu Rumah Kekerapan Ibu Menyediakan Makanan Di Rumah Pendapat Ibu Tentang Fakor Yang Menyebabkan Anak Mereka Mengalami Masalah Kurang Berat Badan Taburan Persoala Kajian Dan Bilangan Item Persoalan Kajian Analisis Kekerapan, Peratus Dan Min Responden Yang Menjawab Item Bagi Faktor Pemakanan Analisis Kekerapan, Peratus Dan Min Responden Yang Menjawab Item Bagi Gaya Hidup Analisis Kekerapan, Peratus Dan Min Responden Yang Menjawab Item Bagi Sosioekonomi Taburan Min Keseluruhan Berdasarkan Pembolehubah Kajian Kumpulan Makanan Yang Diambil Semasa Sarapan Pagi Kumpulan Makanan Yang Diambil Semasa Makan Tengahari Kempulan Makanan Yang Diambil Semasa Minum Petang Kumpulan Makanan Yang Diambil Semasa Makan Malam 57

17 xv 4.25 Kumpulan Makanan Yang Diambil Semasa Minum Malam Jawapan Yang Ditanda Oleh Ibu Contoh Pilihan Pelbagai Jenis Makanan Dari Kumpulan Makanan Untuk Anak-Anak Yang Berumur 1 Hingga 6 Tahun Contoh Menu Sehari Untuk Kanak-Kanak 4 Hingga 6 Tahun 75

18 xvi SENARAI RAJAH NO. RAJAH TAJUK HALAMAN 3.1 Carta Aliran Prosedur Menjalankan Kajian Piramid Makanan Untuk Kanak-Kanak 73

19 xvii SENARAI SINGKATAN KEMAS - Kemajuan Masyarakat ( Kementerien Pembangunan Wilayah dan Luar Bandar) NCHS - National Center For Health Statistics RDA - Recommended Dietary Allowances (Pengambilan Diet Disarankan) S - Setuju SPSS - Statistical Pakage For Social Science SS - Sangat Setuju STS - Sangat Tidak Setuju TP - Tidak Pasti TS - Tidak Setuju UNICEF United Nations Children s Fund WHO - World Health Organisation

20 xviii SENARAI LAMPIRAN LAMPIRAN TAJUK HALAMAN A Borang Soal Selidik 86 B Surat Akuan Pelajar 98 C Akuan Pengesahan Item 100

21 BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Pengenalan Manusia tidak boleh hidup tanpa makanan. Makanan diperlukan untuk membolehkan tubuh kita berfungsi dengan normal, membekalkan tenaga untuk bekerja, membesar, serta melaksanakan segala proses di dalam tubuh badan. Pada masa kini masalah kurang berat badan kurang diperkatakan, kerana masyarakat lebih menitikberatkan masalah kegemukan sedangkan masalah kurang berat badan di kalangan kanak-kanak bawah lima tahun masih lagi berlaku. Hasil kajian Asmarina (2005) di Pekan Sekinchan, Selangor mendapati 34.5% kanakkanak mengalami kekurangan berat badan dan 43.2% kanak-kanak mengalami kebantutan. National Center for Health Statistics (NCHS) di United States merupakan rujukan antarabangsa yang digunakan oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia sejak tahun 1970-an lagi. Semua negara di seluruh dunia menggunakan rujukan populasi NCHS berdasarkan andaian bahawa setiap kanak-kanak berpotensi untuk membesar secara sama dan tiada faktor persekitaran yang akan mempengaruhi pertumbuhan mereka (WHO, 1983). Status kesihatan kanak-kanak merupakan satu petunjuk yang menunjukkan taraf sosioekonomi sesebuah negara (Ricc dan Becker, 1996). Kanak-kanak yang mengalami masalah kurang berat badan juga dikatakan mengalami masalah

22 2 malnutrisi sama ada kekurangan pengambilan makanan atau kelebihan pengambilan makanan (Gibson,1990). Menurut Ruel (2003) kepelbagaian pengambilan makanan telah dikenalpasti oleh pakar pemakanan sebagai elemen terpenting dalam menilai kualiti pemakanan. Peningkatan pelbagai makanan dalam makanan dan kumpulan makanan merentasi panduan piramid makanan sangat disarankan kerana ia difikirkan dapat memastikan kecukupan nutrien yang diperlukan oleh badan sekaligus menggalakkan kesihatan yang baik. Kecukupan nutrien merujuk kepada pencapaian pengambilan tenaga dan lain-lain nutrien yang diperlukan seperti yang dicadangkan (Foote et. al., 2004). Dari umur 6 bulan ke atas, kanak-kanak memerlukan kepelbagaian makanan untuk membekalkan kuantiti nutrien yang diperlukan untuk pertumbuhan yang pantas (Onyango, 2003). Nutrien yang di perlukan oleh seorang kanak-kanak yang berumur di antara 1 hingga 3 tahun ditunjukkan di dalam Jadual 1.1. Prasekolah merupakan suatu peringkat peralihan dari bayi kepada kanakkanak sekolah, dimana kanak-kanak prasekolah merupakan mereka yang berumur 2-6 tahun (WHO, 1983). Statistik status pemakanan menunjukkan 800 juta penduduk dunia mengalami kelaparan secara kronik, 160 juta di bawah umur 5 tahun kekurangan zat makanan dan 12 juta kanak-kanak berumur kurang daripada 5 tahun mendapat kematian dalam setahun di mana 50% kematian akibat malnutrisi ( Dwi dan Darwin, 2002). Kawasan luar bandar di China, kajian oleh Shuigao (2000) menunjukkan kadar kekurangan berat badan pada tahun 1990 sebanyak 22.6%, 1992 adalah 19.4% manakala 17.8% pada tahun Kanak-kanak yang mengalami masalah terbantut pula masing-masing 41.4%, 39.7% dan 39.1% pada tahun 1990, 1992 dan Walaupun kadar kedua-dua masalah ini mengalami penurunan namun angka ini masih dianggap tinggi. Menurutnya lagi status pemakanan kanak-kanak prasekolah di kawasan bandar dan luar bandar semakin mengalami perubahan adalah berkaitan dengan status ekonomi negara yang semakin baik.

