PENGETAHUAN, SIKAP DAN AMALAN PENGGUNAAN RACUN MAKHLUK PEROSAK SERTA FAKTOR YANG MEMPENGARUHINYA DIKALANGAN PETANI TANJUNG KARANG SELANGOR

Size: px

Start display at page:

Download "PENGETAHUAN, SIKAP DAN AMALAN PENGGUNAAN RACUN MAKHLUK PEROSAK SERTA FAKTOR YANG MEMPENGARUHINYA DIKALANGAN PETANI TANJUNG KARANG SELANGOR"

Pauline Gibson
6 years ago
Views:

1 74 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid PENGETAHUAN, SIKAP DAN AMALAN PENGGUNAAN RACUN MAKHLUK PEROSAK SERTA FAKTOR YANG MEMPENGARUHINYA DIKALANGAN PETANI TANJUNG KARANG SELANGOR ABSTRAK Satu kajian irisan lintang telah dilakukan di Kampung Sri Gambut, Sungai Burung Tanjung Karang dari 7 9 Oktober 1997 mengenai pengetahuan, sikap dan amalan tentang racun makhluk perosak di kalangan pengguna berumur tahun. Responden adalah seramai 160 orang yang merupakan pengguna racun makhluk perosak. Data kajian dikumpulkan secara temubual dengan menggunakan borang soal selidik berpandu. Kaedah cerapan tentang penjualan racun makhluk perosak telah dibuat di 6 buah kedai racun berlesen di Sekinchan serta 2 buah lagi di Tanjung Karang dengan berdasarkan senarai semakan yang telah disediakan. Keputusan kajian menunjukkan 43.8% pengguna racun makhluk perosak mempunyai pengetahuan yang rendah, manakala sebanyak 51.3% mempunyai sikap yang salah dalam penggunaan racun makhluk perosak. Didapati sebanyak 48.8% daripada pengguna racun ini telah mengalami gejala klinikal akibat penggunaan racun terutamanya pening kepala dan gatal kulit. Turut didapati bahawa hanya 46.9% daripada pengguna racun yang pernah mendapat maklumat daripada media massa tentang racun makhluk perosak manakala selainnya mendapatkannya daripada sumber yang lain. Kaedah deskriptif yang dibuat tentang kepercayaan salah berkaitan penggunaan racun makhluk perosak menunjukkan bahawa ianya masih diamalkan di kalangan 60.6% pengguna. Program tindakan yang bertujuan untuk menambahkan pengetahuan tentang racun makhluk perosak di kalangan pengguna telah dijalankan selama 3 hari. Didapati bahawa terdapat peningkatan pengetahuan tentang racun makhluk perosak yang bererti selepas program ini dijalankan. ABSTRACT A cross sectional study on the knowledge, attitude and practice of pesticide use among users aged between years old was carried out in Kampung Sri Gambut, Sungai Burung, Tanjung Karang Selangor between 7 9 October There were 160 respondents who are a pesticide users. Data was collected through interviews by using guided questionaire. Observational study was also * Mahasiswa/wi Perubatan Fasa 2 Kumpulan 6 Sesi 1997/98

