PODACI O MENTORU. Profesor fakulteta, prodekan za nauku Stomatološkog fakulteta

Transcription

1 PODACI O MENTORU Za kandidata dr Branislava Ilića Ime i prezime mentora: Zvanje: Milašin Jelena Profesor fakulteta, prodekan za nauku Stomatološkog fakulteta Spisak radova koji kvalifikuju mentora za vođenje doktorske disertacije: 1. Jakovljevic A, Knezevic A, Karalic D, Soldatovic I, Popovic B, Milasin J, Andric M. Pro-inflammatory cytokine levels in human apical periodontitis: Correlation with clinical and histological findings. Aust Endod J Aug 27. doi: /aej [Epub ahead of print] PubMed PMID: Petrović SM, Zelić K, Milasin J, Popović B, Pucar A, Zelić O. Detection of herpes simplex virus type 1 in gingival crevicular fluid of gingival sulcus/periodontal pocket using polymerase chain reaction. Srp Arh Celok Lek May-Jun;142(5-6): PubMed PMID: Predin T, Djurić M, Mirnić J, Gusić I, Nikolić N, Marković D, Andjelković A, Milasin J. [Clinical and microbiological effects of the initial periodontal therapy]. Srp Arh Celok Lek Jan-Feb;142(1-2):10-6. Serbian. PubMed PMID: Mitić A, Mitić N, Milasin J, Zivković S, Gasić J, Mitić V, Popovic J. [Analysis of antimicrobial effect of MTAD solution in infected root canal system using PCR technique]. Srp Arh Celok Lek Mar-Apr;141(3-4): Serbian. PubMed PMID: Juloski J, Glisic B, Scepan I, Milasin J, Mitrovic K, Babic M. Ontogenetic changes of craniofacial complex in Turner syndrome patients treated with growth hormone. Clin Oral Investig Jul;17(6): doi: /s Epub 2012 Sep 23. PubMed PMID: Radojevic-Skodric S, Basta-Jovanovic G, Brasanac D, Nikolic N, Bogdanovic L, Milicic B, Milasin J. Survivin gene promoter -31 G/C polymorphism is associated with Wilms tumor susceptibility in Serbian children. J Pediatr Hematol Oncol Nov;34(8):e doi: /MPH.0b013e31825d3076. PubMed PMID: Jekic B, Lukovic L, Bunjevacki V, Milic V, Novakovic I, Damnjanovic T, Milasin J, Popovic B, Maksimovic N, Damjanov N, Radunovic G, Kovacevic L, Krajinovic M. Association of the TYMS 3G/3G genotype with poor response and GGH 354GG genotype with the bone marrow toxicity of the methotrexate in RA patients. Eur J ClinPharmacol Mar;69(3): doi: /s Epub 2012 Jul 5. PubMed PMID: Datum: Dekan fakulteta: M.P. Prof.dr M.Vukadinović

2 PODACI O MENTORU Za kandidata dr Branislava Ilića Ime i prezime mentora: Zvanje: Marković Aleksa Profesor fakulteta, prodekan za finansije Stom.fakulteta Spisak radova koji kvalifikuju mentora za vođenje doktorske disertacije: 1. Vlahovic Z, Markovic A, Golubovic M, Scepanovic M, Kalanovic M,Djinic A.Histopathological comparative analysis of peri-implant soft tissue response afterdental implant placement with flap and flapless surgical technique. Experimentalstudy in pigs. Clin Oral Implants Res Jul 14. doi: /clr [Epubahead of print] PubMed PMID: Sćepanović M, Todorović A, Marković A, Patrnogić V, Miličić B, Moufti AM,Mišić T. Immediately loaded mini dental implants as overdenture retainers: 1-Yearcohort study of implant stability and peri-implant marginal bone level. Ann Anat.2014 Jan 30. pii: S (14) doi: /j.aanat [Epub ahead of print] PubMed PMID: Marković A, Colić S, Sćepanović M, Mišić T, Ethinić A, Bhusal DS. A 1- YearProspective Clinical and Radiographic Study of Early-Loaded Bone Level Implantsin the Posterior Maxilla. Clin Implant Dent Relat Res Jan 27. doi: /cid [Epub ahead of print] PubMed PMID: Marković A, Mišić T, Miličić B, Calvo-Guirado JL, Aleksić Z, Ðinić A. Heat generation during implant placement in low-density bone: effect of surgical technique, insertion torque and implant macro design. Clin Oral Implants Res Jul;24(7): doi: /j x. Epub 2012 Apr 2. PubMed PMID: Delgado-Ruiz RA, Calvo-Guirado JL, Abboud M, Ramirez-Fernandez MP,Mate- Sanchez JE, Negri B, Gomez-Moreno G, Markovic A. Connective TissueCharacteristics around Healing Abutments of Different Geometries: NewMethodological Technique under Circularly Polarized Light. Clin Implant DentRelat Res Oct 10. doi: /cid [Epub ahead of print] PubMedPMID: Marković A, Mišić T, Mančić D, Jovanović I, Šćepanović M, Jezdić Z. Realtimethermographic analysis of low-density bone during implant placement: a randomizedparallel-group clinical study comparing lateral condensation with bone drillingsurgical technique. Clin Oral Implants Res Aug;25(8): doi: /clr Epub 2013 May 27. PubMed PMID: Datum: Dekan fakulteta: M.P. Prof.dr M.Vukadinović

3 Univerzitet u Beogradu STOMATOLOŠKI FAKULTET Dr Subotića 8, tel: , stomfak@rcub.bg.ac.rs br. 36/5 datum: Na molbu ass. dr Branislava Ilića, Etički odbor Stomatološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, na sednici održanoj dana godine, daje S A G L A S N O S T dr Branislavu Iliću za sprovođenje istraživanja u okviru izrade doktorske disertacije, pod naslovom: ISPITIVANJE POLIMORFIZMA GENA ZA METILENTETRAHIDROFOLAT REDUKTAZU, GLUTATION-S-TRANSFERAZU, FAKTOR NEKROZE TUMORA A I NJEGOVE RECEPTORE TNF RI I TNF RII U EPITELNUM TUMORIMA USNE DUPLJE i u druge svrhe se ne može koristiti. PREDSEDNIK ETIČKOG ODBORA /prof.dr Ljiljana Janković/

4 CURRICULUM VITTAE dr Branislav Ilić doktor stomatologije, specijalista oralne hirurgije, magistar maksilofacijalne hirurgije KONTAKT IME I PREZIME : Branislav Ilić ADRESA : Jurija Gagarina 130/43, Beograd TELEFON : 011/ MOBTEL : 065/ branislav.ilic@stomf.bg.ac.rs LIČNI PODACI BRAČNI STATUS DATUM ROĐENJA ZNANJE JEZIKA : OŽENJEN, DVOJE DECE : godine : ENGLESKI, FRANCUSKI OBRAZOVANJE godine X BEOGRADSKA GIMNAZIJA (opšti smer, Vukova diploma) oktobar godine oktobar godine STOMATOLOŠKI FAKULTET Univerziteta u Beogradu, doktor stomatologije, položen Državni ispit (završio prvi u generaciji, prosečna ocena 9,45) MAGISTRIRAO na Stomatološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu (oblast MAKSILOFACIJALNA HIRURGIJA), naziv magistarske teze:,, Ispitivanje polimorfizama gena za MTHFR i GST kao faktora rizika za nastanak planocelularnih karcinoma usne duplje.