23 3 Jadual 1.1: Pengambilan Diet Disarankan (RDA) untuk Kanak-kanak Lelaki dan Perempuan Berumur di antara 1 hingga 6 Tahun. Umur dan saiz Nutrien 1-3 tahun 29 Ib, 35 in Klori Protein (g) Aktiviti Vitamin A ( R. E) Vitamin D (ug) Aktiviti vitamin E (mg T.E) 5 6 Asid askorbik (mg) Tiamina (mg) Riboflavin (mg) Niasin (mg NE) 9 11 Vitamin B6 (mg) Folasin (ug) Vitamin B12 (ug) Kalsium (mg) Fosforus (mg) Magnesium (mg) Ferum (mg) Zink (mg) Iodida (ug) Sumber Stare dan Mc Williams (1990) 4-6 tahun 44 Ib, 44 in 1.2 Latar Belakang masalah Tadika KEMAS merupakan taman didikan kanak-kanak yang dikendalikan oleh Jabatan Kemajuan Masyarakat. Pelajar Tadika KEMAS terdiri daripada kanakkanak yang berumur 4 hingga 6 tahun. Terdapat banyak kajian lepas yang dijalankan untuk mengenalpasti tahap pemakanan kanak-kanak yang berumur 4 hingga 6 tahun di Malaysia menunjukkan terdapatnya masalah kurang berat badan. Kajian yang dijalankan ke atas 60 orang kanak-kanak pra-sekolah di Tadika Islam Bandar Baru Sri Petaling Kuala Lumpur menunjukkan masalah kekurangan berat badan sebanyak 8.3% (Marissa, 2003).

24 4 Selain itu kajian yang dijalankan di Machang Kelantan pula menunjukkan 10.9% kanak-kanak tersebut mengalami masalah kurang berat badan. Masalah kurang berat badan merupakan masalah pemakanan yang utama berlaku di kalangan kanak-kanak terbabit (Mulyati, 2003). Melalui tinjauan yang dibuat di 4 buah Tadika KEMAS di Skudai didapati 83 orang daripada 139 orang pelajarnya mengalami masalah kurang berat badan ( rujuk Jadual 1.2) Daripada senario yang berlaku dan data yang didapati, dengan ini jelas menunjukkan bahawa masalah kurang berat badan di kalangan pelajar Tadika KEMAS amatlah membimbangkan. Oleh itu pengkaji merasa perlu menjalankan kajian terhadap faktor-faktor yang menyebabkan berlakunya masalah kurang berat badan dari aspek faktor pemakanan, gaya hidup dan sosioekonomi keluarga. Jadual 1.2: Statistik Body Mass Index (BMI ) pelajar Tadika KEMAS di 4 buah Tadika KEMAS di Skudai. Status BMI Tadika KEMAS Kemajuan 18 Tadika KEMAS Penyiaran 26 Tadika KEMAS Taman Teratai Tadika KEMAS Taman Sri Pulai Jumlah Kurang Berat Berat Badan Unggul Berat Badan Berlebihan Obesiti Jumlah Sumber : Fail Rekod Tinggi dan Berat Tadika KEMAS Taman Teratai, Tadika KEMAS Taman Sri Pulai, Tadika KEMAS Kemajuan 18 dan Tadika KEMAS Penyiaran 26 Taman Universiti, Skudai, Johor, 2007.

25 5 1.3 Penyataan masalah Melalui data yang diperolehi daripada empat buah Tadika KEMAS di Skudai didapati 59.71% pelajar Tadika KEMAS tersebut mengalami masalah kurang berat badan. Masalah ini akan menjadi serius apabila pelajar mengalami masalah kesihatan dan menjejaskan pertumbuhan akibat daripada masalah kurang berat badan. Berikutan dengan itu, pengkaji ingin mengkaji faktor-faktor yang mempengaruhi masalah kurang berat badan kanak-kanak tersebut dari aspek pemakanan, gaya hidup dan faktor sosioekonomi. 1.4 Objektif kajian Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk mengenalpasti pengaruh: i. Pemakanan ke atas masalah kurang berat badan di kalangan pelajar Tadika KEMAS di empat buah Tadika KEMAS di Skudai ii. Gaya hidup ke atas masalah kurang berat badan di kalangan pelajar Tadika KEMAS di empat buah Tadika KEMAS di Skudai. iii. Sosioekonomi ke atas masalah kurang berat badan di kalangan pelajar Tadika KEMAS di empat buah Tadika KEMAS di Skudai.

26 6 1.5 Persoalan Kajian Berdasarkan kepada objektif kajian beberapa persoalan telah ditentukan seperti berikut : i. Apakah pemakanan mempengaruhi masalah kurang berat badan pelajar tadika di empat buah tadika KEMAS di Skudai? ii. Apakah gaya hidup mempengaruhi masalah kurang berat badan pelajar tadika di empat buah tadika KEMAS di Skudai? iii. Apakah sosioekonomi mempengaruhi masalah kurang berat badan pelajar tadika di empat buah tadika KEMAS di Skudai? 1.6 Kepentingan kajian Dapatan yang diperolehi dalam kajian ini diharap dapat membantu: i. Ibu bapa kanak-kanak Tadika KEMAS Melalui pihak Tadika KEMAS, kanak-kanak ini diberi didikan pengambilan diet yang betul untuk mengelakkan berlakunya masalah kurang berat badan. Dengan mengenalpasti punca berlakunya masalah kurang berat badan, pihak Tadika KEMAS dapat membantu ibu bapa dalam membentuk diet pemakanan yang baik untuk keluarga mereka. Kanak-kanak memerlukan nutrien yang cukup untuk pertumbuhan dan perkembangan yang sempurna. Ibubapa memainkan peranan penting dalam mencegah berlakunya masalah kurang berat di kalangan kanak-kanak. Seseorang kanak-kanak dipengaruhi oleh corak pemakanan ibu bapa di mana bermula dari lahir sehinggalah dewasa. Melalui kajian ini nanti diharapkan pihak ibu bapa mendapat pengetahuan mengenai masalah kurang berat badan dan mengambil langkah segera untuk mengatasinya. Selain itu ibu bapa juga mendapat pengetahuan mengenai