2 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid done at six licensed pesticide dealers at Sekinchan and another two at Tanjung Karang itself. The results obtained showed that 43.8% users have low knowledge whereas 51.3% have wrong attitude towards pesticide use. It was also found that 48.8% users had experienced clinical signs and symptoms of pesticide poisoning like headache and skin irritation. Only 46.9% users obtained the information about pesticides through mass media while the remainder are from other sources. A descriptive study done showed that 60.6% users still practice traditional beliefs related to pesticide use. A three day implementation programme was done to increase the knowledge among pesticide users. It was found that there was a significant increase in their knowledge after the programme. PENDAHULUAN Penduduk dunia bertambah dari masa ke semasa. Seiringan dengan itu keperluan makanan juga turut meningkat. Malaysia sebagai sebuah negara yang sedang pesat membangun tidak terlepas dari fenomena ini. Pelbagai cara telah dilakukan untuk meningkatkan lagi penghasilan bahan makanan termasuklah menggunakan racun makhluk perosak (RMP). Penggunaan racun makhluk perosak di Malaysia meningkat daripada juta tan pada tahun 1978 kepada 250 juta tan pada tahun Racun perosak yang biasa digunakan di Malaysia ialah racun rumpai (herbicide) seperti Paraquat dan racun serangga (insecticide) seperti Monocrotophos dan Malathion. Penggunaan racun perosak yang betul mengikut peraturan yang ditetapkan oleh pengilang adalah penting untuk menjamin keselamatan pengguna. Sebahagian besar dari penduduk Kampung Sri Gambut adalah petani. Dengan itu kebanyakan penduduknya adalah terdedah kepada RMP. Objektif kajian ini adalah untuk mengkaji pengetahuan, sikap dan amalan penduduk setempat terhadap penggunaan RMP dikalangan penduduk yang berumur 18 hingga 60 tahun di Kampung Sri Gambut. LATAR BELAKANG TEMPAT KAJIAN Kampung Sri Gambut terletak dalam Mukim Tanjung Karang. Jumlah penduduk kampung ini ialah seramai 1,200 orang dimana sebahagian besarnya merupakan penduduk Melayu (1,043 orang). Manakala selebihnya ialah penduduk India (157 orang). Sumber ekonomi utama ialah pertanian dimana penanaman padi merupakan pekerjaan utama selain kelapa sawit dan kelapa.

3 76 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid METODOLOGI Kajian irisan lintang telah dilakukan ke atas penduduk yang berumur tahun di Kampung Sri Gambut. Populasi kajian terdiri daripada semua penduduk Kampung Sri Gambut yang berumur tahun. Rangka sampel terdiri dari rumah-rumah di kampung tersebut. Pemilihan sampel rumah dilakukan secara persampelan rawak sistematik. Daripada 230 buah rumah, 33.0% telah dipilih (77 buah rumah). Ahli rumah yang berumur tahun yang berada di dalam rumah semasa kajian telah ditemuduga. Hanya 3 orang perumah akan ditemubual. Jikalau terdapat lebih daripada 3 orang semasa kajian dilakukan, persampelan rawak mudah digunakan untuk memilih 3 orang tersebut. Sampel telah digugurkan sekiranya dalam dua lawatan, unit sampel itu tidak ditemui, tidak bekerjasama atau mempunyai kecacatan sehingga sukar untuk berkomunikasi seperti pekak atau bisu. Kajian ini menggunakan borang soal selidik berpandu. Pra ujian dilakukan untuk menguji kefahaman responden, validiti borang soal selidik dan masa yang diperlukan untuk melengkapkan satu set borang soal selidik. Teknik temuduga di kalangan semua penemuduga telah diseragamkan sebelum kajian. HASIL DAN PERBINCANGAN Jadual 1 menunjukkan bahawa pengguna yang paling ramai adalah di dalam selang umur 26 hingga 30 tahun, iaitu 29 orang (18.1%). Seramai 149 orang (93.1%) merupakan pengguna lelaki dan hanya 11 orang (6.9%) merupakan pengguna perempuan. Satu kajian mengenai RMP di Kampung Sungai Sireh, Tanjung Karang 1990 menunjukkan terdapat seramai 66% pengguna lelaki dan 34% pengguna perempuan. Pengurangan peratusan pengguna perempuan ini, mungkin disebabkan oleh tren peningkatan penggunaan alat penyembur racun yang lebih besar dan berat. Ia juga mungkin disebabkan pertambahan kesedaran tentang bahaya penggunaan RMP maka kaum lelaki dalam keluarga lebih rela menanggung tanggungjawab ini.