5 decembar godine Završena SPECIJALIZACIJA iz oblasti ORALNE HIRURGIJE, obavljen specijalistički staž i položen specijalistički ispit na Klinici za oralnu hirurgiju stomatološkog fakulteta u Beogradu. april godine Izbor u zvanje asistenta na Klinici za oralnu hirurgiju stomatološkog fakulteta u Beogradu STIPENDIJE : godine stipendija Ministarstva prosvete Republike Srbije : godine stipendija Fondacije za razvoj naučnog i umetničkog podmlatka Ministarstva prosvete Republike Srbije : godine stipendija Ambasade Kraljevine Norveške (500 najboljih studenata) : godine stipendija Vlade grada Beograda : godine stipendija Ministarstva za Nauku Vlade Republike Srbije PROJEKTI od do od do od VI do XII od u toku Istraživač - stipendista u projektu Ministarstva za nauku Vlade Republike Srbije iz oblasti Parodontalna medicina,,primena koncepta aktivne regeneracije u parodontologiji i implantologiji" (evidencioni broj projekta ). Istraživački saradnik u projektu,,saliva test for oral cancer prof. Davida T.W.Wonga, iz oblasti oralne biologije i medicine, Insituta za dentalna istraživanja Kalifornijskog univerziteta u Los Anđelesu. Naučni istraživač saradnik na projektu:,,biološke osnove oralno hirurških terapijskih postupaka, iz oblasti Oralne hirurgije (Ministarstvo Nauke Srbije,evid.broj ). Naučni istraživač saradnik na projektu:,,genetička kontrola i molekularni mehanizmi u malignim, inflamatornim i razvojnim patologijama orofacijalne regije, iz oblasti humane genetike (Ministarstvo Nauke Srbije, evid.broj ).

6 BIBLIOGRAFIJA I ZBORNICI MEĐUNARODNIH NAUČNIH SKUPOVA Rad u časopisu od međunarodnog značaja: 1. M.Kostić, N.Nikolić, B.Ilić, J.Čarkić, S.Milenković, M.Vukadinović. Analysis of polymorphism in surviving gene promoter as a potential risk factor for head and neck cancers development. 45/12.,,Srpski arhiv za celokupno lekarstvo M.Kostić, N.Nikolić, B.Ilić, D.Jelovac, S.Trakilović, M.Božović, J.Milašin. Association of TNF-R2 (676T>G) single nucleotide polymorphism with head and neck cancer risk in the Serbian population. Arch.Biol.Sci., Belgrade, 65 (1), , Saopštenja sa međunarodnog skupa štampano u izvodu (oralne i poster prezentacije): 1. B. Ilić, N. Đorđević, M. Vukadinović; Infections of head and neck. 6. th Congress of the European Dental Students Association, 2006, April 22 nd -24 th. 2. J. Čivović, B. Ilić, B. Janjić; Mogućnosti nastanka postoperativnih komplikacija pri hiruškom vađenju donjih umnjaka. 6. th Congress of the European Dental Students Association, 2006, April 22 nd -24 th. 3. J.M.Milasin, Konstantinivić V, B.Ilić, Jelovac D, Pešić A, Boro A, Vukadinović M. Glutatione S-transferase (GSTM1) polimorfizam u srpskoj populaciji kod pacijenata sa tumorima glave I vrata. Evropski Kongres Humanih Genetičara 2008, Barcelona, Španija, Maj 31 Jun Popović B, Novaković I, Jekić B, Jelovac D, Ilić B, Konstantinović V, Milašin J. p53 and bcl-2 u patogenezi oralnih skvamocelularnih carcinoma. Evropski Kongres Humanih Genetičara 2008, Barcelona, Španija, Maj 31 Jun Jelovac D, Konstantinovic V, Manasijevic M, Nesic B, Popovic B, Ilic B, Milasin J. Analysis p53, c-myc and Erb2 gene in histologically tumor free surgical margins in patients with oral squamous cell carcinoma. 19 th International Congress of Oral&Maxillofacial Surgery, Schangai, China 23 rd 27 th May Jelovac D, Boskovic M, Ilic B, Popovic B, Konstantinovic V, Vukadinovic M, Milasin J.Association between a functional polymorphism in the matrix metalloproteinase 9 gene (MMP-9, 1562 C>T) and risk of oral squamous cell carcinoma (OSCC) in Serbian patients September Bruges, Belgium.

7 7. Ilic B, Jelovac D, Konstantinovic V, Vukadinovic M, Popovic B., Milasin J. Glutathione s-transferase (gstm1) polymorphism represents a risk factor for oral squamous cell carcinoma in serbian population. 25 th Congress of the International College for Maxillofacial Surgery October, Belgrade, Serbia. 8. D.Jelovac, B.Ilić, B. Popović, V.Konstantinović, M.Vukadinović, Milašin J. Identification of c-myc, c-erb-b2 and p53 gene alterations in histologically free tumour margins in patients with oral squamouscell carcinoma (oscc). 25 th Congress of the International College for Maxillofacial Surgery October 2010., Belgrade, Serbia. 9. Vukadinović M., Jezdić Z., Ilic B. Early loading of implants in fully edentulous patients. 25 th Congress of the International College for Maxillofacial Surgery October,2010, Belgrade, Serbia. 10. Jelovac D, Ilić B, Popović B, Konstantinović V, Milašin J. Oral squamous cell carcinoma in serbian population- epidemiological study. 2nd Congress of Balkan Association of Maxillofacial Surgeons (BAMFS), Belek, Antalya, Turkey, May 25-29, Popović B, Bošković M, Jelovac D, Ilic B, Milašin J. Genotyping GSTT1 and GSTM1 polymorphisms in patient seith oral squamous cell carcinoma. European Human Genetics Conference, Amsterdam, The Netherlands, May 28 31, Jelovac DB, Konstantinović V, Ilić B, Nikolić N, Popović B, Milašin J. Analysis of oncogenes and tumor suppressor genes alterations in histopathological tumor free surgical margins in patients with oral squamous cell carcinoma and comparison with survival and recurrence rate. XXI congress of the European Association of Cranio-Maxillofacial Surgery. Croatia, Dubrovnik, 9 th -15 th September, Saopštenje sa skupa od nacionalnog značaja štampano u izvodu (oralne i poster prezentacije): 1. D. Jelovac, B. Ilić, D. Pavlica, J. Milasin, A. Pucar; Identifikacija Actinobacillus actinomycetemcomitans kod pacijenata obolelih od progresivne paradontopatije primenom PCR. 45. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne gore, Budva 2004, maj B. Ilić, T. Ristić, V. Miletić; Detekcija karijesno promenjenog dentina u kliničkim uslovima. 45. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne gore, Budva 2004, maj B. Ilić, N. Đorđević, M. Vukadinović; Infekcije glave i vrata. 46. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne Gore, Kotor, 2005, Maj 3-7.