27 7 corak pemakanan yang betul agar kesihatan dan perkembangan diri mereka sempurna. ii. Guru-guru Tadika KEMAS Disamping itu juga, kajian ini dapat memberikan manfaat kepada guru-guru untuk mendedahkan dan memupuk kesedaran kanak-kanak tadika mengenai corak pemakanan yang baik untuk mengelakkan berlakunya masalah kurang berat badan. Guru-guru tadika juga boleh merancang menu harian untuk kanak-kanak tadika berdasarkan hasil kajian yang diperolehi. 1.7 Skop dan batasan kajian Kajian ini dijalankan di empat buah Tadika KEMAS di Skudai, Johor iaitu Tadika KEMAS Taman Teratai, Tadika KEMAS Taman Sri Pulai, Tadika KEMAS Kemajuan 18 dan Tadika KEMAS Penyiaran 26 Taman Universiti. Kajian ini melibatkan 67 orang ibu kepada kanak-kanak tadika yang mengalami masalah kurang berat badan dan berbangsa Melayu. Kajian hanyalah tertumpu kepada pembolehubah pemakanan, gaya hidup dan sosioekonomi yang mempengaruhi masalah kurang berat badan pada kanak-kanak tadika KEMAS. 1.8 Definisi operasional Terdapat beberapa istilah yang boleh diperjelaskan bagi menerangkan dengan lebih tepat menurut kehendak serta keperluan yang akan dibincangkan dalam kajian ini nanti.

28 Pemakanan Jenis-jenis makanan yang lazimnya dimakan atau ditentukan untuk dimakan, pilihan jenis-jenis makanan seseorang (Kamus Dewan, 2005). Dalam kajian ini pemakanan merujuk kepada makanan yang lazimnya disediakan oleh ibu kepada pelajar Tadika KEMAS dan makanan yang disediakan oleh pihak Tadika KEMAS kepada pelajar Faktor-faktor Menurut Kamus Dewan (2002), faktor ditakrifkan sebagai sebab yang mempengaruhi sesuatu berlaku seperti keadaan atau tenaga. Dalam kajian ini faktor merujuk kepada pengaruh pemakanan, gaya hidup dan sosioekonomi yang mungkin menjadi faktor yang mendorong berlakunya masalah kurang berat badan dikalangan pelajar Tadika KEMAS Gaya hidup Menurut Kamus Dewan (2005), gaya hidup ditakrifkan sebagai cara tertentu seseorang individu atau sesuatu kumpulan menjalani kehidupan. Dalam kajian ini pengkaji akan melihat gaya hidup keluarga kanan-kanak tadika KEMAS yang dikaji dari segi kesibukan bekerja, gaya pemakanan dan penyediaan makanan kepada kanak-kanak.

29 Sosioekonomi Melibatkan unsur-unsur atau faktor-faktor kemasyarakatan dan ekonomi (Kamus Dewan, 2005). Dalam kajian ini pengkaji ingin melihat faktor sosioekonomi dari segi pendapatan, pekerjaan dan perbelanjaan ibubapa dalam menyediakan makanan kepada kanak-kanak Tadika KEMAS.

30 10 BAB II Sorotan Kajian 2.1 Pengenalan Taraf pemakanan kanak-kanak yang rendah boleh mempengaruhi kesihatan mereka dan mewujudkan risiko penyakit kronik apabila dewasa. Pengetahuan dan aplikasi pemakanan yang sihat dapat membantu kanak-kanak mengambil makanan yang seimbang dan membentuk amalan pemakanan yang baik (McCullough et al., 2004). Masalah pemakanan terbahagi kepada dua iaitu kekurangan dan berlebihan berat badan. Afrika Selatan yang dianggap antara negara kaya di Afrika juga turut menghadapi tempias masalah yang sama apabila wujud peningkatan sehingga lima peratus setahun kadar kanak-kanak kurang berat badan. Di Habsyah dan Nigeria misalnya, hampir separuh daripada jumlah kanak-kanak mereka kekurangan berat badan. Kajian yang dijalankan (UNICEF, dalam Utusan Malaysia, 29 Jun 2006) menunjukkan, hampir 75 peratus jumlah kanak-kanak dari 10 negara di dunia mempunyai masalah kurang berat badan. Negara-negara tersebut adalah India, Bangladesh, Pakistan, China, Nigeria, Habsyah, Indonesia, Republik Demokratik Congo, Filipina dan Vietnam. Lebih separuh dari jumlah keseluruhan ini adalah datangnya dari India, Bangladesh dan Pakistan (Utusan Malaysia, 29 Jun 2006).

31 11 Kajian menunjukkan, pada tahun 2003 sebanyak 27.6% kanak-kanak di Indonesia mengalami masalah kurang berat badan. Keadaan ini menunjukkan berlakunya peningkatan kes kurang berat badan di kalangan kanak-kanak pra-sekolah iaitu 27.6% pada tahun 2003 berbanding 24% pada tahun 2000 (Atmarita, 2005). Menerusi bab ini pengkaji akan membincangkan kajian-kajian lepas mengenai faktor pemakanan, sosioekonomi dan gaya hidup mempengaruhi masalah kurang berat badan di kalangan kanak-kanak. 2.2 Faktor Pemakanan kanak-kanak Pemakanan ialah jenis-jenis makanan yang lazimnya dimakan atau ditentukan untuk dimakan (Kamus Dewan, 2005). Menurut Mohd Hamim (2000) setiap makanan yang kita makan mengandungi beberapa bahan yang diperlukan oleh tubuh kita. Tidak ada sejenis makanan pun yang mengandungi semua nutrien seperti karbohidrat, protien, lemak, mineral dan vitamin. Oleh yang demikian adalah penting bagi kita untuk memakan pelbagai jenis makanan untuk mendapatkan semua bahan yang tersebut di atas. Makan secara sihat ialah mengambil makanan yang mengandungi zat yang diperlukan daripada lima kumpulan makanan dalam piramid makanan seperti nasi, roti, bijirin, mee dan mihun, sayur-sayuran dan buah-buahan, daging, ayam, ikan dan kekacang, susu dan hasil tenusu, lemak dan gula. Ini penting bagi memastikan semua ahli keluarga termasuk anak-anak menerima kesemua zat yang diperlukan bagi menjalankan aktiviti harian, pertumbuhan dan tumbesaran. Makanan yang berbeza membekalkan nutrien yang berbeza. Kuantiti nutrien yang terdapat dalam suatu jenis makanan tidak sama antara satu sama lain. Satu kajian yang dijalankan di Indonesia mendapati masalah kurang berat badan dan terbantut berlaku disebabkan oleh faktor pemakanan kanan-kanak ( Atmarita, 2005). Kanak-kanak yang tidak memperolehi secukupnya nutrien yang diperlukan oleh badan akan mengalami pelbagai ganguan kesihatan seperti masalah

