Osasun Zientzien Arloan Oinarrezkoa Derrigorrezkoa ) Ikasle-taldea Euskara (32)

Transcription

1 Ikasleentzako irakasgai-gidak egiteko EREDUA talde bakoitzean IRAKASGAIAREN INFORMAZIO OROKORRA Irakasgaiaren izena Saila Ikasturtea (Lauhilekoa) Farmakologia Medikoaren Oinarriak Farmakologia 1. lauhilekoa Modulua 4. ECTSen korpurua 6 Mota (Oinarrizkoa, Osasun Zientzien Arloan Oinarrezkoa Derrigorrezkoa ) Ikasle-taldea Euskara (32) 1 Griseko hutsuneetan ANECArako txostenean agertu zen testua bera agertu behar da; helburua da koordinazioa egiteko eta Agentziek Ikasketa Plangitza ikas-taldeetan betetzea ziurtatu ahal izateko; lauki gri hauek ez dira agertu behar ikasleentzako Giden azken bertsioetan (iragasgaien datuak izan ezik

2 Irakasleen datuak Ikasle-taldeko arduraduna irakasgaian Izena Ane M. Gabilondo Telefonoa Posta-e Tutoretza Ikasle-taldeko irakasleak irakasgaian - Ane M. Gabilondo - Maria Torrecilla - Aitziber Mendiguren - Nerea Jauregizar

3 2 A.- IRAKASGAIAN LANTZEN DIREN GRADUKO GAITASUNAK, Ministerioaren Aginduko 3. (Titulazio-kurtsoa) eta 5. (Modulua) ataletakoak TITULAZIOAREN GAITASUNA (onartuta) Farmakoen ekintza mekanismoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eraginkortasuna ulertzea ebidentzia zientifikoak erabiliz. MODULUKO GAITASUNAK (onartuta) Talde farmakologiko nagusiak, dosiak, administrazio bideak eta farmakozinetika ezagutzea. Elkarrekintza farmakologikoak eta farmakoen eragin desiragaitzak ezagutzea. Sistema eta aparatu guztien farmakologia ezagutzea. Farmako analgesikoak, minbizi-kontrako farmakoak, farmako antimikrobianoak eta hanturakontrako farmakoak ezagutzea. Anestesia eta erreanimazioaren oinarri orokorrak ezagutzea. OHARRA: grisean dagoena onartutako Ikasketa-Plangintzaren transkripzioa izango da, ikastalde guztietan komuna dena; bestea talde bakoitzean zehaztuko da 2 B.- IKASKETA PLANGINTZAN IDATZI ZIREN IRAKASGAIAREN GAITASUN ESPEZIFIKOAK (IKASKETA-EMAITZAK) 1. Farmakoen ekintza (farmakodinamia), xurgapena, banaketa, metabolismoa eta iraizketa (farmakozinetika) zehazten duituzten mekanismo orokorrak ezagutzea. 2. Nerbio sistema periferikoan eragiten duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 3. Nerbio sistema zentraleko farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 4. Anestesia eta erreanimazioaren oinarri orokorrak ezagutzea. 5. Min eta hantura prozesuetan zein sistema inmunologikoan eragiten duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 6. Sistema kardiobaskular, digestibo eta arnas sisteman eragiten duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 7. Sistema endokrino-metaboliko aldatzen duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 8. Antimikrobiano eta minbizi-kontrako farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea.

4 2 C.- IKASKETA-HELBURUAK Atal hau da berez ikaslegoak ikusiko duena, hau da 2c gaitasunen zehazte neurgarria (irakasleak nahi duena ikasleak ikastea). Malgutasuna dago talde bakoitzean modurik egokienean idazteko, baina 2c ataleko gaitasun guztiak agertu beharko dira. 1.Farmakoen ekintza (farmakodinamia), xurgapena, banaketa, metabolismoa eta iraizketa (farmakozinetika) zehazten dituzten mekanismo orokorrak ezagutzea. 2. Nerbio sistema zentraleko farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea 3. Nerbio sistema periferikoan eragiten duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 4. Anestesia eta erreanimazioaren oinarri orokorrak ezagutzea. 5. Min eta hantura prozesuetan zein sistema inmunologikoan eragiten duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 6. Sistema kardiobaskular, digestibo eta arnas sisteman eragiten duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 7 Sistema endokrino eta metaboliko aldatzen duten farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea. 8. Antimikrobiano eta minbizi-kontrako farmakoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak ezagutzea.