8 4. J.Čivović, B. Ilić, B. Janjić; Mogućnosti nastanka postoperativnih komplikacija pri hiruškom vađenju donjih umnjaka. 46. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne Gore, Kotor, 2005, Maj Jelovac D, Konstantinović V, Popović B, Ilić B, Milasin J. Analiza p53 gena u histološki negativnim marginama kod pacijenata sa oralnim skvamocelularnim karcinomom. XII Kongres maksilofacijalnih hirurga Srbije sa međunarodnim učešćem, Beograd, Oktobar 22-25, Ilić B,Popović B, Milasin J., Vukadinovic M, Jelovac D. "Genetic polymorphism of human cytosol glutathione S-transferase GSTM1 and head and neck cancer risk" XII Kongres maksilofacijalnih hirurga Srbije sa međunarodnim učešćem, Beograd, Oktobar 22-25, Manasijević M, Nesić M, Jelovac D, Ilic B, Popović B, Milašin J. Analysis of c- myc and c-erbb-2 oncogenes in histopatholohically tumor free surgeical marginas in patients with oral squamous cell carcinoma and basal cell carcinoma. IV Congress of the Serbian Genetic Society, Serbia, Tara, May, Jelovac BD, Bošković M, Nikolić N, Ilić B,Konstantinović V, Milašin J. Polymorphisms in the genes involved in immunomodulatory and inflammatory processes as OSCC (oral squamous cell carcinoma) risk factors. First international congress of Serbian dental society. October th 2010, Belgrade, Serbia. 9. Ilić B, Jelovac BD, Bošković M, Nikolić N, Vukadinović M, Konstantinović V, Milašin J. Polymorphisms in the genes involved in proapoptotic and antiapoptotic mechanisms as risk factor for deveoping of (oral squamous cell carcinoma) OSCC. First international congress of Serbian dental society. October th 2010, Belgrade, Serbia. 10. Ilić B., Medić B. Agresivna rezidualna cista. Sedmi simpozijum oralnih hirurga i implantologa Srbije, Beograd, novembar Vukadinović M, Jezdić Z., Ilić B. Primena različitih implantnih sistema u anatomski nepovoljnim uslovima. Sedmi simpozijum oralnih hirurga i implantologa Srbije, Beograd, novembar Ilić B. Bisfosfonatnim lekovima izazvana nekroza kostiju lica i vilica. Sekcija oralnih hirurga i implantologa Srbije, Aranđelovac, jun 2014.

9 PREDLOG TEME DOKTORSKE DISERTACIJE,,Ispitivanje polimorfizama gena za metilentetrahidrofolat reduktazu, glutation transferazu, faktor nekroze tumora alfa i njegove receptore u epitelnim tumorima usne duplje 1. Naučna oblast: oralna hirurgija 2. Predmet rada i naučna osnova problema: Na skali incidencije malignih tumora čoveka, tumori glave i vrata nalaze se na šestoj poziciji. Oni predstavljaju veliki sociomedicinski problem i poslednjih decenija su predmet brojnih kliničkih, histopatoloških i molekularno-genetičkih istraživanja. Smatraju se pogodnim "in vivo" modelom za utvrđivanje uloge različitih kancerogenih agenasa u procesu nastanka i evolucije tumora. Ulažu se veliki naučni napori ka pronalaženju molekularnogenetičkih markera koji bi se mogli dovesti u vezu sa nastankom, razvojem i biološkim ponašanjem ovih tumora, kao i njihovim odgovorom na terapiju. Osim domaćin zavisnih faktora koji povećavaju rizik nastanka i razvoja karcinoma kao što su individualni fenotip, sindromi, predisponirajuće lezije i imunološki deficiti, postoje i spoljašnji faktori rizika. To su dugotrajna izloženost UV i jonizujućem zračenju (faktori rizika za nastanak karcinoma kože) i delovanje hemijskih, kao i nekih fizičkih agenasa (faktori rizika za nastanak karcinoma usne duplje). Većina studija koje su se bavile ovim problemom beleže povezanost konzumiranja žestokih alkoholnih pića i duvana, kao spoljašnjih, hemijskih i fizičkih faktora rizika, sa nastankom planocelularnog karcinoma usne duplje. Međutim zbunjuje činjenica da se kod ne tako malog broja osoba koje dugi niz godina konzumiraju duvan i/ili alkohol ne razvija karcinom usne duplje. Loše navike kao što su pušenje i konzumiranje žestokih alkoholnih pića nisu bezuslovan i jedini faktor koji vodi nastanku karcinoma. On nastaje i kod osoba kojе ih ne upražnjavaju, što znači da su i neki drugi faktori uključeni u genezu karcinoma. Nastanak maligne ćelije je višefazni proces u čijoj osnovi leže izmene u genima odgovornim za kontrolu ćelijske proliferacije, diferencijacije i apoptoze. Međutim najnovija istraživanja su pokazala da sem ovih ključnih "kancerskih gena", ulogu u tumorigenezi mogu da igraju i brojni drugi geni, odnosno promene u tim genima, u smislu povećanja ili smanjenja rizika od oboljevanja. Neke cistične lezije kostiju vilica svojim ponašanjem i kliničkom slikom takođe pokazuju maligni karakter. Odontogene keratociste pripadaju toj grupi tumora. Zbog specifične histopatološke slike ovih lezija, 2005.godine izvršena je revizija postojeće klasifikacije. Dobroćudnija forma odontogenih keratocista koja pokazuje znakove ortokeratinizacije klasifikovana je kao ortokeratotična odontogena cista (OOC). Druga, agresivnija forma klasifikovana je kao odontogeni keratocistični tumor (OKT) i odlikuje je parakeratinizacija cističnog epitela.