32 12 kurang berat badan. Masalah kurang berat badan berlaku kerana kanak-kanak tidak memperolehi makanan dan zat yang diperlukan oleh tubuh dengan secukupnya untuk perkembangan dan pertumbuhannya. Kanak-kanak yang kurang makan dan tidak mendapat zat secukupnya tidak mungkin melalui proses tumbesaran yang baik. Sama ada kanak-kanak itu mempunyai masalah berat badan berlebihan atau kurang, sebenarnya ia memberi gambaran jelas terhadap tabiat pemakanan tidak sihat yang diamalkan di rumah. Kenyataan ini disokong oleh dapatan kajian Smith dan Haddad (2000) yang mendapati pemakanan merupakan salah satu faktor utama yang mempengaruhi pencapaian pertumbuhan seseorang. Menurut Suraiya (1997) jika makanan kurang nutrien, tubuh tidak mendapat kesemua khasiat yang diperlukan, kesannya mempengaruhi metabolisma dalam tubuh dan boleh menjurus kepada berlakunya masalah kurang berat badan. Kajian ini menjelaskan pentingnya pengambilan makanan yang berkhasiat dan seimbang untuk perkembangan dan pertumbuhan yang sihat. Cullen et al., (1997), mengesyorkan setiap individu mengambil lima hidangan sehari untuk diet yang sihat. Kelly dan Eubanks (1994) menyatakan, walaupun sedikit sarapan yang berkhasiat diambil, ini sudah cukup untuk merasa selesa dan membolehkan badan bekerja dengan lebih baik pada hari itu. Satu kajian yang telah dijalankan di kawasan bandar di Mali, mendapati skor kepelbagaian makanan yang rendah menunjukkan risiko kanak-kanak mendapat masalah kekurangan berat badan dan kebantutan (Ruel, 2003). Ini menunjukkan pengambilan nutrien yang tidak mencukupi menyebabkan berlakunya masalah kurang berat badan dikalangan kanak-kanak. Ini disokong oleh Gibson (1990) yang menyatakan malnutrisi secara amnya berlaku disebabkan ketidak seimbangan atau ketidak cukupan dan kelebihan keperluan nutrien. Malnutrisi terbahagi kepada dua iaitu pengambilan nutrien yang berkurangan (kurang berat badan, terbantut dan tersusut) atau pengambilan nutrien yang berlebihan (berlebihan berat badan). Kajian Ferrer (2005) juga mendapati pemakanan adalah salah satu faktor penyebab berlakunya masalah kurang berat badan. Ini dibuktikan melalui kajian Dinesh Kumar et al., (2006) yang mendapati kanak-kanak mengalami kurang berat

33 13 badan disebabkan pemakanan yang kurang baik. Pemakanan yang kurang baik ialah makanan yang tidak mengandungi nutrien yang diperlukan oleh badan. 2.3 Faktor Sosioekonomi Keadaan sosioekonomi yang rendah boleh menyebabkan berlakunya masalah kurang berat badan di kalangan kanak-kanak pra-sekolah. Pendapatan sesebuah keluarga dapat mengambarkan tahap sosioekonomi sesebuah keluarga. Kedudukan tahap sosioekonomi pula dapat mempengaruhi taraf pemakanan seseorang. Semakin tinggi pendapatan yang diperolehi maka semakin luas peluang mereka untuk menikmati dan memilih makanan yang berzat berdasarkan keperluan ahli keluarga. Di negara yang membangun seperti Malaysia, masih lagi terdapat banyak masalah pemakanan seperti kekurangan pengambilan nutrien tertentu dan penyakit-penyakit yang berkaitan dengan pengambilan diet seperti malnutrisi, masalah kurang berat badan dan sebagainya. Masalah malnutrisi ini dipengaruhi oleh faktor sosioekonomi seperti tahap pendidikan dan pengetahuan pemakanan ibu serta bilangan anak dalam isi rumah. Menurut Rutstein (2000), taraf sosioekonomi yang baik dapat meningkatkan taraf kesihatan kanan-kanak. Ini dibuktikan melalui kajian yang dijalankan oleh Dinesh Kumar et al., (2006) yang mendapati semakin tinggi status sosioekonomi kanak-kanak semakin kurang kemungkinan mengalami kurang berat badan berbanding kanak-kanak yang mempunyai status sosioekonomi yang rendah. Ini disokong oleh Khor (2003) meyatakan malnutrisi di kalangan kanak-kanak adalah kompleks dan dipengaruhi oleh pelbagai faktor persekitaran seperti pengaruh biologikal, budaya dan sosioekonomi. Di Filipina, kemiskinan, makanan dan pemakanan merupakan masalah yang kritikal. Kajian Anngeles-Agdeppa (2002) menyatakan 32% kanan-kanak Filipina yang berusia 0-5 tahun, mengalami masalah kekurangan berat badan dan 40.8% mengalami kebantutan. Kajian ini menunjukkan kemiskinan, makanan dan