4 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid Jadual 1 Taburan responden mengikut faktor sosio-demografi Faktor Selang umur (tahun) Jantina Lelaki Perempuan Bangsa Melayu India Pekerjaan Petani Bukan petani Taraf pendidikan Tinggi Rendah Pendapatan Tinggi Rendah Bilangan n = Peratus (%) Dari segi pekerjaan pula, kajian ini mendapati 74.4% daripada pengguna RMP terdiri daripada golongan petani. Kajian yang lalu pada 1990 mendapati taburan yang hampir sama iaitu 75.6% petani dan 24.4%

5 78 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid bukan petani. Kajian ini menunjukkan peratusan amalan buruk adalah lebih tinggi di kalangan petani, iaitu sebanyak 55.5% manakala golongan bukan petani mempunyai prevalens sebanyak 44.5%. Ini agak menghairankan kerana golongan petani yang dianggap lebih berpengalaman dalam menggunakan RMP mempunyai prevalens amalan buruk yang lebih tinggi. Hal ini mungkin terjadi kerana para petani merasakan mereka sudah cukup pengalaman dan tidak pernah mendapat gejala yang teruk akibat keracunan, menyebabkan mereka bersikap sambil lewa dalam penggunaan RMP. Hasil kajian ini juga hampir sama dengan yang lalu dimana prevalens amalan buruk adalah 61.4%. Bagaimanapun, tiada hubungan yang bererti di antara amalan penggunaan RMP dengan jenis pekerjaan (petani dan bukan petani). Seterusnya kajian juga mendapati seramai 48.8% pengguna pernah mengalami gejala klinikal. Kajian di Kampung Parit 2 Sungai Burung, Tanjung Karang, 1994 juga menunjukkan 45.3% pengguna mengalami gejala klinikal. Tiada pengurangan yang ketara dalam peratus pengguna yang mendapat gejala klinikal akibat penggunaan RMP. Daripada mereka yang mempunyai gejala klinikal, gejala yang paling kerap adalah pening kepala (68.1%), diikuti gatai-gatal kulit (59.4%) dan sakit mata (39.4%) (Jadual 2). Jadual 2 Taburan gejala klinikal yang pernah dialami akibat penggunaan racun makhluk perosak (RMP) Gejala klinikal Pening kepala Sakit mata Sesak nafas Loya dan muntah Cirit-birit Gatal kulit Kebas-kebas Peratusan (%) Dari segi sumber maklumat tentang RMP didapati 35% pengguna mendapat maklumat dari televisyen, 20.6% dari radio dan 26.3% dari akhbar. Namun begitu, masih terdapat pengguna (23.1%) yang tidak

6 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid pernah menerima sebarang maklumat tentang RMP dari mana-mana sumber. Jadual 3 Taburan sumber maklumat mengenai RMP Sumber maklumat Televisyen Radio Akhbar atau bahan bercetak lain Lain-lain Peratusan (%) Menurut amalan pengguna RMP didapati masih terdapat seramai 97 orang pengguna (60.6%) yang mengamalkan kepercayaan yang salah. Contohnya mereka percaya bahawa kesan racun boleh dihilangkan dengan meminum air kelapa, air asam jawa, makan mempelam muda, samak dengan air tanah liat dan lain-lain. Para pengguna RMP perlu diyakinkan bahawa amalan penggunaan RMP yang betul, seperti memakai pakaian pelindung yang lengkap adalah cara yang lebih berkesan bagi mengelakkan kesan-kesan keracunan. Hasil kajian juga mendapati 43.7% responden mempunyai tahap pengetahuan yang rendah (Jadual 4). Kajian lalu mendapati keputusan yang hampir sama iaitu 43.9% pengguna masih berpengetahuan rendah. Ini menunjukkan seolah-olah sepanjang tempoh antara tahun hampir tiada peningkatan dalam tahap pengetahuan mengenai RMP di kalangan penduduk Tanjung Karang. Sejumlah 40% responden masih belum jelas tentang kelas-kelas racun, sedangkan pengetahuan tentang kelas racun adalah amat penting kerana kelas yang berbeza mempunyai tahap ketoksikan yang berbeza. Seramai 76.9% responden pula percaya bahawa mencampurkan dua atau lebih racun adalah berkesan. Perbuatan ini sebenarnya amat berbahaya kerana percampuran dua racun boleh menghasilkan tindakbalas kimia yang meningkatkan ketoksikan malah membahayakan pengguna.