10 Odontogeni keratocistični tumor (OKT) je razvojna lezija, lokalno destruktivnog i veoma agresivnog karaktera. Pokazuje veliku tendenciju recidiva (od 25% do 65%). Višestruki odontogeni keratocistični tumori se posebno često javljaju u ovkiru basal cell nevoid sindroma (Gorlin-Goltz-ovog sindroma). Ćelije cističnog omotača OKT imaju veoma izraženu enzimsku i mitotičku aktivnost u bazalnom i suprabazalnom sloju i često je prisustvo različitih mutacija u DNK molekulu. Nasledna osnova čoveka, sastoji se od oko 3 milijarde baznih parova po haploidnom setu i sadrži približno gena, smeštenih na 23 hromozomska para. Varijacije u naslednoj osnovi koje se normalno sreću u humanim populacijama nazivamo polimorfizmom. Prisustvo određenog polimorfizma može ostati bez efekta (polimorfizam pritajenog tipa) ili može imati funkcionalne posledice u smislu izmenjene katalitičke funkcije, stabilnosti ili nivoa ekspresije datog proteina. Polimorfizam jednog nukleotida (single nucleotide polymorphism - SNP) je najčešći oblik varijacija u naslednoj osnovi. Nađeno je da SNP-ovi predstavljaju 90% svih polimorfizama i do sada ih je otkriveno 1,8 miliona. Najviše pažnje pobuđuju SNP-ovi koji menjaju funkciju ili ekspresiju gena. Pretpostavlja se da broj takvih SNP-ova u genima čoveka iznosi od Broj polimorfizama koji imaju ulogu u razvoju bolesti gotovo eksponencijalno raste iz dana u dan. Njihovo poznavanje važno je za bolje razumevanje nastanka bolesti i pronalaženje uspešnijih načina lečenja. Polimorfizmi u različitim klasama gena mogu značajno da doprinesu povećanju rizika od nastanka epitelnih tumora usne duplje. Do sada je nekoliko klasa gena izazivalo posebnu pažnju istraživača. Tu spadaju geni čiji su produkti zaduženi za procese metilacije u ćeliji, kao što je npr. metilentetrahidrofolat-reduktaza (MTHFR), zatim geni koji kodiraju enzime uključene u procese detoksikacije, kao npr. glutation-s-transferaza (GST), remodelovanja vanćelijskog matriksa- matriks-metaloproteinaze (MMP) i dr. Posebno važna kategorija gena je ona koja kodira citokine i čiji produkti imaju ulogu u modulaciji inflamatornog i imunog odgovora, kao npr TNF alfa i njegovi receptori. MTHFR ima esencijalnu ulogu u procesima reparacije i metilacije DNK molekula preko uključenja u metabolizam folne kiseline i ciklus folata u organizmu. Mutacija gena na poziciji 677 odnosno zamena citozina timinom (677 C>T) vodi ugradnji valina umesto alanina na 222. poziciji u u polipeptidnom lancu. Kod osoba sa MTHFR 677 TT genotipom, tj. kod homozigota za ovu alelsku varijantu, enzimska aktivnost je smanjena na 30 % normalne, dok kod osoba sa heterozigotnim CT genotipom enzimska aktivnost iznosi 60 % normalne enzimske aktivnosti, što može bitno uticati na ravnotežu u procesima metilacije/sinteze DNK, odnosno dovesti do njenog poremećaja. Enzimi iz grupe glutation S transferaza (GST) imaju ključnu ulogu u I fazi metabolizma ksenobiotika. Živi organizmi su konstantno izloženi dejstvu štetnih, stranih hemijskih jedinjenja poznatih kao ksenobiotici. Ova jedinjenja mogu da deluju pogubno na organizam jedinke, prouzrokujući toksične a ponekad i kancerogene efekte. Biotransformacija toksičnih u netoksične supstance je prva linija odbrane od oštećenja izazvanih ovim jedinjenjima a proces enzimske detoksifikacije ksenobiotika je podeljen u tri zasebne faze koje

11 funkcionišu prema precizno koordinisanom mehanizmu i redosledu reakcija. Postoji veći broj citoplazmatskih GST, a jedna od najbitnijih je GSTM. Polimorfizam u genu za GSTM predstavljen je delecijom celog gena. Faktori nekroze tumora (TNF - Tumor necrosis factor) su uključeni u procese invazije i metastatskog širenja tumora, tako što učestvuju u imunim i inflamatornim reakcijama organizma. To su multifunkcionalni citokini koji ostvaruju svoje dejstvo kroz različite anti/pro apoptotske puteve. Produkuju ih makrofagi, monociti i NK ćelije. Biološka aktivacija TNF se dešava tek nakon vezivanja za specifične ćelijske receptore (superfamilija TNF receptora). TNF-α uglavnom aktivira procese apoptoze i nekroze u inflamiranom tumorskom tkivu, ali i reguliše aktivnost fibroblasta i remodelaciju kolagenih vlakana. Polimorfizmi gena koji kodiraju sintezu faktora nekroze tumora i njihovih receptora utiču na strukturu i na funkciju svojih produkata, pa samim tim mogu da se odraze na sklonost osobe određenog genotipa ka razvoju bolesti. Ima podataka koji ukazuju na mogući modulatorni uticaj polimorfizma u promotoru gena za TNF alfa na poziciji -308 (G>A), kao i polimorfizama u TNF RI na poziciji 36 (A>G ), i TNF RII na poziciji 1690 (T>C) u predispoziciji ka malignim oboljenjima. 3. Naučni cilj istraživanja: Predmet disertacije biće traženje asocijacije između polimorfizama gena za MTHFR, GSTM, TNF α, TNF RI i TNF RII i nastanka epitelnih tumora usne duplje kroz uporednu analizu različitih genotipova i kliničkih i histopatoloških karakteristika. U skladu sa ovim, zadatak studije biće utvrđivanje prisustva alelnih varijanti u genima za MTHFR, GST, TNF i receptore za TNF kod obolelih od planocelularnog karcinoma, obolelih od odontogenog keratocističnog tumora, kao i kod zdravih osoba. 4. Polazna hipoteza: Na osnovu analizirane literature, može se očekivati prisustvo polimorfizama gena u značajnom delu populacije. 5. Materijal i metode: Pacijenti Prospektivnom studijom će biti obuhvaćeno oko 100 pacijenata, operisanih od histopatološki verifikovnog odontogenog keratocističnog tumora ili planocelularnog karcinoma usne duplje, na Klinici za oralnu hirurgiju i Klinici za maksilofacijalnu hirurgiju Stomatološkog fakulteta u Beogradu. Kontrolnu grupu ispitanika će predstavljati zdravi dobrovoljci (takođe 100 osoba).

12 Klinička i patohistološka analiza Uzimaće se porodična anamneza i lična anamneza sa posebnim osvrtom na pređašnje tumorske bolesti. Posmatraće se takođe da li pacijenti konzumiraju duvan i alkohol. Biće precizno utvrđena lokalizacija tumora, prisustvo uvećanih limfnih čvorova vrata, TNM klasifikacija, kao i histološki gradus i dubina invazije tumora. Za evidenciju podataka pirkupljenih u toku istraživanja koristiće se specijalno dizajnirani istraživački kartoni. Molekularno-genetička istraživanja Ova istraživanja će biti obavljena u Laboratoriji za molekularnu genetiku Stomatološkog fakulteta. Izolacija totalne DNK iz zamrznutog tumorskog tkiva radiće se fenol-hloroformnom ekstrakcijom kao i upotrebom Qiagen-ovog kita. Kod pacijenata će DNK biti izolovana iz histološki negativnih margina tumora, dok će kod zdravih osoba izolacija da se radi iz brisa bukalne sluzokože. U cilju ispitivanja polimorfizama gena za MTHFR, GSTM, TNF α, TNF RI i TNF RII primeniće se PCR/RFLP tehnike (polymerase chain reaction i restriction fragment length polymorphisms- tehnika lančane reakcije polimeraze i restrikciona analiza). Analiza delecionog polimorfizma GSTM biće rađena na real-time PCR aparatu. Statistička analiza U ovoj studiji asocijacije, statistička analiza će obuhvatiti Chi kvadrat test (za utvrđivanje razlike u distribuciji određenih alela, kao i genotipova u grupi pacijenata i grupi zdravih osoba), kao i testove senzitivnosti i specifičnosti. Rizik će biti određen primenom logističke regresione analize. Svi testovi biće izvedeni korišćenjem SPSS softvera (verzija 17). 6. Očekivani rezultati: U okviru ove studije asocijacije treba da se utvrde učestalosti različitih alelnih varijanti i genotipova za polimorfizme u genima: GSTM, MTHFR, TNF, TNF R1 i TNF R2 u grupi osoba obolelih od epitelnih tumora usne duplje i u grupi zdravih osoba. Poređenjem učestalosti između dve grupe, odnosno utvrđivanjem statističkih značajnih razlika, želi se ustanoviti da li neki od pomenutih polimorfizama mogu za njihove nosioce da predstavljaju faktor rizika za nastanak ovog tipa tumora i da budu modulatori toka bolest. 7. Značaj ispitivanja: U svakodnevnoj kliničkoj praksi, hirurzi su često u nedoumici po pitanju tretiranja određenih prekanceroznih lezija, intraoralnih lezija nejasne etiologije, kao i lezija suspektnih

