TRƯƠ NG ĐH Y DƯƠ C CẦN THƠ KHOA Y TẾ CÔNG CỘNG BM DI CH TÊ HO C BS. TRẦN NGUYỄN DU
MỤC TIÊU 1. Nêu đươ c li ch sư pha t triê n di ch HIV/AIDS, đă c điê m ti nh hi nh va phân bô nhiê m HIV/AIDS hiê n nay trên thê giơ i. 2. Tri nh ba y đươ c đă c điê m ca c hi nh tha i lây nhiê m HIV/AIDS trên thê giơ i va xu hươ ng pha t triê n di ch HIV/AIDS trong thơ i gian tơ i. 3. Nêu đươ c đă c điê m ti nh hi nh HIV/AIDS va ca c hi nh tha i lây nhiê m HIV chu yê u ta i Viê t Nam. 4. Tri nh ba y đươ c ca c nguy cơ la m gia tăng lây nhiê m HIV ta i Viê t Nam va xu hươ ng pha t triê n di ch HIV/AIDS trong thơ i gian tơ i.
ĐI NH NGHĨA - Acquired Immuno Deficiency Syndrome - Không thê tri kho i hoa n toa n. - Tuân thu ARV co thê ngăn chă n sư tiê n triê n cu a bê nh.
ĐI NH NGHĨA Câ u tru c phân tư HIV (nguô n: NIH, 2004)
Tư tra i sang pha i: Khi xanh châu Phi (nguô n gô c cu a SIV), Khi mă t đen (nguô n gô c cu a HIV-2) va Tinh tinh (nguô n gô c cu a HIV-1)
ĐI NH NGHĨA Đặc điểm chính: - Tiê n triê n chậm, kéo dài qua giai đoa n ma n tính và không có triê u chứng cho đê n giai đoa n mắc nhiều bê nh khác nhau do suy giảm miê n di ch tư vong.
ĐÔI NÉT LI CH SỬ Luc Antoine Montagnier (1932) Robert Charles Gallo (1937)
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TRÊN THẾ GIỚI: Li ch sư pha t triển cu a đa i di ch HIV/AIDS: - 3 giai đoa n: + Thơ i ky yên lă ng + Thơ i ky pha t hiê n + Thơ i ky đô ng viên toa n thê giơ i chô ng HIV/AIDS
THỜI KỲ YÊN LẶNG - Bắt đâ u tư tư nghư ng năm 70 trơ về trươ c. - Thơ i gian u bê nh trung bi nh 8 10 năm nă m ngoa i sư quan tâm cu a khoa ho c yên lă ng lây nhiê m.
THỜI KỲ PHÁT HIỆN
THỜI KỲ PHÁT HIỆN - 8/1981: như ng trươ ng hơ p AIDS đâ u tiên đươ c Michael Gottlieb mô tả. - 5/1983: Luc Montagnier va CS lâ n đâ u tiên phân lập đươ c virus gây AIDS. - 5/1984: Robert Gallo va CS cu ng phân lập đươ c virus gây AIDS.
THỜI KỲ PHÁT HIỆN - 3/1985: FDA câ p phe p cho ELISA đê pha t hiê n kha ng thê HIV trong ma u. - 3/1985: Luc Montagnier va CS phân lập đươ HIV-2. - 7/1985: AZT đươ c ứng du ng đê điều tri HIV.
THỜI KỲ TOÀN THẾ GIỚI PHÒNG, CHỐNG December 1 st, 1988: WORLD AIDS DAY
THỜI KỲ TOÀN THẾ GIỚI PHÒNG, CHỐNG December 1 st, 1988: WORLD AIDS DAY Mục tiêu: - Phòng nhiê m HIV - Giảm ảnh hươ ng cá nhân và xã hô i cu a nhiê m HIV/AIDS - Hơ p nhâ t các cô gắng quô c gia và quô c tê chô ng HIV/AIDS
THỜI KỲ TOÀN THẾ GIỚI PHÒNG, CHỐNG 1996 - NAY
2.2 TÌNH HÌNH VÀ CHIỀU HƯỚNG NHIÊ M HIV/ADIS - 31/12/2014: triê u ngươ i đang nhiê m HIV. triê u ngươ i nhiê m mơ i. triê u ngươ i đa chê t vi AIDS.