7 80 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid Jadual 4 Pengetahuan responden mengenai RMP Pengetahuan Jenis racun Rumput-rampai Serangga Kulat Tikus Racun tidak memberi kesan jika terpercik pada mata Pendedahan racun pada kulit dalam jangka masa yang lama boleh menyebabkan penyakit kulit Akibat keracunan Maut Sakit atau pening kepala Kabur penglihatan Cara penyemburan yang betul Menyembur melawan angin Merokok semasa menyembur Semburan dibuat di bawah paras lutut Mencampur 2 atau lebih racun akan memberi kesan yang baik untuk membunuh perosak Bekas yang digunakan untuk meracun boleh digunakan untuk kegunaan harian yang lain Alat penyembur yang bocor masih boleh digunakan Responden berpengetahuan baik (%)

8 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid Lebih separuh daripada pengguna, iaitu 51.3% mempunyai sikap yang buruk mengenai RMP. Peratusan ini jauh lebih tinggi daripada peratusan yang didapati daripada tahun 1994 iaitu 23.6% (Jadual 5). Kajian juga mendapati 51.3% pengguna mempunyai amalan yang salah dalam penggunaan RMP. Kajian pada tahun 1994 mendapati 34% pengguna mempunyai amalan yang salah (Jadual 6). Ini menggambarkan peningkatan dalam peratus pengguna yang mempunyai amalan yang salah. Didapati hanya 48.1% responden memakai pelindung mata dan 63.1% memakai sarung tangan, malah didapati hanya 23.8% memakai kasut kanvas dan 4.4% memakai seluar pendek semasa menyembur. Selain itu terdapat 14.5% responden yang tidak pernah meminta sebarang nasihat tentang RMP dan masih ada lagi orang (3.1%) yang menggunakan semula bekas racun untuk penggunaan harian dan sebanyak 20% pengguna yang tidak membasuh bahagian badan yang terkena racun dengan serta merta. (Jadual 6) Jadual 5 Sikap responden terhadap RMP Responden yang Sikap bersikap betul (%) Racun perlu disimpan di tempat khas 80.6 Perlindungan tubuh dan muka semasa menyembur adalah perlu walaupun cuaca panas terik Pengguna perlu mendapatkan nasihat daripada penjual racun ketika membeli racun Tidak boleh memindahkan racun ke dalam botol minuman kosong Perlu mengikut sukatan yang tepat semasa membancuh racun Bekas racun yang kosong perlu di tanam 88.1

9 82 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid Jadual 6 Amalan penggunaan RMP Amalan Membaca arahan pada label sebelum menggunakan racun Tidak menggunakan bekas kegunaan harian untuk membancuh racun Mencuci alat penyembur dengan bersih dan menyimpannya di tempat yang selamat Cara berpakaian semasa menyembur Pelindung mata Topeng bertapis atau tuala penutup mulut dan hidung Baju berlengan panjang Sarung tangan Tidak berkasut kanvas Tidak berseluar pendek Responden yang mempunyai amalan baik (%) Membeli racun di kedai berlesen 96.2 Orang yang biasa ditemui untuk mendapatkan nasihat tentang racun Pegawai pertanian Pekedai racun berlesen Tidak menggunakan semula bekas racun untuk kegunaan harian Membasuh bahagian badan yang terkena racun dengan serta merta

10 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid Perbandingan hasil kajian ini dengan kajian 1990 dan 1994 menunjukkan keputusan yang hampir serupa. Secara keseluruhannya terdapat peningkatan dari segi sikap dan amalan yang buruk di kalangan pengguna RMP. Secara umumnya, amalan penggunaan RMP yang lebih baik adalah berhubung rapat dengan taraf pendidikan yang tinggi. (p=0.0001). (Jadual 7) Jadual 7 Taburan amalan dalam penggunaan RMP menurut pekerjaan, pendapatan dan taraf pendidikan Jenis amalan Pembolehubah Baik Buruk Jumlah χ 2 p Bil % Bil % Pekerjaan Petani Bukan petani Pendapatan Tinggi Rendah * Taraf pendidikan Tinggi Rendah * * Bererti pada p<0.05 Amalan dalam penggunaan RMP adalah lebih baik dikalangan pengguna yang mempunyai pengetahuan tinggi mengenai RMP. Terdapat perbezaan yang bermakna (p=0.0002) diantara min skor amalan mengikut tahap pengetahuan (Jadual 8).