5 3.- GAI-ZERRENDA 2 I. Atala: Farmakoen eraginak, xurgapena, banaketa, metabolismoa eta iraizketa zehazten duten mekanismo orokorrak. 1. Gaia. Farmakologiarako sarrera. Farmakologiaren kontzeptua eta helburuak. Farmako, berezitasun farmakologiko, sendagai (medikamentu) eta drogaren kontzeptua. Farmakoen ziklo orokorra organismoan. Mintza biologikoen zeharkatzeko zerikusia duten mekanismoak. 2. Gaia. Famakodinamia (I). Eragin farmakologiko eta ekintzamekanismoaren kontzeptuak. Diana farmakologikoak: Maila molekularra, zelularra, tisularra eta sistemikoa. Farmakoen hartzaileak, ioi-erretenak, proteina garraiatzaileak eta entzimak. 3. Gaia. Farmakodinamia (II).Konzentrazio/eragin eta dosi-eragin kuantifikazioa (aldagaiak, parametroak, erlazio motak). Farmakoen sailkapena dosi-eragin kurben arabera (agonistak eta antagonistak). In vitro eta in vivo dosi-eragin erlazioa zehazten duten faktoreak. Gai teorikoak (gaien zerrenda eta edukiak) 4. Gaia. Farmakoen xurgapena. Farmakoen banaketa organismoan. Farmakoen xurgapenaren mekanismo orokorrak. Administrazio bideak eta xurgapen ezaugarriak. Banaketa baldintzatzen duten faktoreak: farmakoeta organismo-menpekorrak. Gune funtzionalak eta anatomikoak. Banaketa bolumenaren kontzetua. 5. Gaia. Farmakoen metabolismoa eta iraizketa. Farmakoen metabolismoaren helburua. Metabolismorako guneak eta bideak (I. eta II faseko erreakzioak). Metabolismoa aldatzen duten faktoreak: fisiologikoak, farmakologikoak, patologikoak eta genetikoak. Giltzurrun bideko iraizketa: mekanismoak eta aldaketa farmakologikoak. Giltzurruneko plasmagarbiketaren kontzeptua (aklaramendua). Behazun iraizketa eta farmakoen iraizketarako beste bideak. 6. Gaia. Parametro farmakozinetikoak. Farmakoen kontzentrazio plasmatikoen dinamika organismoan: dosi bakarra eta errepikakorrak. Bioerabilgarritasun, erdibizi eta aklaramendu sistemikoaren kontzeptuak. 7. Gaia. Erreakzio kaltegarrien mekanismo orokorrak. Ekintza mekanismo araberako erreakzio kaltegarrien sailkapena: dosi eta ekintza farmakologikoen menpekoak eta ez-menpekoak; farmakoaren administrazio luzearen ondokoak; atzeratutakoak; tratamendu luze osteko farmakoak bat-batean ustean gertatutakoak.ç 2 Posiblea da Ikasketa-Plangintzan agertzen den gai-zerrenda ez idaztea, baldin eta ANECAk onartutako eduki guztiak adierazten diren