34 14 pemakanan adalah faktor yang menyebabkan berlakunya masalah kekurangan berat badan dan kebantutan. Kajian Atmarita (2005) mendapati kelaparan dan masalah pemakanan banyak dihadapi oleh rakyat Indonesia yang miskin dan dihadapi oleh semua peringkat umur, kanak-kanak, remaja dan orang dewasa. Ini dibuktikan oleh kajian yang dilakukan oleh Haiyong Liu (2007) yang mendapati kemiskinan menyebabkan berlakunya kurang berat badan di kalangan kanak-kanak. Kanak-kanak dari keluarga yang mempunyai status ekonomi yang rendah lebih terdedah kepada masalah kurang berat badan manakala mereka yang keluarga mempunyai status ekonomi tinggi cenderung untuk mengalami masalah berlebihan berat badan (Norimah dan Lau, 2000). Kenyataan ini turut disokong oleh hasil kajian yang dilakukan oleh Zalilah dan Ang (2001), di kalangan kanak-kanak pra-sekolah di Taman Sang Kancil di sekitar Kuala Lumpur. Secara keseluruhannya, kanak-kanak tersebut adalah dari golongan keluarga berpendapatan rendah bagi kawasan bandar. Hasil kajian ini mendapati masalah kurang berat badan adalah tinggi. Ini menunjukkan perkaitan antara pendapatan keluarga yang rendah dengan kejadian masalah kurang berat badan yang tinggi bagi kanak-kanak dalam kajian tersebut. Keluarga yang miskin tidak dapat menyediakan makanan yang secukupnya untuk ahlinya dan menyebabkan berlakunya masalah kurang berat badan. Di Malaysia, hasil kajian pada tahun 1999 keatas 5,096 orang kanak-kanak dibawah usia 5 tahun menunjukkan kanak-kanak di dalam keluarga yang mempunyai pendapatan di bawah RM 1,000 sebulan lebih tinggi mengalami masalah malnutrisi iaitu kekurangan berat badan (24.5%), kebantutan (20.1%) dan tersusut (15.0%) berbanding kanak-kanak di dalam keluarga yang mempunyai pendapatan melebihi RM 1,000 sebulan dimana kekurangan berat badan (12.7%), kebantutan (10.5%) dan tersusut (1.4%) (Kementerian Kesihatan Malaysia, 2001). Kajian di kalangan kanak-kanak pra-sekolah di Malaysia juga menunjukkan bahawa terdapatnya perkaitan antara taraf sosioekonomi dengan kejadian kurang berat badan. Pendapatan isi rumah yang tinggi mempunyai pengaruh yang kuat

35 15 dalam pengambilan makanan kanak-kanak. Pendapatan ibu bapa mempengaruhi jumlah wang yang diperuntukan untuk membeli makanan. Melalui kajian yang dijalankan di Kedah, Kelantan, Perak dan Terengganu mendapati masalah kurang berat badan yang tinggi disebabkan oleh pendapatan isi rumah yang rendah dan kemiskinan yang tinggi. Dari jumlah responden kajian yang mengalami kurang berat badan, 49.6% berada di bawah paras kemiskinan dengan 37.2% miskin dan 12.4% adalah sangat miskin (Chee et al., 2002). Dalam kajian yang dijalankan oleh Normala (1997) terhadap kanak-kanak prasekolah tadika Nurul Iman, UTM pula mendapati pendapatan ibu bapa yang tinggi mempunyai perkaitan yang positif dengan taraf pemakanan yang baik dan seimbang. Toyama et al., (2001) juga bersetuju bahawa pendapatan ibu mempengaruhi taraf pemakanan kanak-kanak. Pada pendapat Heaton et al.,(2005), keluarga dengan status sosioekonomi yang lebih tinggi adalah lebih berkeupayaan memberikan penjagaan kesihatan yang lebih baik kepada kanak-kanak. Keluarga yang mempunyai status sosioekonomi yang tinggi dapat menyediakan makanan yang berkhasiat dan seimbang kepada ahli keluarga yang secara tidak langsung dapat mencegah daripada berlakunya masalah kurang berat badan dikalangan anak-anak mereka. 2.4 Faktor gaya hidup ibu bapa Selain faktor pemakanan dan sosioekonomi, faktor gaya hidup juga mempengaruhi masalah kurang berat badan di kalangan kanak-kanak. Kajian Atmarita (2005) mendapati gaya hidup sihat dengan melakukan aktiviti fizikal membantu pertumbuhan dan perkembangan psikomotor yang baik. Menurut Stare dan Mc Williams (1990) dengan kesibukan kerja dan kekangan masa bagi menyediakan makanan, banyak keluarga terutama yang ibu bekerja, terpaksa makan di restoran dengan lebih kerap berbanding dengan ibu-ibu yang tidak bekerja. Amalan ini tidak menghalang pengambilan pemakanan yang baik, tetapi keburukannya bergantung kepada jenis restoran yang dipilih.

36 16 Kesibukan kerja menjadi faktor ke atas amalan pemakanan. Kesibukan kerja menyebabkan ibu bapa tidak mempunyai masa untuk menyediakan makanan kepada anak-anak. Keadaan ini mendorong ke arah amalan pemakanan yang tidak seimbang akan menyebabkan berlakunya masalah malnutrisi sama ada berlebihan berat badan atau berkurangan berat badan. Selain daripada tidak mempunyai masa untuk menyediakan makanan untuk anak-anak, ibu bapa juga tidak mempunyai masa untuk memantau corak pemakanan anak-anak mereka, sama ada anak mereka mengambil makanan yang seimbang atau tidak. Ramai ibu bapa menyatakan mereka tidak mempunyai masa menyediakan sarapan pagi bagi keluarga dan anak-anak ( Zuraini, 2006). Mary Easaw John (2003) menyatakan antara alasan yang diberikan oleh kanan-kanak yang tidak mengambil sarapan pagi ialah kesuntukan masa dan tidak ada selera makan pada waktu pagi. Menurut Stare dan Mc Williams (1990) untuk maju dalam karier yang dianggap berjaya dan berpengaruh oleh keluarga dan masyarakat, memerlukan pengubahsuaian dalam corak hidup masyarakat. Tekanan pada jawatan atau tugas yang dipikul mungkin mempengaruhi keadaan fizikal seseorang. Beban tugas yang berat bukan sahaja meletakkan sejumlah besar tekanan dan ketegangan, tetapi menghadkan masa untuk menyediakan makanan dan berehat. Suriah (1993), berpendapat, amalan pemakanan perlu teratur dan seimbang. Jika makanan kurang nutrien, tubuh badan tidak mendapat semua khasiat nutrien. Kesannya mempengaruhi metabolisma dalam tubuh. Di samping itu, Cooke (2004) juga bersetuju bahawa gaya hidup keluarga dan cara pemberian makanan kepada kanakkanak oleh ibu bapa khasnya ibu memainkan peranan yang penting dalam membantu pembentukan kesukaan kanak-kanak.