13 na recidiv. Screening metoda koja bi identifikovala genetsku predispoziciju individua, mogla bi da značajno doprinese rešavanju ove problematike. Jednostavnom metodom, pomoću uzetog brisa bukalne sluzokože (bezbolno uz minimalne laboratorijske troškove i nikakav rizik po pacijenta), mogli bismo da otkrijemo genetsku predispoziciju osoba kod kojih postoji nedoumica u pogledu prisutnih intraoralnih lezija. Na ovaj način izbeglo bi se izlaganje pacijenata skupim dijagnostičkim procedurama, pridržavajući se osnovnog medicinskog postulata PRIMUM NON NOCERE, a značajno skratilo i vreme lečenja. Iako još uvek nismo u mogućnosti da kažemo šta je tačan uzrok nastanka nekih epitelnih tumora usne duplje, molekularno-genetičko istraživanje pruža nam nadu da ćemo u skorijoj budućnosti moći da damo odgovore na pitanje ko je podložniji, a ko manje podložan oboljevanju. Dr Branislav Ilić

14 Literatura: 1. Padgett J., Hendrix J. Cutaneous malignancies and their management. Otolaryngol Clin North Am, 2001; 34: Bernstein S.C., Lim K.K., Brodland D.G. et al. The many faces of squamous cell carcinoma. Dermatological surgery, 1996; 22: Hanahan D., Weinberg R.A. The hallmarks of cancer. Cell, 2000; 100: Califano J., van der Riet P., Westra W., Nawroz H., Clayman G., Piantadosi S. et al. Genetic progression model for head and neck cancer: implications for field cancerization. Cancer research, 1996; 56: Tabor M.P., Brakenho R.H., Ruijter-Schippers H.J., Wal J.E.V.D., Snow G.B., Leemans C.R. et al. Multiple head and neck tumors frequently originate from a single preneoplastic lesion. American Journal of pathology, 2002; 161: P.K. Tsantoulis, N.G. Kastrinakis, A.D. Tourvas, G. Laskaris, V.G. Gorgoulis. Advances in the biology of oral cancer. Oral oncology, 2007; 1: D. Sheehan, G. Meade, V.M. Foley & C.A. Dowd. Structure, function and evolution of glutathione transferases: implications for classification of non-mammalian members of an ancient enzyme superfamily. Biochemical journal, 2001; 360: S.N. Kelada, D.L. Eaton, S.S. Wang, N.R. Rothman & M.J. Khoury. The role of genetic polymorphisms in environmental health. Environ health perspective, 2003; 111: Van der Put N.M.J., Eskes T.K.A.B., Blom H.J. Is the common C677T mutation in the methylentetrahidrofolat reductase (MTHFR) gene a risk factor for neutral tube defects? A meta analysis. QJ medical, 1997; 90: Lorenco M., d Almeida V., Franco RF., Miranda F., Zago M,A., Noguti M,A. et al. Hiperhomocysteinemia increases the risk of venous thrombosis independent of the C677T mutation of the methylentetrahidrofolat reductase (MTHFR) gene in selected Brasilian patients. Blood coagulfibrinolysis, 2002; 13: Stevenson R.E., Schwartz C.E., Du Y.Z., Adams M.J. Differences in methylentetrahidrofolat reductase (MTHFR) genotype frequencies between whites and blacks. Americal journal of human genetics, 1997; 60: Lu Y., Zhao Y, Liu G., Wang X. et al. Factor V gene G1691A mutation prothrombin gene G20210A mutation and MTHFR gene C677T mutation are not risk factors for pulmonary tromboembolism in Chinese population. Thromboembolism research, 2002; 106: Fritz F., Parl. Glutathion S transferaze genotypes and cancer risk.cancer letters, 2005; 221: TNF inhibited the apoptosis by activation of Akt serine/threonine kinase in the human head and neck squamous cell carcinoma. Ferry S, Nori-aki M, Hiroshi T, Tetsuro I, Takashi K, Masamichi O, Masato H. Cellular Signaling 14 (2002):

15 15. Involvement of NF-jB-mediated maturation of ADAM-17 in the invasion of oral squamous cell carcinoma. Yasuo T, Tetsuro I, Osamu N, Masanori S. Biochemical and Biophysical Research Communications 365 (2008): Association of TNF-a and TNFR1 promoters and 30 UTR region of TNFR2 gene polymorphisms with genetic susceptibility to tobacco-related oral carcinoma in Asian Indians. Reeshu G, Suresh C.S., Satya N.D. Oral Oncology (2008): 44, Expression of tumor necrosis factor-alpha and its soluble receptors in betel-quidchewing patients at different stages of treatment for oral squamous cell carcinoma. Tzu-Rong S, Kee-Lung C, Chien-Hung L, Chung-Ho C, Yi-Hsin Y, Tien-Yu S. Oral Oncology (2004): Barnes L, Eveson JW, Reichart P, Sidransky D, editors. World health organization classification of tumours: pathology and genetics of head and neck tumours. Lyon: IARC Press; B Sharif FN, Oliver R, Sweet C, et al: Interventions for the treatment of keratocystic odontogenic tumours (KCOT, odontogenic keratocysts (OKC)). Cochrane Database Syst Rev 9: CD008464, Mateus GCP, Lanza GHSP, Moura PHR, Marigo HA, Horta MCR. Cell proliferation and apoptosis in keratocystic odontogenic tumors. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2008; 13: E Gene polymorphism of interleukin-1 alpha and beta in keratocystic odontogenic tumors Nosratollah Eshghyar, Behrouz Nikbin, Aliakbar Amirzargar, Ali Dehghani Nazhvani, Yadollah Shakiba. J Oral Pathol Med (2012) 41: E Kichi E, Enokiya Y, Muramatsu T, Hashimoto S, Inoue T, Abiko Y, Shimono M. Cell proliferation, apoptosis and apoptosis-related factors in odontogenic keratocysts and in dentigerous cysts. J Oral Pathol Med 2005; 34: Lo Muzio L, Farina A, Rubini C, Pezzetti F, Stabellini G, Laino G, Santarelli A, Pannone G, Bufo P, de Lillo A, Carinci F. Survivin as prognostic factor in squamous cell carcinoma of the oral cavity. Cancer Lett 2005; 225:

16 Odlukom Nastavno-naučnog veća Stomatološkog fakulteta u Beogradu, donetoj na VI redovnoj sednici u školskoj 2013/14.godini, održanoj godine, imenovana je komisija za ocenu predloga doktorske disertacije magistra dr Branislava Ilića, pod naslovom,,ispitivanje polimorfizama gena za metilentetrahidrofolat reduktazu, glutation transferazu, faktor nekroze tumora alfa i njegove receptore u epitelnim tumorima usne duplje. Komisija u sastavu: Prof.dr Jelena Milašin, Prof.dr Aleksa Marković i Prof.dr Ivana Novaković, na osnovu pregleda priložene dokumentacije, podnosi sledeći IZVEŠTAJ Kandidat magistar stomatoloških nauka Branislav Ilić, rođen , završio je X beogradsku gimnaziju u Beogradu sa odličnim uspehom (nosilac diplome Vuk Karadžić ). Upisao je Stomatološki fakultet Univerziteta u Beogradu akademske 2000., a diplomirao kao prvi u generaciji, u novembru godine, sa prosečnom ocenom 9,45. U oktobru 2009.godine, na Stomatološkom fakultetu u Beogradu, odbranio je magistarsku tezu pod nazivom,,ispitivanje polimorfizama gena za MTHFR i GST kao faktora rizika za nastanak planocelularnih karcinoma usne duplje. U novembru 2011.godine, uspešno je položio specijalistički ispit i stekao zvanje specijaliste oralne hirurgije. Od aprila 2013.godine zaposlen je kao asistent na Stomatološkom fakultetu u Beogradu (Katedra za oralnu hirurgiju). Tokom studiranja bio je stipendista Ministarstva prosvete RS ( ), Fondacije za razvoj naučnog i umetničkog podmlatka Ministarstva prosvete RS ( ), stipendista Vlade grada Beograda ( ) i ambasade Kraljevine Norveške u Srbiji (2004.). Aktivno učestvuje na stručnim kursevima i usavršavanjima gde prezentuje rezultate naučno-istraživačkog rada (2 rada na SCI listi). Bio je angažovan na 3 projekta Ministarstva Nauke Srbije. PROJEKTI od do od VI do XII od u toku Istraživač - stipendista u projektu Ministarstva za nauku Vlade Republike Srbije iz oblasti Parodontalna medicina,,primena koncepta aktivne regeneracije u parodontologiji i implantologiji" (evidencioni broj projekta ). Naučni istraživač saradnik na projektu:,,biološke osnove oralno hirurških terapijskih postupaka, iz oblasti Oralne hirurgije (Ministarstvo Nauke Srbije,evid.broj ). Naučni istraživač na projektu:,,genetička kontrola i molekularni mehanizmi u malignim, inflamatornim i razvojnim patologijama

17 orofacijalne regije, iz oblasti humane genetike (Ministarstvo Nauke Srbije, evid.broj ). BIBLIOGRAFIJA I ZBORNICI MEĐUNARODNIH NAUČNIH SKUPOVA Rad u časopisu od međunarodnog značaja: 1. M.Kostić, N.Nikolić, B.Ilić, J.Čarkić, S.Milenković, M.Vukadinović. Analysis of polymorphism in survivin gene promoter as a potential risk factor for head and neck cancers development. 45/12.,,Srpski arhiv za celokupno lekarstvo M.Kostić, N.Nikolić, B.Ilić, D.Jelovac, S.Trakilović, M.Božović, J.Milašin. Association of TNF-R2 (676T>G) single nucleotide polymorphism with head and neck cancer risk in the Serbian population. Arch.Biol.Sci., Belgrade, 65 (1), , Saopštenja sa međunarodnog skupa štampano u izvodu (oralne i poster prezentacije): 1. B. Ilić, N. Đorđević, M. Vukadinović; Infections of head and neck. 6. th Congress of the European Dental Students Association, 2006, April 22 nd -24 th. 2. J. Čivović, B. Ilić, B. Janjić; Mogućnosti nastanka postoperativnih komplikacija pri hiruškom vađenju donjih umnjaka. 6. th Congress of the European Dental Students Association, 2006, April 22 nd -24 th. 3. J.M.Milasin, Konstantinović V, B.Ilić, Jelovac D, Pešić A, Boro A, Vukadinović M. Glutatione S-transferase (GSTM1) polymorphism in head and neck cancer patients in Serbian population. European Congress of Human Genetics, Barcelona, Španija, Maj 31 Jun 3, Popović B, Novaković I, Jekić B, Jelovac D, Ilić B, Konstantinović V, Milašin J. p53 and bcl-2 in the pathogenesis of oral squamous cell carcinoma. European Congress of Human Genetics, Barcelona, Španija, Maj 31 Jun 3, Jelovac D, Konstantinovic V, Manasijevic M, Nesic B, Popovic B, Ilic B, Milasin J. Analysis of p53, c-myc and Erb2 genes in histologically tumor free surgical margins in patients with oral squamous cell carcinoma. 19 th International Congress of Oral&Maxillofacial Surgery, Shangai, China 23 rd 27 th May Jelovac D, Boskovic M, Ilic B, Popovic B, Konstantinovic V, Vukadinovic M, Milasin J.Association between a functional polymorphism in the matrix metalloproteinase 9 gene

18 (MMP-9, 1562 C>T) and risk of oral squamous cell carcinoma (OSCC) in Serbian patients September Bruges, Belgium. 7. Ilic B, Jelovac D, Konstantinovic V, Vukadinovic M, Popovic B., Milasin J. Glutathione s-transferase (gstm1) polymorphism represents a risk factor for oral squamous cell carcinoma in Serbian population. 25 th Congress of the International College for Maxillofacial Surgery October, Belgrade, Serbia. 8. D. Jelovac, B.Ilić, B. Popović, V. Konstantinović, M. Vukadinović, Milašin J. Identification of c-myc, c-erb-b2 and p53 gene alterations in histologically free tumour margins in patients with oral squamouscell carcinoma (oscc). 25 th Congress of the International College for Maxillofacial Surgery October 2010., Belgrade, Serbia. 9. Vukadinović M., Jezdić Z., Ilic B. Early loading of implants in fully edentulous patients. 25 th Congress of the International College for Maxillofacial Surgery October, 2010, Belgrade, Serbia. 10. Jelovac D, Ilić B, Popović B, Konstantinović V, Milašin J. Oral squamous cell carcinoma in serbian population- epidemiological study. 2nd Congress of Balkan Association of Maxillofacial Surgeons (BAMFS), Belek, Antalya, Turkey, May 25-29, Popović B, Bošković M, Jelovac D, Ilic B, Milašin J. Genotyping GSTT1 and GSTM1 polymorphisms in patient with oral squamous cell carcinoma. European Human Genetics Conference, Amsterdam, The Netherlands, May 28 31, Jelovac DB, Konstantinović V, Ilić B, Nikolić N, Popović B, Milašin J. Analysis of oncogenes and tumor suppressor genes alterations in histopathological tumor free surgical margins in patients with oral squamous cell carcinoma and comparison with survival and recurrence rate. XXI congress of the European Association of Cranio- Maxillofacial Surgery. Croatia, Dubrovnik, 9 th -15 th September, Saopštenje sa skupa od nacionalnog značaja štampano u izvodu (oralne i poster prezentacije): 1. D. Jelovac, B. Ilić, D. Pavlica, J. Milasin, A. Pucar; Identifikacija Actinobacillus actinomycetemcomitans kod pacijenata obolelih od progresivne paradontopatije primenom PCR. 45. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne gore, Budva 2004, maj B. Ilić, T. Ristić, V. Miletić; Detekcija karijesno promenjenog dentina u kliničkim uslovima. 45. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne gore, Budva 2004, maj B. Ilić, N. Đorđević, M. Vukadinović; Infekcije glave i vrata. 46. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne Gore, Kotor, 2005, Maj 3-7.