6 II. Atala: Nerbio sistema begetatibo eta periferikoaren farmakologia. 8. Gaia. Nerbio sistema begetatiboa. Neurotransmisio adrenergikoa. Neurotransmisio kolinergikoa. Noradrenalinaren prozesu sinaptikoak. Hartzaile adrenergikoak eta erantzun fisiologikoak. Transmisio adrenergikoaren aukera terapeutikoak. Azetilkolinaren prozesu sinaptikoak. Hartzaile kolinergikoak eta erantzun fisiologikoak: 9. Gaia. Farmako adrenergikoak. Ekintza zentraleko farmako antiadrenergikoak. Farmako adrenergikoaren kontzeptua eta ekintza mekanismo araberako sailkapena: adrenergiko zuzenak (katekolamiank, adrenergiko alfa-1 eta alfa-2 selektiboak, eta beta-2 selektiboak) eta adrenergiko mistoak. Ekintza farmakologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Ekintza zentraleko antiadrenergikoak edo alfa-2 antagonistak (metildopa, clonidina). 10. Gaia. Farmako antiadrenergikoak. Farmako antiadrenergikoaren kontzeptua. Alfa1- eta alfa2- antagonistak eta alfa-1 antagonista selektiboak (doxazisina). Ezaugarri farmakologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Beta-1 eta beta-2 (propranolol) antagonistak eta beta-1 selektiboak (metorpolol). Ezaugarri farmakologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Alfa eta beta antagonistak (labetalol, karbedilol). 11. Gaia. Farmako kolinergikoak. Antagonistak muskarinikoak. Blokeatzaile neuromuskularrak. Farmako kolinergikoak: kontzeptua eta ekintza mekanismo araberako sailkapena (zuzenak eta ez-zuzenak edo antikolinesterasikoak), ekintza farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Farmako antikolinergikoa, antimuskarinikoa edo parasinpatikolitikoaren kontzeptua: Gai naturalak eta sintetikoak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Bloqueatzaile neuromuskularrak despolarizatzaile eta ez-despolarizatzaileak. Erabilgarritasun terapeutikoak et efektu kaltegarriak. III. Atala: Nerbio-sistema zentraleko farmakologia eta anestesiaren oinarri farmakologikoak. 12. Gaia. Farmako analgesiko opiazeoak. Ekintza mekanismoa. Opioide endogenoak. Analgesiko opiazeoen sailkapena: Mu hartzeile opioidearen agonistak (morfina eta beste batzuk), ekintza mistoko farmakoak (agonista/antagonista farmakoak eta agonista partzialak) eta antagonistak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak 13. Gaia. Bentzodiazepinak eta beste antsiolitikoak. Beste lasaigarri/hipnotikoak. Bentzodiazepinak: ekintza mekanismoa, eragin farmakologikoak eta sailkapena. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin kaltegarriak. Bentzodiazepinaren antagonista. Beste farmako antsiolitikoak. Beste lasaigarri/hipnotikoak. Alkohol etilikoaren farmakologia. 14. Gaia. Farmako antidepresiboak. Antimaniakoak. Farmako antidepresiboak: kontzeptua eta ekintza mekanismoak (antidepresibo triziklikoak, MAO inhibitzaileak eta serotoninaren bixurgapenaren

7 inhibitzaile selektiboak). Talde farmakologiko bakoitzaren ezaugarri farmakologikoak eta eragin farmakologikoak. Litioaren ezaugarri farmakologikoak. 15. Gaia. Antipisikotikoak (neuroleptikoak). Antipsikotikoak: ekintza mekanismoak, ezaugarri farmakologikoak eta eragin desiragaitzak. Antipsikotikoen sailkapena (tipikoak eta atipikoak). Erabilgarritasun terapeutikoak. 16. Gaia. Asaldura neurodegeneratiboen farmakologia. Antiepileptikoak. Farmako antiespastikoak. Parkinson gaixotasuna. Aukera terapeutikoak: farmako dopaminergiko zuzenak eta ez-zuzenak, eta farmako antikolinergikoak. Ezaugarri farmakologikoak eta eragin kaltegarriak. Antiepileptikoak: kontzeptua eta ekintza mekanismo orokorrak. Ezaugarri farmakozinetikoak eta eragin desiragaitzak. Farmako antiespastikoak: ekintza mekanismoak eta ezaugarri farmakologikoak. 17. Gaia. Anestesiko orokorrak: arnas-bidekoak eta benabarnekoak. Anestesiko lokalak. Arnas-bideko anestesikoak: gaseosoak eta likido hegazkorrak: ezaugarri zinetikoak eta farmakodinamikoak. Benabarneko anestesikoak: Ezaugarri farmakologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Anestesiko lokalak: sailkapena, ekintza mekanismoa, erabilagarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. IV. Atala: Farmako analgesikoak, antiinflamatorioak eta inmunomodulatzaileak. 18. Gaia. Histamina eta antihistaminikoak. Serotonina. Eikosanoideak. Histaminaren fisiologia eta fisiopatologia. Hartzaile histaminergikoak. Farmako antihistaminiko H1 eta H2. Ekintza farmakologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Hartzaile serotonergikoak eta serotoninaren ekintza farmakologikoak. Transmisio serotonergikoaren aukera farmakologikoak. Eikosanoideak: prostaglandinak, tronboxanoak eta leukotriekoak: Jatorria et ekintza fisiologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. 19. Gaia. Farmako analgesikoak, antipiretikoak, antiinflamatorio ez esteroideoak (AIEEak) I. Ezaugarri orokorrak eta ekintza mekanismoa. Sailkapena. Azido salizilikoaren eratorriak (aspirina). Parazetamola. Azido propionikoaren eratorriak (ibuprofenoa, naproxenoa). Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 20. Gaia. Farmako analgesikoak, antipiretikoak, antiinflamatorio ez esteroideoak (AIEEak) II. Beste antirreumatikoak. Hezueriaren kontrako farmakoak. Azido azetiko eratorriak (diklofenakoa). Eratorri pirazolinikoak. Oxikamak (piroxikama). Ezaugarri farmakologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Antirreumatikoak. Hezueriaren kontrako farmakoak. 21. Gaia. Farmako antiinflamatorio esteroideoak. Kortikoide endogenoak. Sailkapena: mineralokortikoiedak eta glukokortikoideak. Glukokortikoideak: naturalak eta sintetikoak (bide sistemikoa, topikoa eta arnas-bideakoak). Ekintza mekanismoa. Eragin farmakologikoak.