37 Cara Mengatasi Masalah Kurang berat badan Masalah kurang berat badan yang disebabkan oleh faktor pemakanan yang buruk boleh diatasi dengan mengambil makanan seimbang dan mempelbagaikan pengambilan makanan. Semua orang memerlukan makanan yang pelbagai untuk mendapat nutrien yang diperlukan (Arimond dan Ruel, 2004). Kepelbagaian makanan secara umumnya dikenali sebagai komponen penting dalam membentuk pemakanan sihat (Ruel, 2003). Makanan yang pelbagai, selalunya dijumlahkan berdasarkan kepada bilangan item makanan yang berbeza, di mana kepelbagaian pengambilan makanan diukur mengikut jumlah kumpulan makanan (contoh; bijirin, daging, buah-buahan, hasil tenusu dan sayur-sayuran) yang digunakan pada tempoh masa tertentu (Clausen et al., 2005). Menurut Ruel (2003) pula, pengukuran kepelbagaian pengambilan makanan adalah dengan menggunakan pengiraan ringkas makanan atau kumpulan makanan mengikut ketetapan masa yang diberikan. Peningkatan pengambilan kepelbagaian makanan antara atau dalam kumpulan makanan itu sendiri telah disarankan dalam kebanyakan panduan pemakanan untuk memastikan pengambilan nutrien yang di perlukan mencukupi dan menggalakan kesihatan yang baik. Kepelbagaian makanan (variasi makanan yang diambil) disarankan untuk mencapai diet yang sihat dan mencegah daripada mendapat penyakit kanser (Fernandez et al., 2000). Kepelbagaian makanan diukur sebagai jumlah bilangan makanan yang diambil sekurang-kurangnya sekali dalam seminggu. Variasi makanan yang diambil dikategorikan kepada lima kumpulan utama iaitu kepelbagaian dalam bijirin, daging, hasil tenusu, sayur-sayuran dan buah-buahan. Kajian ini telah menunjukkan perkaitan antara kepelbagaian makanan yang diambil terjadap penyakit kanser. Dengan ini, tabiat untuk mengambil makanan yang pelbagai perlu dipupuk sejak dari umur kanak-kanak lagi.

38 18 Di negara maju, terdapat beberapa kajian yang berkait dengan kepelbagaian pengambilan makanan, khusus kepada individu dewasa dan dilihat terdapat perkaitan yang signifikan (Arimond dan Ruel, 2004). Ibu bapa seharusnya digalakkan untuk melibatkan diri dalam aktiviti yang menambahkan pengetahuan pemakanan dan mengggalakkan amalan yang baik (Soon dan Khor, 1995). Hakikatnya, lebih besar kepelbagaian pengambilan makanan yang diambil, maka ia lebih mudah untuk mencapai keperluan RDA yang disarankan dan dapat mengelak daripada mengalami masalah kurang berat badan. Kepelbagaian pengambilan makanan cenderung dikaitkan dengan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan ke atas individu (Drewnowski et al., 1997). Menurut Briley dan Roberts-Gray (1999), penglibatan ibubapa dalam perancangan menu di pusat penjagaan kanak-kanak sememangnya merupakan salah satu saranan American Dietetic Association. Seperti juga orang dewasa, kanak-kanak juga perlu mendapatkan zat pemakanan seimbang kerana dalam tempoh tersebut mereka sangat memerlukan semua zat supaya dapat membesar dengan sihat dan sempurna.

39 19 BAB III METODOLOGI KAJIAN 3.1 Pengenalan Penyelidikan bermaksud perbuatan menyelidik dan pemeriksaan (Kamus Dewan, 2002). Ia merupakan satu proses pengumpulan data untuk menghasilkan maklumat bagi mencapai sesuatu matlamat penyelidikan. Dengan adanya penyelidikan dapat membantu manusia mendapatkan penemuan baru. Untuk menjalankan sesuatu kajian, ianya perlu melalui beberapa proses seperti mendapatkan tajuk, menulis kertas cadangan, mengumpul data, mengemukakan kesimpulan dan menulis laporan (Mohd Majid, 1990). Oleh itu dalam bab ini pengkaji akan membincangkan aspek-aspek reka bentuk kajian, tempat kajian, populasi dan sampel kajian, instrumen kajian, keesahan soal selidik, kajian rintis kebolehpercayaan soal selidik dan prosedur kajian.

40 Reka bentuk kajian Kajian ini adalah berbentuk kuantitatif deskriptif dan menggunakan kaedah tinjauan dan dijalankan ke atas kanak-kanak di beberapa buah tadika Kemas di sekitar Skudai. Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk mendapatkan maklumat mengenai faktor-faktor yang mempengaruhi masalah kurang berat badan di kalangan kanak-kanak tadika iaitu faktor penyebab berlakunya masalah kurang berat di kalangan kanak-kanak yang mengalami masalah kurang berat badan. 3.3 Tempat kajian Kajian ini dijalankan di beberapa buah tadika pinggir bandar, di sekitar skudai. Tadika ini adalah dibawah kelolaan pihak Jabatan Kemajuan Masyarakat atau lebih dikenali sebagai KEMAS. Tadika ini beroperasi pada pukul lapan pagi hingga sebelas pagi. Tadika KEMAS yang terlibat dalam tinjaua ini ialah Tadika KEMAS Taman Teratai, Tadika KEMAS Taman Sri Pulai, Tadika KEMAS Kemajuan 18 dan Tadika KEMAS Penyiaran 26 Taman Universiti. 3.4 Populasi dan Sampel Kajian Sampel kajian adalah terdiri daripada 67 orang ibu pelajar-pelajar Melayu lelaki dan perempuan Tadika KEMAS yang mengalami masalah kurang berat badan dan berumur 4-6 tahun.