Adults and children estimated to be living with HIV 2014 North America and Western and Central Europe 2.4 million [1.5 million 3.5 million] Caribbean 280 000 [210 000 340 000] Latin America 1.7 million [1.4 million 2.0 million] Middle East & North Africa 240 000 [150 000 320 000] Sub-Saharan Africa 25.8 million [24.0 million 28.7 million] Eastern Europe & Central Asia 1.5 million [1.3 million 1.8 million] Asia and the Pacific 5.0 million [4.5 million 5.6 million] Total: 36.9 million [34.3 million 41.4 million]
Ti nh hi nh nhiê m HIV theo khu vư c trên thê giơ i
TÌNH HÌNH & CHIỀU HƯỚNG NHIÊ M HIV MỖI NGÀY < 15 tuổi 30%: 15-24 tuổi
TÌNH HÌNH & CHIỀU HƯỚNG NHIÊ M HIV Quan hê ti nh du c kha c giơ i Tiêm chi ch ma tuy Quan hê ti nh du c đô ng giơ i nam -Hâ u hê t ca c khu vư c trên TG: Nam > Nư -Câ n Sahara: Nư > Nam (lây truyền chu yê u qua QHTD kha c giơ i)
2. TÌNH HÌNH VÀ CHIỀU HƯỚNG NHIÊ M HIV/ADIS TÌNH HÌNH & CHIỀU HƯỚNG NHIÊ M HIV Nguy cơ lây nhiễm HIV qua QHTD > Đồng Giới Khác Giới + > + Khác Giới
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Ti nh hi nh nhiễm HIV/AIDS ta i Viê t Nam: - 1990 1993: di ch tập trung mô t sô ti nh; < 1.500 trươ ng hơ p/năm. - 1994 1998: lan ra toa n quô c; < 5.000 trươ ng hơ p/năm. - 1999 nay: lan rô ng ra công đô ng; > 10.000 trươ ng hơ p/năm.
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM - Viê t Nam pha t hiê n HIV va o năm na o? - Ta i đâu? - Ngươ i đâ u tiên nhiê m HIV ta i VN?
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM - Trươ ng hơ p HIV ta i VN đươ c pha t hiê n va o tha ng 12 năm 1990, ta i TP.HCM. 6 tháng đầu 2016: - 227.225: HIV(+) - 87.753: AIDS - 89.210: - Chi 80% 85%: theo dõi đươ c
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM 97,8%: huyê n thi 74%: xã/phường
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM ĐIỆN BIÊN: số người nhiễm/100 dân cao nhất TP.HCM: số người nhiễm cao nhất
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Phần lớn là nghiê n chích ma túy (>50%) 70% 30% 20 39 tuổi: > 80%
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Sô trươ ng hơ p nhiê m HIV đươ c ba o ca o theo năm
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Phân bô sô ba o ca o HIV ti ch luỹ theo nho m đô i tươ ng xe t nghiê m
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Phân bô sô ba o ca o HIV ti ch luỹ theo nho m tuổi
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Gia m sa t tro ng điểm HIV ta i Viê t Nam:
GIÁM SÁT ĐIỂM HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Chiều hươ ng tỷ lê hiê n nhiê m HIV ơ ngươ i nghiê n chi ch ma tuy
GIÁM SÁT ĐIỂM HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Chiều hươ ng tỷ lê hiê n nhiê m HIV ơ ga i ma i dâm
GIÁM SÁT ĐIỂM HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Chiều hươ ng tỷ lê hiê n nhiê m HIV ơ PNMT & TNKTNVQS
GIÁM SÁT ĐIỂM HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM 9,3% 2,7% M 5,2%
GIÁM SÁT ĐIỂM HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM HIV/AIDS ta i VN vâ n đang trong GĐ di ch tâ p trung: CAO < 1%
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Xu hướng di ch HIV/AIDS ta i Viê t Nam: - Di ch tâ p trung - Có xu hươ ng chững la i - Có xu hươ ng lây nhiê m nhiều cho các vê tinh (vơ /chô ng/ba n tình cu a ngươ i nhiê m)
DI CH TÊ HO C HIV/AIDS TẠI VIỆT NAM Nguy cơ tiềm tàng làm tăng HIV ta i Viê t Nam: - Mơ rô ng giao di ch. - Giáp ranh vơ i vùng Tam giác vàng. - Bê nh nhân STIs không đươ c điều tri đu ng. - Lây truyền HIV tư hoa t đô ng mai dâm, nhâ t là vùng biên giơ i.
KHUYẾN NGHI Gia m nguy cơ nhiê m HIV ơ nho m nghiê n chích ma tuý Dư pho ng lây nhiê m HIV qua QHTD. Chuâ n bi va cải thiê n hê thống chăm so c và điều tri bê nh nhân HIV/AIDS.
MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG, CHỐNG