8 Erabilgarritasun terapeutikoak eta efektu desiragaitzak. 22. Gaia. Farmako immunomodulatzaileak. Farmako immunokentzaile eta immunoestimulatzailearen kontzeptua. Farmako immunokentzaileak: Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Farmako immunoestimulatzaileak; interferoiak, interleuzinak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. V. Atala: Arnas eta digestio aparatuaren farmakologia eta sistema kardiobaskularraren farmakologia. 23. Gaia. Arnas eta digestio aparatuaren farmakologia I. Jariaketa azidoaren inhibitzaileak eta neutralizatzaileak, urdaileko mukosaren babesleak. Farmako prozinetikoak eta koleretikoak eta kolagogoak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 24. Gaia. Arnas eta digestio aparatuaren farmakologia II. Farmako libragarriak. Beherakoaren kontrako farmakoak. Goitikaren kontrako farmakoak. Farmako bronkozabaltzaile eta asma-kontrako farmakoak. Eztularen kontrako farmakoak, mukolitikoak eta espektoratzaileak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 25. Gaia. Farmako diuretikoak. Kontzeptua eta sailkapena: lakioko diuretikoak (furosemida), diuretiko tiazidikoak (hidroklorotiazida), potasioaren aurrezlariak (amilorida) eta osmotikoak. Talde farmakologiko bakoitzaren ekintza-gunea, ekintza-mekanismoa eta ezaugarri farmakozinetikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 26. Gaia. Digitalikoak eta beste farmako inotropoak. Kaltzio antagonistak. Digoxina: ekintza farmakologikoak, ekintza mekanismoa eta ezaugarri farmakozinetikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Toxikotasuna. Beste farmako inotropoak. Kaltzio antagonistaren kontzeptua eta sailkapena: dihidropiridinak (nifedipina, amlodipino), berapamilo eta diltiazem. Ekintza farmakologikoak, ekintza-mekanismoa eta ezaugarri farmakozinetikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 27. Gaia. Sistema renina-angiotentsinaren farmakologia. Angiotentsinaren ekintza fisiologikoak eta fisiopatologikoak. Angiotentsinaren entzima bihurtzailearen inhibitzaileak (kaptopril, lisinopril): ezaugarri farmakologikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Angiotentsina hartzaileen antagonistak (losartan). 28. Gaia. Nitratoak eta beste farmako basozabaltzaileak. Farmako antiarritmikoak. Nitratoak (nitroglizerina, isosorbide di eta mononitratoa): ezaugarri farmakologikoak eta ekintza mekanismoa. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Beste basozabaltzaileak: ezaugarri farmakologikoak eta ekintza mekanismoa. Erabilgarritasun terapeutikoak