41 21 Jadual 3.1: Taburan Sampel Kajian Bil. Tadika KEMAS Jumlah Populasi Sampel 1 Tadika KEMAS Kemajuan orang 16 2 Tadika KEMAS Penyiaran orang 16 3 Tadika KEMAS Taman Teratai 48 orang 17 4 Tadika KEMAS Taman Sri Pulai 49 orang 18 Jumlah 162 orang 67 Sampel bagi kajian rintis yang dijalankan ialah seramai 10 orang yang terdiri daripada ibu pelajar Tadika KEMAS Kampung Wakaf Aik yang mengalami masalah kurang berat badan. Responden yang telah dipilih untuk kajian rintis tidak terlibat semasa kajian sebenar dijalankan. Kaedah sampel yang digunakan ialah pemilihan sampel bertujuan. Menurut Mohd Najib (1999), penyelidik memilih dengan sengaja sampel dengan tujuan mendapatkan jumlah sampel yang mewakili populasi. 3.5 Instrumen kajian Dalam kajian ini, pengkaji menggunakan borang soal selidik sebagai instrument kajian. Borang soal selidik digunakan kerana ia mudah ditadbir, data yang diperolehi mudah dianalisis dan menjimatkan masa ( Mohd. Najib, 1999). Kebaikan lain menggunakan soal selidik ialah; i. kos yang diperlukan adalah lebih rendah untuk populasi yang besar. Kaedah ini lebih praktikal kerana ianya lebih cepat serta menjimatkan masa dan juga perbelanjaan menguruskannya. Oleh yang demikian banyak masa, wang dan tenaga boleh digunakan untuk tujuan kerja-kerja berkaitan kajian ini.

42 22 ii. responden akan lebih bebas dan berani memberikan maklumbalas terhadap aspek yang dikaji berbanding dengan kaedah temubual atau kaedah lain. Oleh itu data yang diperolehi adalah lebih tepat. iii. setiap responden menerima set soalan dan frasa yang sama. Ketiadaan penemu duga ataupun pihak ketiga, menyumbang kepada maklum balas yang standard. Ini bermakna menyumbang kearah kebolehpercayaan lebih tinggi. Soal selidik ini terbahagi kepada tiga bahagian iaitu bahagian A, bahagian B dan bahagian C. Bahagian A mengandungi empat belas item di mana ianya menyentuh mengenai latarbelakang dan maklumat peribadi responden. Taburan item ditunjukkan di dalam Jadual 3.2. Jadual 3.2: Taburan item soal selidik mengikut latarbelakang dan maklumat peribadi responden. Latarbelakang responden Jumlah item i. Nama anak ii. iii. iv. Jantina anak Umur anak Bangsa v. Pendidikan suami vi. vii. viii. ix. Pendidikan ibu Pekerjaan suami Pendapatan suami sebulan Pekerjaan responden x. Pendapatan responden xi. xii. xiii. xiv. Bilangan tanggungan Pembantu rumah Kekerapan menyediakan makanan di rumah Pendapat responden tentang masalah kurang berat badan anak Jumlah 14

43 23 Bahagian B terdiri daripada 47 item yang diklasifikasikan kepada tiga persoalan kajian. Kajian menggunakan pembolehubah-pembolehubah seperti dalam Jadual 3.3. Jadual 3.3: Pembolehubah-pembolehubah yang digunakan dalam kajian Pembolehubah Tak Bersandar Pembolehubah Bersandar i. Faktor Pemakanan Mempengaruhi masalah kurang berat ii. Faktor gaya hidup badan pelajar Tadika KEMAS iii. Faktor sosioekonomi Bahagian C terdiri daripada 2 soalan yang berkaitan dengan penyediaan makana di rumah dan kefahaman tentang makanan seimbang seperti yang ditunjukkan dalan jadual 3.4 Jadual 3.4: Taburan item soal selidik berkaitan penyediaan makanan dan kefahaman responden tentang makanan seimbang. Item soal selidik Jumlah item i. Penyediaan makanan di rumah ii. Kefahaman tentang makanan seimbang Jumlah Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk mengenalpasti faktor-faktor yang mempengaruhi masalah berat badan pelajar Tadika KEMAS di empat buah Tadika KEMAS di Skudai. Faktor-faktor tersebut adalah pemakanan, gaya hidup dan sosioekonomi. Taburan item ditunjukkan dalam Jadual 3.5. Soal selidik di bahagian B menggunakan skala Likert lima mata. Skala Liket lima mata memudahkan responden untuk menjawab dengan tepat mengenai persoalan yang dikemukakan. Terdapat lima skala di dalam skala Likert iaitu sangat tidak setuju, tidak setuju, tidak pasti, setuju, dan sangat setuju ( Mohd. Najib, 1999). Skala Likert lima mata adalah seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 3.6.

44 24 Jadual 3.5: Taburan item soal selidik mengikut persoalan kajian Bil Persoalan Kajian Pembolehubah Jumlah Item 1 Apakah pemakanan mempengaruhi Pemakanan 16 masalah kurang berat badan pelajar tadika di empat buah Tadika KEMAS di Skudai? 2 Apakah gaya hidup mempengaruhi Gaya hidup 22 masalah kurang berat badan pelajar tadika di empat buah Tadika KEMAS di Skudai? 3 Apakah sosioekonomi mempengaruhi Sosioekonomi 9 masalah kurang berat badan pelajar tadika di empat buah Tadika KEMAS di Skudai? Jumlah 47 Jadual 3.6: Set Skala Likert Maklumbalas Skor Sangat Tidak Setuju ( STS) 1 Tidak Setuju (TS) 2 Tidak Pasti (TP) 3 Setuju (S) 4 Sangat Setuju (SS) 5 Sumber Mohd. Najib, Keesahan soal selidik Soal selidik yang disediakan perlulah diakui keesahan kandungannya. Ia bertujuan untuk menentukan kandungannya adalah sesuai dan jumlah item mencukupi. Mutu soalan perlu diambilkira supaya jelas, padat dan mudah difahami. Oleh itu akuan keesahan item soal selidik bagi kajian ini perlu diakui oleh pensyarah. Atan Long (1978) menyatakan bahawa kesahan adalah merupakan satu ciri yang menunjukkan sejauh mana sesuatu ujian itu boleh mengukur atau menilai apa yang sepatutnya dinilai atau diukur.