11 84 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid Jadual 8 Perbezaan pengetahuan dan sikap mengenai RMP menurut skor amalan Pembolehubah Bil. Min Sisihan piawai Pengetahuan Tinggi Rendah t p * Sikap Baik Buruk * * Bererti pada p<0.05 Menurut taraf pendidikan, kajian menunjukkan terdapat perbezaan yang bermakna (p=0.01) dalam min skor pengetahuan menurut taraf pendidikan (Jadual 9). Mereka yang berpengetahuan tinggi didapati mempunyai min skor sikap yang lebih tinggi (p<0.01) (Jadual 10). Jadual 9 Skor pengetahuan mengikut taraf pendidikan Pembolehubah Bil. Min Sisihan piawai Taraf pendidikan Tinggi Rendah t p * * Bererti pada p<0.05 Jadual 10 Skor sikap mengikut taraf pengetahuan mengenai RMP Pembolehubah Bil. Min Sisihan piawai Pengetahuan Tinggi Rendah t p 5.60 <0.01

12 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid KESIMPULAN Kajian ini menunjukkan terdapat hubungan yang bermakna diantara amalan mengenai RMP dengan pendapatan, taraf pendidikan, pengetahuan dan sikap pengguna. Hubungan yang bermakna juga didapati diantara pengetahuan mengenai RMP dan taraf pendidikan begitu juga dengan sikap dan pengetahuan mengenai RMP. Secara umumnya, tahap pengetahuan responden mengenai RMP adalah memuaskan. Namun demikian lebih daripada separuh responden mempunyai amalan dan sikap yang buruk. BIBLIOGRAFI Burgess, J.E Occupational Health in the Agricultural Industry. In : Gerdner AW, ed. Current Approaches to Occupatioanal Health. Wright PSG; Balasubramaniam A survey on the Use of Pesticide Among Non- IPC Farmers in Tanjung Karang. Unpublished. Hill, M.G Dictionary of Scientific and Technological Term. New York : Mac. Millan Howard, J.K., Sabapathy, N.N. & Whitehan, P.A A Study of the Health of Malaysia Plantation Workers with Particular Referance to Paraquat Sprayman. British Journal of Medicine. 38: Hearn, C.E.D & Keir, W Nail Damage in Spray Operators Exposed to Paraquat. British Journal of Medicine. 28: Kanniah, R Pesticide Abuse in Malaysia Problems and Issues. In: Environment Development Natural Resource Crisis in Asia and Pacific. SAM; Kusnidar, S.K.M Keracunan Racun Makhlok Perosak pada Petani di Berbagai Daerah di Indonesia. Cermin Dunia Kedoktoran Demam Berdarah. 1: Murphy, S.D Toxic Effect of Pesticide. Toxicology The Basic Science of Poisons. 3 rd ed. New York: Msc Millan Publishing Company; Medred, L.I. & Kagan, J.S Pesticides, Organophosphorous. In: Permeggianil, ed. Encyclopedia of Occupational Health and Safety. 3 rd ed. ILO;

13 86 Buletin Kesihatan Masyarakat Jilid Proceeding of Informal Consultation on Planning Strategy for the Prevention of Pesticides Poisoning. World Health Organisation, Geneva Proceeding of the Tenth Asian Conference on Occupational Health, Singapore Rampal, K.G Paraquat Use and Misuse, Menifestation and Management. Sahabat Alam Malaysia, Pesticide Dilemma in the World Case Study of Malaysia, Sahabat Alam Malaysia, Toxicity of Pesticides Dangers to Health,; 7-10 Suara Sahabat Alam Malaysia, Paraquat Poisioning Among Workers,; 3.

UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA

UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA KNOWLEDGE, ATTITUDE AND PRACTICE REGARDING HORMONAL EMERGENCY CONTRACEPTION AMONG MARRIED FEMALE STAFF IN UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA FATEMEH NAJAFI SHARJ ABAD FPSK(m) 2010 1 KNOWLEDGE,