9 eta eragin desiragaitzak. Farmako antiarritmikoaren kontzeptua. Ekintza mekanismo araberako sailkapena. Ezaugarri farmakologikoak erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 29. Gaia. Antikoagulatzaileak. Antiagregatzaile plaketarioak. Fibrinolisiaren farmakologia. Heparina, heparina zatituta eta aho-bidezko antikoagulatzaileak (azenokumarola eta warfarina). Aspirina eta beste antiagregatzaile plaketarioak. Fibrinolisiaren inhibitzaileak eta aktibatzaileak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 30. Gaia. Farmako hipolipemiatzaileak. Sistema hematopoietikoaren farmakologia. Hiperlipoproteinemien orokortasunak. Aukera terapeutikoak: HMG-CoA erreduktasaren inhibitzaileak (parabastatina, atorbastatina), fibratoak, behazun azidoak lotzen dituzten erretxinak. Talde farmakologiko bakoitzaren ezaugarri farmakologikoak, ekintza-mekanismoa, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Burdina, azido folikoa, B12 bitamina, hazkuntza-faktore hematopoietikoak. Ezaugarri farmakologikoak, ekintza mekanismoa, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. VI. Atala: Antimikrobiano, antiprotozoario eta antihelmitikoen farmakologia. Minbizi-kontrako farmakoak. 31. Gaia. Antiseptikoak eta desinfektatzaileak. Sulfamidak eta kotrimoxazola. Kinolonak eta beste gernu antiseptikoak. Espektro antibakterianoa. Ekintza mekanismoak. Ezaugarri farmakozinetikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 32. Gaia. Antibiotiko betalaktamikoak. Penizilinak: Egitura kimikoa, ekintza mekanismoa eta espektro antibakterianoa. Bentzilpenizilina: Farmakozinetika. Penizilina sintetikoak: Betalaktamasarekiko erresistenteak, espektro zabalekoak, antipseudomonak eta beste batzuk. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Zefalosporinak: ezaugarri orokorrak, sailkapena eta espektro antibakterianoa. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Beste antibiotiko betalaktamikoak: monobaktamikoak eta karbapenemikoak. Betalaktamasaren inhibitzaileak. Hipersentikortasun erreakzioak. 33. Gaia. Antibiotiko aminoglukosidoak, polipeptidikoak, tetraziklinak eta kloranfenikol. Ekintza mekanismoak eta espektro antibakterianoa. Ezaugarri farmakozinetikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 34. Gaia. Makrolidoak. Beste zenbait antibiotikoak. Farmako antimikobakterianoak. Makrolidoak (eritromizina, klaritromizina, azitromizina): ekintza mekanismoa eta espektro antibakterianoa. Ezaugarri farmakozinetikoak. Erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Lehenengo aukerako tuberkulosi-kontrako farmakoak: isoniazida, rifampizina, etambutol, estreptomizina, y pirazinamida. Bigarren aukerako

10 farmakoak. Ezaugarri farmakologikoak eta eragin desiragaitzak. Leprakontrako farmakoak. Ezaugarri farmakologikoak eta eragin desiragaitzak. 35. Gaia. Farmako antifungikoak. Farmako antibirikoak. Antifungikoak: antibiotikoak, eratorri azolikoak, besteak. Ezaugarri farmakologikoak, ekintza mekanismoa, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Antibirikoak: ekintza mekanismoa, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. 36. Gaia. Farmako antiprotozoarioak, antihelmintikoak eta ektoparasitarioak. Antiamebiasikoak: ezaugarri farmakologikoak eta eragin desiragaitzak. Antimalarikoak: ezaugarri farmakologikoak eta eragin desiragaitzak. Beste antiprotozoarioak. Antihelmitikoen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Ektoparasitizidak: eskabizidak eta insektizidak. 37. Gaia. Farmako antineoplasikoak. Minbizi-kontrako kimioterapiaren ezaugarri orokorrak. Ekintza mekanismoak. Eragin desiragaitz orokor komunak. Gai alkilatzaile, farmako antimetabolito, antibiotiko eta beste antineoplasikoen ezaugarri espezifikoak. VII. Zatia. Farmakologia hormonala. Metabolismoaren farmakologia. 38. Gaia. Hormona hipofisarioen farmakologia. Tiroxina eta farmako tiroideoak. Hormona adenohipofisarioak: hazkuntza hormona, gonadotropina. Hipotalamoko faktore erregulatzaileak. Hormona neurohipofisarioak: oxitozina eta basopresina. Ezaugarri farmakologikoak eta erabilgarritasun terapeutikoak. Tiroxinaren ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. Farmako antitiroideoen (metimazol) ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. 39. Gaia. Giltzurrungaineko hormonen farmakologia. Intsulina eta ahobidezko hipogluzemiatzaileak. Glukagoia. Giltzurrungaineko hormonak: mineralokortikoideak eta glukokortikoideak: erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. Intsulinaren ekintza mekanismoa. Prestakisunak, erabilgarritasun terapeutikoak eta eragin desiragaitzak. Aho bidezko hipogluzemiatzaileen ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. Glukagoia: ekintza farmakologikoak eta erabilgarritasun terapeutikoa. 40. Gaia. Sexu-hormonak. Emakumezko sexu hormonak: estrogenoak eta antiestrogenoak. Gestagenoak. Progesteronarekiko antagonistak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. Gizonezko sexu hormona: Androgenoak eta antiandrogenoak. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. 41. Gaia. Kaltzio eta fosforoaren farmakologia. Kaltzio, kaltzitonina eta D bitamina. Ezaugarri farmakologikoak, erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak. Paratohormona. Bifosfonatoak. Erabilgarritasun terapeutikoa eta eragin desiragaitzak.