45 25 Menurut Mohd Najib (1999), kesahan merujuk kepada kesesuaian interprestasi yang dibuat daripada markah ujian dan lain-lain keputusan penilaian dengan merujuk kepada kegunaan tertentu penilaian tersebut dan setiap item soalan mestilah sesuai dengan objektif kajian yang dibuat. Penyelidik perlu mendapatkan bantuan daripada rakan-rakan dan pakar-pakar dalam sesuatu bidang bagi mengelakkan kekaburan atau mengelakkan soal selidiknya daripada tidak mencapai objektif penyelidikan. Menurut Mohamad Najib (1999), sebelum soalan ditadbirkan adalah baik jika mendapatkan pandangan pakar untuk kerja-kerja penyuntingan. Untuk tujuan ini, penyelidik telah mendapatkan seorang pakar yang mempunyai pengalaman yang luas dalam bidang pemakanan untuk menilai kandungan item soal selidik. Oleh itu akuan keesahan item soal selidik bagi kajian ini telah diakuai oleh seorang pensyarah di Jabatan Pendidikan Teknikal dan Kejuruteraan, Fakulti Pendidikan, Universiti Teknologi Malaysia. 3.7 Kajian Rintis Kajian rintis yang dijalankan bertujuan untuk mengesan kelemahan yang terapat di dalam set soalan soal selidik seperti : i. Item-item yang kurang jelas dan sukar difahami ii. Tempoh masa yang diambil oleh responden sepanjang menjawab soalan soal selidik iii. Kenyataan kabur yang boleh menimbulkan takrifan yang berlainan pada responden. Dapatan yang diperolehi dari kajian ini dapat menentukan keesahan dan kebolehpercayaan item. Kajian rintis ini telah dijalankan ke atas 10 orang, yang terdiri daripada ibu pelajar Tadika KEMAS Kampung Wakaf Aik yang mengalami

46 26 masalah kurang berat badan. Pemilihan sampel berdasarkan 30% daripada jumlah populasi yang dikenalpasti mempunyai latarbelakang yang sama dengan sampel kajian yang dipilih untuk kajian (Mohd. Najib, 1999). Penyelidik sendiri yang menyerahkan borang soal selidik kepada responden dan memberi masa yang sepatutnya untuk responden menjawap soalan soal selidik. Statistical Package For Sosial Sciences (SPSS) Windows versi 11.0 telah digunakan untuk penganalisisan kajian rintis. Daripada kajian rintis yang dijalankan nilai alpha yang diperolehi adalah dan beberapa perubahan telah dibuat bagi memantapkan soalan kajian. 3.8 Kebolehpercayaan Soal Selidik Kebolehpercayaan ialah ketepatan dalam membuat pengukuran dan penilaian iaitu hasil yang diperolehi tidak banyak berubah dari satu keadaan ke satu keadaan yang lain (Atan Long, 1978). Dalam kajian ini pengkaji menjalankan kajian rintis bagi menentukan kebolehpercayaan soal selidik. Untuk memastikan kebolehpercayaan soalan, nilai alpha perlu melebihi 0.8 (Mohd Najib, 1999). Mohd Majid Konting (1990) menambah, kebolehpercayaan akan memberi darjah ketekalan dan ketepatan instrumen pengukuran. Instrumen yang mempunyai kebolehpercayaan yang tinggi akan memberi keputusan yang sama dan hampir sama setiap kali ia digunakan. Kenyataan ini diperkukuhkan lagi oleh Syaharom (1990) yang menyatakan kebolehpercayaan ialah ketekalan sesuatu alat dalam melahirkan skor yang setara. Kesetaraan ini ditentukan dengan menggunakan alat tersebut berulang kali dan juga menggunakannya ke atas pelbagai subjek. Satu alat yang tinggi kebolehpercayaannya dapat melahirkan skor yang sama atau hampir sama, atau dilaksanakan ke atas dua subjek yang mempunyai bakat dan pengalaman yang sama.

47 27 Wiersma (1995) pula mendefinisikan kebolehpercayaan sebagai sejauh manakah sesuatu instrumen itu dapat memberikan maklumat yang konsisten. Mohd Najib (1999) pula menyatakan bahawa kebolehpercayaan adalah tinggi apabila markah yang sama atau hampir sama diperolehi apabila ujian yang sama dijalankan pada masa yang berlainan. Untuk mengelakkan berlakunya bias pengkaji perlu mempunyai dua soalan untuk perkara yang sama. Sebagai contoh, pengkaji ingin mendapatkan maklumat tentang pemakanan kanak-kanak tadika. Pengkaji boleh membina dua item, yang pertama dinyatakan sebagai Anak saya mengambil sarapan pagi setiap hari dan kedua ialah Saya menyediakan sarapan pagi pada setiap hari untuk anak-anak saya. Soalan ini diberikan kepada responden untuk dijawab. Setelah data diperolehi, pengkaji menjalankan analisis kolerasi antara pasangan soalan tersebut. Sekiranya nilai koefisien adalah tinggi, pengkaji boleh membuat kesimpulan bahawa soal selidik pengkaji mempunyai kebolehpercayaan yang tinggi. 3.9 Prosedur Kajian Pada peringkat awal menjalankan penyelidikan, pengkaji menghadiri taklimat untuk mendapat penyelia. Setelah penyelia diperolehi, pengkaji dikehendaki mengadakan perbincangan dengan penyelia untuk menentukan bidang kajian dan tajuk yang sesuai. Tajuk ditentukan melalui pembacaan dan kajian rambang yang di buat oleh penyelidik setelah berbincang dan dipersetujui oleh penyelia tentang tajuk yang dipilih. Penyelidik juga dikehendaki menentukan bidang kajian dan melakukan analisis ke atas tajuk yang dipilih. Setelah tajuk dikenalpasti, penyelidik dikehendaki mengenalpasti masalah melalui pembacaan dan membuat tinjauan ke tempat kajian. Pengkaji seterusnya menyusun strategi dan membuat rujukan untuk mendapatkan maklumat yang berkaitan dengan tajuk dan bidang kajian.