19 4. J.Čivović, B. Ilić, B. Janjić; Mogućnosti nastanka postoperativnih komplikacija pri hiruškom vađenju donjih umnjaka. 46. Kongres studenata medicine i stomatologije Srbije i Crne Gore, Kotor, 2005, Maj Jelovac D, Konstantinović V, Popović B, Ilić B, Milasin J. Analiza p53 gena u histološki negativnim marginama kod pacijenata sa oralnim skvamocelularnim karcinomom. XII Kongres maksilofacijalnih hirurga Srbije sa međunarodnim učešćem, Beograd, Oktobar 22-25, Ilić B,Popović B, Milasin J., Vukadinovic M, Jelovac D. "Genetic polymorphism of human cytosol glutathione S-transferase GSTM1 and head and neck cancer risk" XII Kongres maksilofacijalnih hirurga Srbije sa međunarodnim učešćem, Beograd, Oktobar 22-25, Manasijević M, Nesić M, Jelovac D, Ilic B, Popović B, Milašin J. Analysis of c-myc and c-erbb-2 oncogenes in histopatholohically tumor free surgical marginas in patients with oral squamous cell carcinoma and basal cell carcinoma. IV Congress of the Serbian Genetic Society, Serbia, Tara, May, Jelovac BD, Bošković M, Nikolić N, Ilić B,Konstantinović V, Milašin J. Polymorphisms in the genes involved in immunomodulatory and inflammatory processes as OSCC (oral squamous cell carcinoma) risk factors. First international congress of Serbian dental society. October th 2010, Belgrade, Serbia. 9. Ilić B, Jelovac BD, Bošković M, Nikolić N, Vukadinović M, Konstantinović V, Milašin J. Polymorphisms in the genes involved in proapoptotic and antiapoptotic mechanisms as risk factor for deveoping of (oral squamous cell carcinoma) OSCC. First international congress of Serbian dental society. October th 2010, Belgrade, Serbia. 10. Ilić B., Medić B. Agresivna rezidualna cista. Sedmi simpozijum oralnih hirurga i implantologa Srbije, Beograd, novembar Vukadinović M, Jezdić Z., Ilić B. Primena različitih implantnih sistema u anatomski nepovoljnim uslovima. Sedmi simpozijum oralnih hirurga i implantologa Srbije, Beograd, novembar 2010.

20 OBRAZLOŽENJE: 1. Predmet rada i naučna osnova problema: U uvodnom poglavlju kandidat dr Branislav Ilić jasno ističe značaj ispitivanja tumora glave i vrata, s obzirom na njihovu visoku učestalost kao i na činjenicu da predstavljaju veliki sociomedicinski problem. Kandidat je za temu izabrao dva tipa epitelnih tumora, jedan izrazito agresivan i invazivan- oralni planocelularni karcinom (OPK) i drugi koji je do nedavno bio kategorisan kao cista, a koji je u novijoj klasifikaciji označen kao odontogeni keratocistični tumor (OKT). OPK su decenijama predmet brojnih kliničkih, histopatoloških i molekularnogenetičkih istraživanja i smatraju se takođe pogodnim "in vivo" modelom za utvrđivanje uloge različitih kancerogenih agenasa u procesu nastanka i evolucije tumora. Većina studija koje su se bavile ovim problemom beleže povezanost konzumiranja žestokih alkoholnih pića i duvana sa nastankom planocelularnog karcinoma usne duplje. Međutim zbunjuje činjenica da se kod ne tako malog broja osoba koje dugi niz godina konzumiraju duvan i/ili alkohol ne razvija karcinom usne duplje, kao i pojava tih karcinoma kod osoba koje nisu bile izložene pomenutim faktorima rizika. Sve navodi na zaključak da su i drugi faktori uključeni u nastanak karcinoma, a nasledni faktiri svakako u tom kontekstu zauzimaju značajno mesto. OKT su takođe jedna zanimljiva razvojna lezija, pošto i njih odlikuje lokalno destruktivni i agresivan karakter, kao i sklonost ka recidiiranju (od 25% do 65%). Kandidat je ukazao na činjenicu da se poslednjih decenija ulažu veliki naučni napori ka pronalaženju molekularno-genetičkih markera koji bi se mogli dovesti u vezu sa nastankom, razvojem i biološkim ponašanjem tumora glave i vrata, kao i njihovim odgovorom na terapiju. U tom periodu pre svega su izučavani geni koji kontrolišu ćelijsku proliferaciju, diferencijaciju i apoptozu (onkogeni i tumorsupresorski geni), čije mutacije neposredno vode neoplastičnoj transformaciji ćelije. Međutim najnovija istraživanja su pokazala da sem ovih "kancerskih gena", čije mutacije igraju ključnu ulogu u tumorigenezi, postoje i geni modulatori ili modifikatori, čije varijantegenski polimorfizmi- utiču na povećanje ili smanjenje rizika od oboljevanja. Nasledna osnova čoveka, sastoji se od oko 3 milijarde baznih parova po haploidnom setu i sadrži približno gena. Varijacije u naslednoj osnovi koje se normalno sreću u humanim populacijama nazivaju se polimorfizmi. Prisustvo određenog polimorfizma može ostati bez fenotipskog efekta ili pak može imati funkcionalne posledice u smislu izmenjene katalitičke funkcije, stabilnosti ili nivoa ekspresije datog proteina. Polimorfizam pojedinačnog nukleotida (single nucleotide polymorphism - SNP) je najčešći oblik varijacija u naslednoj osnovi. Nađeno je da SNP-ovi predstavljaju 90% svih polimorfizama i do sada ih je otkriveno više miliona. Najviše pažnje pobuđuju SNP-ovi koji menjaju funkciju ili ekspresiju gena. Broj novootkrivenih polimorfizama koji imaju ulogu u