11 Ikasgai praktikoa: Bestelako jardueren zerrenda (mintegiak, pratikak ) Mintegiak: gai teoriko edo praktikoei buruzko eztabaidak Laborategiko praktikak: Nerbio-sistema zentraleko eta sistema kardiobaskularreko farmakologia landuko da praktika hauen bitartez. Gelako praktikak: egitarauaren zati guztietan ariketa praktikoak eginez sakonduko dira. Ordenagailu praktikak: AIEE gaia eta arnas aparatuko farmalologia sakonduko dira ordenagailuko pratikak erabiliz.

12 4.-METODOLOGIA ETA JARDUERA HEZIGARRIAK Hutsune zuriak ikas-talde bakoitzean zehaztuko dira (hutsune grisek onarturiko Ikasketa-Plangintzan agertzen diren ordu-kopuruak eta helburuak adieraziko dituzte). Bertaratzek oak (h) (gelan) Lan autonomoa (h) (gelaz kanpo) Guztira (h) ECTS (h/25) Ikasketa-helburuak (2c ataleko zenbakiak zehaztu) Ikasleak gelan egingo duen jarduera-mota zehaztu beharko da (eskola magistralak, kasu klinikoak, ariketak, arazoak ebaztea, etab.) 3. Eskola magistralak ,8 1-8 Eskola magistrala Mintegiak ,4 3, 6 Ikasleek prestatutako saio monogragikoan irakasleak zein ikasleek parte hartuko dute ikasgai zehatza lantzeko. Irakasleak lanaren eztabaida gidatuko dut. Gelako praktikak ,2 1-8 Laborategiko praktikak 5 2,5 9 0,4 3,6 Ordenagailu-praktikak ,2 5,6 Oinarriko tekniketan trebetasuna lortuko du ikasleak. Horrez gain gai teorikoa landuko da praktiken bitartez. Ikasgai teoriko batzuk sakonduko dira informazio iturriak eta medikamentuari buruzko informazioa erabiliz ordenagailuari esker. Praktika klinikoak GUZTIRA 64 85, Landuko den zeregin-mota zehaztu beharko da laburbilduz; ez da beharrekoa zereginaren zehaztasun guztiak ematea atal honetan. Posiblea izango da gai praktiko zehatzei erreferentzia egitea.

13 5.- EBALUAZIO-SISTEMA Hutsune zurietan prozedurak eta irizpideak zehaztu beharko dira ikas-talde bakoitzean (hutsune grisetan idatziko dira azken kalifikazioaren %a eta ebaluatuko diren ikasketa-helburuak, onarturiiko ikasketa-plangintzaren arabera). Ebaluazioaren metodoa Azken notaren %a 4 Ebaluatuko diren ikasketa-helburuak (2c ataleko zenbakiak erabili) 1.- Idatzizko ebaluazio teorikoa (proba bat edo gehiago) % Ebaluatzeko prozedura eta irizpide zehatzak (ad., testa, etab.): Azterketa partzialak bi zati ditu: galdera-laburreko zatia (notaren %70a) eta test-galderetako zatia (notaren %30). Materia liberatzeko nota minimoa: 7 (bi zatiak gainditzea ezinbestekoa da gaia liberatzeko eta bakarrik onartuko da galdera batean 3 puntu baino txikiagoko nota izatea). Testean erantzun huts edo oker bakoitzak puntu laurden bat kenduko du. Azterketa finalak lau zati ditu: galdera-laburreko 1. eta 2. partzialeko zatiak (notaren %70a) eta test-galderetako 1. eta 2. partzialeko zatiak (notaren %30). Azterketa gainditzeko nota minimoa: 5 (lau zatiak gainditzea ezinbestekoa da). Partzial bakoitzeko galdera bakar batean 3 puntu baino txikiagoko nota izatea onartuko da. Test bakoitzean, erantzun huts edo oker bakoitzak puntu laurden bat kenduko du. 1. Partzaila gainditu dutenek soilik 2. partzileko galderak erantzun beharko dituzte eta bi azterketen batezbesteko nota egingo zaie. 2.- Ahozko ebaluazioa edota praktikoa (proba bat edo gehiago) 4 Ikasketa-Plangintzan agertzen den azken notaren %a ez dagokie irakasgai zehatzei, baizik eta moduluei, eta horregatik, hutsune horretan edozein % jar daiteke. Edonola ere, ebaluazio-sistema mistoa, teorikoa edo jarraikia erabiliz gero, sistema hori ANECAk onarturiko Ikasketa-Plangintzan agertu behar da.

14 3.- Ebaluazio jarraikia (bertaratzeko jarduerak eta lan autonomoa (formakuntzaren ebaluazio zuzena) Txostena (Eskatu diren ariketak eta mintegi eta praktika-sesio bakoitzean landutakoari buruzko eta lortutako emaitzeei buruzko txostena (aurkitutako bibliografía interesgarria, emaitzetako datu-taulak, analisi matematikoa, etab.) Irizpideak: - Eskatutako informazio guztia agertzen da. - Edukiaren kalitatea (kriterio eta eztabaida zientifikoak erabiltzea) - Edukiaren aurkezpena (ordena, luzaera, aurkezpen formala erabiltzea) - Jasotzeko epea betetzea. %15

15 6.- BIBLIOGRAFIA Basikoa Espezifikoa (liburuak, artikuluak, datubaseak, Web orriak ) 1. Rang HP, Dale MM, Ritter JM, Moore PK. Farmacología. 7ª ed. Elsevier Masson, ISBN: (2012). 2. Pedro Lorenzo, Alfonso Moreno, Juan Carlos Leza, Ignacio Lizasoain, María Ángeles Moro, Antonio Portolés: Velázquez. Manual de Farmacología básica y clínica, 18ª ed. Editorial Panamericana (2009). ISBN: Jesús Flórez, Juan Antonio Armijo y Africa Mediavilla. Farmacología Humana. 6ª ed. Elsevier Masson (2014). ISBN: Mycek M, Harvey RA, Champe PC. Farmacología. 2ª ed. McGraw-Hill, Liburu honen azken argitalpena (ingelesez): Whalen K., Finkel R., Panavelil T.A. Lippincott Illustrated Reviews: Pharmacology. 6 th ed. McGraw-Hill (2014). ISBN: Sakontzeko bibliografia Hardman J.G., Limbird L.E., Gilman A.G. (Eds). Goodman & Gilman. Las bases farmacológicas de la terapeútica. 12ª ed. McGraw-Hill Interamericana ISBN: Interneteko orrialde interesgarriak: 1. PubMed. National Library of Medicine 2. Science Direct 3. ISI Web of knowledge 4.Osakidetza: me/es_cevime/ ; 5. Agencia Española del Medicamento y Productos Sanitarios: 6. Vademecum:

16 7A- BERTARATZEKO JARDUEREN KRONOGRAMA (ikas-talde bakoitzeko egutegia) FARMAKOLOGIA MEDIKOAREN OINARRIAK: EGUTEGIA 32-EUSKARA-TALDEA ko IKASTURTEA (MEDIKUNTZA) Astea Data Ordua Taldea Gela Iharduera Irakaslea 2014ko IRAILA 1) 08 - Astelehena ( ) Gaiak Farmakologiarako sarrera. Itu farmakologikoak Ane 09 - Asteartea ( ) Gaia Farmakodinamia Ane 15 - Astelehena ( ) Gaia Xurgapena eta banaketa Aitziber 2) 16 - Asteartea ( ) Gaia Metabolismo eta iraizketa Aitziber 17 - Asteazkena ( ) G1+G2 Gelako praktika 1 Farmakodinamia ariketak Aitziber 22 - Astelehena ( ) Gaia Erreakzio kaltegarriak Nerea 23 - Asteartea ( ) Gaia Farmakologia adrenergikoa (I) María 3) 24 - Asteazkena ( ) eta 10. Gaiak Farmakologia adrenergikoa (II) María ( ) G1+G2 Gelako praktika 2 Parametro zinetikoak (6. Gaia) eta ariketak Aitziber 26 - Ostirala ( ) G1+G2 Gelako praktika 3 Farmakozinetika ariketak Aitziber 4) 29 - Astelehena ( ) Gaia Farmakologia kolinergikoa Aitziber 30- Asteartea ( ) Gaia Farmako opiazeoak Aitziber 2014ko URRIA 01 - Asteazkena ( ) Gaia Farmako antsiolitikoak eta antiespastikoak María

17 06 - Astelehena ( ) Gaia Farmako antidepresiboak eta antimaniakoak María 5) 07 - Asteartea 08 - Asteazkena ( ) Gaia Farmako antipsikotikoak María ( ) G1+G2 Gelako praktika 5 Histamina, serotonina eta eikosanoideak (18. Gaia) María ( ) 32 16(I). Gaia Parkinson eta Alzheimer kontrako farmakoak María ( ) G2 Labo-praktika 1 Nerbio sistema zentraleko praktikak María 09 - Osteguna ( ) G1+G2 Gelako praktika 4 Anestesia (17. Gaia) Ane 10- Ostirala ( ) G1 Labo-praktika 1 Nerbio sistema zentraleko praktikak María 6) 13 - Astelehena 14 - Asteartea ( ) 32 16(II). Gaia Farmako antiepileptikoak María ( ) G1 Mintegia Nerbio sistema zentrala María ( ) eta 20. Gaia Farmako antihistaminikoak eta AIEE María ( ) G2 Mintegia Nerbio sistema zentrala María 15 -Asteazkena ( ) eta 22. Gaia Glukokortikoideak eta inmunomodulatzaileak María 17 Ostirala 16.00etan AZTERKETA PARTZIALA 20 - Astelehena ( ) Gaia Digestio aparatuko farmakologia Aitziber 7) 21 - Asteartea 22 - Asteazkena ( ) Gaia Digoxina eta kaltzio antagonistak Ane ( ) G2 PO 1 AIEE Aitziber ( ) eta 27. Gaia Renina angiotentsina, diuretikoak Ane ( ) G1 PO 1 AIEE Aitziber 27 - Astelehena ( ) Gaia Antiarritmikoak, basozabaltzaileak Ane 8) 28 - Asteartea ( ) Gaia Antikoagulatzaileak Ane ( ) Gaia Hipolipemiatzaileak, hematopoietikoak Ane 29 - Asteazkena ( ) G1 PO2 Arnas-sistemaren farmakologia (24.gaia) María

18 2014ko AZAROA 03 - Astelehena ( ) Gaia Antibiotiko beta-laktamikoak eta glukopeptidoak Nerea 9) 04 - Asteartea 05 - Asteazkena ( ) Gaia Kinolonak eta sulfamidak Nerea ( ) G2 PO2 Arnas-sistemaren farmakologia (24.gaia) María ( ) Gaia Aminoglukosidoak, tetraziklinak eta beste batzuk Aitziber ( ) G1+G2 Gelako praktika 6 Kardiobaskularra(I) Ane 06 - Osteguna ( ) G1+G2 Gelako praktika 7 Kardiobaskularra (II)/kasu klinikoak Ane 10 - Astelehena ( ) Gaia Farmako antituberkulosoak Nerea 10) 11 - Asteartea ( ) Gaia Antifungikoak eta antibirikoak Nerea ( ) G1+G2 Gelako praktika 8 Antibiotikoak María 12 - Asteazkena ( ) Gaia Antiprotozoarioak, helmitikoak Nerea 11) 17 - Astelehena 18 - Asteartea ( ) Gaia Antineoplasikoak Nerea ( ) G1 Labo-praktika 2 Kardiobaskularra Ane ( ) eta 39. Gaia Glukosa eta hormonen farmakologia (I) Aitziber ( ) G1+G2 Gelako praktika 9 Antibirikoak Aitziber 19 - Asteazkena ( ) Gaia Hormonen farmakologia (II) Aitziber 20 - Osteguna ( ) G2 Labo-praktika 2 Kardiobaskularra Ane 24 - Astelehena ( ) Gaia Kaltzio eta fosforoaren farmakologia Aitziber 12) ( ) Asteartea ( ) G3+G4 Gela-praktika 10 Hormonak Aitziber Ane - Ane M. Gabilondo María- María Torrecilla Nerea- Nerea Jauregizar Aitziber - Aitziber Mendiguren Azterketa Finala: Abenduak 18 Ez-Ohizko Azterketa: Urtarrilak 23

19

20 8- GELAZ KANPOKO JARDUEREN KRONOGRAMA /EBALUAZIO-PROBAK (atal hau inportantea da koordinazioa egiteko eta irakaskuntza-agenda idazteko) Jarduera edo proba Data (entregatzekoa, aurkepena ) Lan autonomoaren esfortzua (h) Taldemota Eskola Magistrala Azterketa partziala Azterketa finala Ez-ohizko azterketa 2014/10/ /12/ /01/ Mintegia Irakasgaiko txostenak (S,PA,PL, PO) ematea S1- S4 Epe-muga: 2014/12/ S1+S2 S3+S4 Gelako praktikak PA1-PA GA1 GA2 Laborategiko praktikak PL1, PL2 2,5 2,5 GL1+GL2 GL3+GL4

21 Ordenagalupraktikak PO1, PO GO1 GO2 GO3 GO4 Praktika klinikoak Gelaz kanpoko ordu-kopuruak kalkulatzeko,hurrengo erlazioak erabiliko dira: - Eskola magistralak eta mintegiak: bertaratzeko ordu bakoitzeko gelaz kanpoko 2 ordu; - Prácticas: bertaratzeko 2 orduko gelaz kanpoko ordu 1.