21 razvoju bolesti gotovo eksponencijalno raste iz dana u dan. Njihovo poznavanje važno je za bolje razumevanje nastanka bolesti i pronalaženje uspešnijih načina lečenja. Polimorfizmi u različitim klasama gena mogu značajno da doprinesu povećanju rizika od nastanka epitelnih tumora usne duplje. Do sada je nekoliko klasa gena izazivalo posebnu pažnju istraživača. Tu spadaju geni čiji su produkti zaduženi za procese metilacije u ćeliji, kao što je npr. metilentetrahidrofolat-reduktaza (MTHFR), zatim geni koji kodiraju enzime uključene u procese detoksikacije, kao npr. glutation-s-transferaza (GST), remodelovanja vanćelijskog matriksamatriks-metaloproteinaze (MMP) i dr. Posebno važna kategorija gena je ona koja kodira citokine čiji produkti imaju ulogu u modulaciji inflamatornog i imunog odgovora, kao npr TNF alfa i njegovi receptori. 2. Naučni cilj istraživanja: Predmet disertacije je utvrđivanje potencijalne asocijacije između polimorfizama pojedinačnog nukleotida (SNP) u genima za MTHFR, TNF α, TNF RI i TNF RII, i delecionog polimorfizma u GSTM genu i nastanka epitelnih tumora usne duplje. U skladu sa ovim, zadatak studije je određivanje učestalosti genotipova i alela za MTHFR C>T (rs ), GSTM, TNF α-308 G>A (rs ), TNF RI +36 A>G (rs767455) i TNF RII 676 T>G (rs ) kod obolelih od oralnog planocelularnog karcinoma i obolelih od odontogenog keratocističnog tumora, i poređenje sa učestalostima koje se registruju kod zdravih osoba. Takođe, tražiće se asocijacija između određenih genotipova i kliničkih i histopatoloških karakteristika ove dve vrste epitelnih tumora. 3. Polazna hipoteza: Očekuje se da prisustvo određenog polimorfizama kod zdrave osobe ukaže na postojanje predispozicije za razvoj OPK ili OKT. Takođe, pretpostavka je da će se neki od analiziranih polimorfizama pokazati i kao prognostički faktor za jednu ili drugu vrstu tumora. 4. Materijal i metode: Pacijenti Prospektivnom studijom će biti obuhvaćeno oko 100 pacijenata, operisanih od histopatološki verifikovnog odontogenog keratocističnog tumora (50) i planocelularnog karcinoma usne duplje (50), na Klinici za oralnu hirurgiju i Klinici za maksilofacijalnu hirurgiju Stomatološkog fakulteta u Beogradu. Kontrolnu grupu ispitanika će predstavljati zdravi dobrovoljci (100 osoba).

22 Klinička i patohistološka analiza Uzimaće se porodična anamneza i lična anamneza sa posebnim osvrtom na prethodne tumorske bolesti. Evidentiraće se takođe da li pacijenti konzumiraju duvan i alkohol. Biće precizno utvrđena lokalizacija tumora, prisustvo uvećanih limfnih čvorova vrata, TNM klasifikacija, kao i histološki gradus i dubina invazije tumora (u slučaju OPK). Za evidenciju podataka prikupljenih u toku istraživanja koristiće se specijalno dizajnirani istraživački kartoni. Molekularno-genetička istraživanja Ova istraživanja će biti obavljena u Laboratoriji za molekularnu genetiku Stomatološkog fakulteta. Izolacija totalne DNK iz zamrznutog tumorskog tkiva radiće se fenol-hloroformnom ekstrakcijom kao i upotrebom Qiagen-ovog kita. Kod pacijenata će DNK biti izolovana iz histološki negativnih margina tumora (OPK), odnosno iz samog OKT, dok će kod zdravih osoba izolacija da se radi iz brisa bukalne sluzokože. U cilju ispitivanja polimorfizama gena za MTHFR, GSTM, TNF α, TNF RI i TNF RII primeniće se PCR/RFLP tehnike (polymerase chain reaction i restriction fragment length polymorphisms- tehnika lančane reakcije polimeraze i restrikciona analiza). Analiza delecionog polimorfizma GSTM biće rađena na real-time PCR aparatu. Statistička analiza U ovoj studiji asocijacije, statistička analiza će obuhvatiti Chi kvadrat test (za utvrđivanje razlike u distribuciji određenih alela, kao i genotipova u grupi pacijenata i grupi zdravih osoba), kao i testove senzitivnosti i specifičnosti. Rizik će biti određen primenom logističke regresione analize. Svi testovi biće izvedeni korišćenjem SPSS softvera (verzija 17). 5. Očekivani rezultati: U okviru ove studije asocijacije treba da se utvrde učestalosti različitih alelnih varijanti i genotipova za polimorfizme u genima: GSTM, MTHFR, TNF, TNF R1 i TNF R2 u grupi osoba obolelih od epitelnih tumora usne duplje i u grupi zdravih osoba. Poređenjem učestalosti između dve grupe, odnosno utvrđivanjem statističkih značajnih razlika, želi se ustanoviti da li neki od pomenutih polimorfizama mogu za njihove nosioce da predstavljaju faktor rizika za nastanak ovog tipa tumora i da budu modulatori toka bolest.

23 6. Značaj ispitivanja: U svakodnevnoj kliničkoj praksi, hirurzi su često u nedoumici u pogledu načina na koji bi trebalo da tretiraju određene prekancerozne lezije, intraoralne lezije nejasne etiologije, kao i lezije suspektnie na recidiv. Screening metoda koja bi identifikovala genetsku predispoziciju individua, mogla bi da doprinese rešavanju ovog problema. Od rezultata planiranih istraživanja očekuje se i da pruže nove podatke o patogenezi OKT, kao i o eventualnoj genetskoj osnovi ovih poremećaja. Ovi podaci mogli bi da potvrde, ili opovrgnu, novu klasifikaciju ovih lezija, kojom su one, iz grupe viličnih cista, svrstane među tumore vilica. Značaj predviđenih istraživanja bio bi tim veći što slični podaci, za sada, nisu prikazani u dostupnoj naučnoj literaturi. Iako još uvek ne može da se do kraja sagleda uzrok nastanka nekih epitelnih tumora usne duplje, molekularnogenetičko istraživanja svakako pružaju nadu da će u skorijoj budućnosti dobiti odgovori na pitanje ko je podložniji, a ko manje podložan oboljevanju. Za obavljanje istraživanja dobijena je saglasnost Etičkog komiteta Stomatološkog fakulteta. Literatura: 1. Padgett J., Hendrix J. Cutaneous malignancies and their management. Otolaryngol Clin North Am, 2001; 34: Bernstein S.C., Lim K.K., Brodland D.G. et al. The many faces of squamous cell carcinoma. Dermatological surgery, 1996; 22: Hanahan D., Weinberg R.A. The hallmarks of cancer. Cell, 2000; 100: Califano J., van der Riet P., Westra W., Nawroz H., Clayman G., Piantadosi S. et al. Genetic progression model for head and neck cancer: implications for field cancerization. Cancer research, 1996; 56: Tabor M.P., Brakenho R.H., Ruijter-Schippers H.J., Wal J.E.V.D., Snow G.B., Leemans C.R. et al. Multiple head and neck tumors frequently originate from a single preneoplastic lesion. American Journal of pathology, 2002; 161: P.K. Tsantoulis, N.G. Kastrinakis, A.D. Tourvas, G. Laskaris, V.G. Gorgoulis. Advances in the biology of oral cancer. Oral oncology, 2007; 1: D. Sheehan, G. Meade, V.M. Foley & C.A. Dowd. Structure, function and evolution of glutathione transferases: implications for classification of non-mammalian members of an ancient enzyme superfamily. Biochemical journal, 2001; 360: S.N. Kelada, D.L. Eaton, S.S. Wang, N.R. Rothman & M.J. Khoury. The role of genetic polymorphisms in environmental health. Environ health perspective, 2003; 111: