Moenie bang wees vir boelies nie!

Transcription

1 5 Moenie bang wees vir boeies nie! Luister en praat: Wat is n boeie? A Luister na wat die kinders sê en praat daaroor. As jy iemand atyd uit die groepie stoot, is jy n boeie. As jy iemand eike name noem, is jy n boeie. As jy iemand saan, is jy n boeie. B C Verdee in groepies van drie en praat oor die vogende: Ken jy n boeie in jou skoo? Wat doen hierdie boeie ( n seun of n meisie) aan die ander kinders? Hoe voe jy oor hierdie boeie? Wat dink jy moet n mens met n boeie doen? (Moet jy stiby, moet jy hom of haar terugantwoord of moet jy n grootmens daarvan verte?) Luister na die inskrywing van boeie in Nuwe Woordeboek sonder grense. Sê of jy saamstem of nie. boeie (boeies, boeietjie) naamwoord n Boeie is n persoon wat ander mense terg, spot en seermaak. Mafoy is n regte boeie [buy] wat die ander kinders seermaak en dan vir hue ag. het geboeie werkwoord Om iemand te boeie, beteken om die persoon te terg en te spot. Sommige groot seuns hou daarvan om die keintjies te boeie [buy] tot hue hui. 56

2 Lesreeks 5 Luistertyd: n Gedig Luister na die gedig en beantwoord dan die vrae. Boeies Is daar boeies van wie jy weet? Hue is atyd gemeen en wreed. Hue vat jou goed, en breek jou moed. Boeies maak jou bang. Hue kan jou vang. Boeies maak jou kwaad n mens wi hue net háát! Hier is goeie raad: Maak iewer n boeie jou maat. Praat met hom of haar en sê jou sê. Dis wat boeies eintik wi hê! Vrae 1. Daar is ses pare rymwoorde in die gedig. Een paar is weet en wreed. Wat is die ander vyf? 2. Watter twee woorde in die bokkie beskryf boeies? 3. Watter drie woorde in die gedig sê hoe n mens teenoor boeies voe? 4. Gee die regte vorm van die byvoegike naamwoord tussen hakies. (attributief) Boeies is (gemeen) kinders wat vir ander (eik) name noem. Hier is (goed) raad: Maak iewer n (wreed) boeie jou maat. Sefees: n Gedig Lees enige gedig van jou keuse. Vergeyk dit met die gedigte in hierdie es. Sê waarvan jy die meeste hou. gemeen (mean) haat (hate) wreed (crue ) kwaad (cross) Maak seker dat jue die vogende woorde korrek spe: gemene, eike, goeie en wrede. 57

3 Kwartaa 1 Leestyd: n Strokiesprent Kyk na die prente en die tite. Voorspe wat gebeur. Lees dit dan hardop. Ben, die boeie Wiiam het n nuwe ba wat hy skoo toe gebring het. Maar groot Ben, die boeie, wi die ba hê. Gee vir my die ba of ek saan jou. Ben dink hy kan doen net wat hy wi. Hy vat die ba by arme Wiiam. Wag nou! Jy t my ba gevat! Wiiam se maats staan nader om te kyk wat fout is. Wat het gebeur? Dis nou myne! Ben het sy ba gevat. Hy s n boeie! Daar s hy! Skieik hardoop Ben teen groot Henk vas. 58 Ons sa hom hierdie keer n es eer. Stop! Waarnatoe dink jy gaan jy?

4 Lesreeks 5 Henk is die grootste seun in die skoo. Hoe voe dit om geboeie te word, jou buebak? Nie ekker nie, nê? Ek is jammer. Dis net n afaard wat sy maats boeie en bang maak. Dis regtig baie meer pret om saam te spee. Sê vir Wiiam jy s jammer. Jue kan die strokiesprent dramatiseer as jue wi! Pret met taa Ben gee die ba vir Wiiam terug. A Beantwoord die sinne met Nee (ontkenning). 1. Het iemand vir Ben gesê om Wiiam se ba te vat? Nee, het vir Ben gesê om Wiiam se ba te vat. 2. Het Ben die ba êrens weggesteek? Nee, Ben het die ba weggesteek. 3. Het Ben iets skoo toe gebring? Nee, Ben het skoo toe gebring. B Sê watter soorte sinne die vogende is (sinsoorte). 1. Hoe voe dit om geboeie te word? 2. Sê dadeik jy is jammer. 3. Wag nou! Jy het my ba gevat! 4. Nie ekker nie, nê? Skryf 10 woorde in hierdie esreeks in jou persoonike woordeboek. Skryf dit afabeties en teken prentjies by as jy kan. 59

5 Kwartaa 1 C Hersien (revise) die voornaamwoorde. Onthou! Sê ek wanneer jy van jousef praat: Ben sê: Ek is jammer. Sê jy wanneer jy met iemand anders praat: Henk praat met Ben en sê: Waarnatoe dink jy gaan jy? Sê hy of sy wanneer jy van n seun praat: Hy het my ba. Dit is nie sy ba nie. Sê sy of haar wanneer jy van n meisie praat: Die meisie dra n rok. Sy het n rooi rok. Haar rok is rooi. Sê jue in paas van jy en ander mense: Wiiam sê vir sy vriende: Jue het my baie gehep. Sê hue in paas van hy of sy en ander mense: Ben sê vir sy ma: Hue (sy vriende) het my baie gehep. D E 60 Skryf die sinne oor deur met die woorde in vet druk te begin (woordorde na bywoorde). 1. n Mens kry soms boeies by die skoo. 2. Ben boeie eke dag die ander kinders. 3. Hy vat eendag Wiiam se nuwe ba. 4. Wiiam se maats hardoop dadeik na Ben toe. 5. Ben hardoop skieik teen Henk vas. 6. Henk, die groot seun, raas onmiddeik met Ben. Skryf die vogende afeidings en samesteings korrek neer. 1. vriend + e = (friends) 2. vriend + eik = (friendy) 3. vriend + skap = (friendship) 4. be + vriend = (befriend) (Totaa: 20) A die sinne in oefening D is stesinne. Hue begin met n hoofetter en eindig met n punt. As n sin met n begin, is die tweede woord bv. Mens n hoofetter. Skryf atyd n met n afkappingsteken ( ).

6 Lesreeks 5 Pretees: n Gedig Lees die gedig hardop. Leer dit en voer dit op. Beantwoord die vrae. n Brupadda in my tas Ama gi en skree, daar s chaos in die kas; A die bohaai net oor die brupadda in my tas. Juffrou gi benoud: VAT DADELIK WEG DAAI DING! Waarom? Sy t dan gesê ons kan vandag ons troetediere skoo toe bring! Die boeie bring in sy tas n sang daarmee maak hy ons ama BANG! Jaco Jacobs (Uit: n Brupadda in my tas, LAPA, 2008) Hoe goed verstaan jy die gedig? 1. Wat rym met: kas, ding en sang? 2. Watter dier het die seuntjie in sy tas wat die juffrou so aat skrik? 3. Hoekom bring die seuntjie die snaakse dier skoo toe? 4. Watter dier bring die boeie kas toe? 5. Hoekom, dink jy, bring die boeie dié dier skoo toe? 6. Wat, dink jy, sou gebeur het as die sang iemand in die kas gepik het? (10 punte) Speing: Diktee Maak jue boeke toe. Luister na die idioom en sy betekenis wat die onderwyser voorees. Skryf dit neer en et op jue speing. As jy nie n bang haar op jou kop het nie, is jy gad nie bang nie. 61

7 Kwartaa 1 Luister- en eestyd: n Gedig Luister na die gedig. Sê hoevee keer jy die woord boeie hoor. Lees daarna die gedig hardop. Probeer vot ees. Soos n boeie Hierdie rympie is soos n BOELIE: wat heetyd pik op jou. Hierdie rympie kink soos kitsgras wat aan jou kouse kou... Hierdie rympie is soos n BOELIE: dit smaak bitter soos segte medisyne. Hierdie boeie sê atyd: Dis myne! Gaan weg! en Moenie! Hierdie rympie is soos n BOELIE: aan wie jy niks kan doen nie. Hierdie rympie is soos n BOELIE: wat baie groter is as jy. Maak net atyd seker dat jy uit sy pad uit by. Die beste ding van hierdie rympie is... dis geukkig nou verby! Jaco Jacobs (Uit: n Brupadda in my tas, LAPA, 2008) Pret met taa Gee die regte vorm van die byvoegike naamwoorde (trappe van vergeyking). 1. bitter die bitterste 2. groot die grootste 3. goed die 4. geukkig geukkiger die 62

8 Lesreeks 5 Praat- en eestyd A B C Lees die vergeykings in die gedig hardop. In n vergeyking sê ons een ding is soos iets anders. 1. Hierdie rympie is soos n BOELIE: wat heetyd op jou pik. 2. Hierdie rympie is soos kitsgras wat aan jou kouse kou. 3. Hierdie rympie is soos n BOELIE: dit smaak bitter soos segte medisyne. 4. Hierdie rympie is soos n BOELIE: aan wie jy niks kan doen nie. 5. Hierdie rympie is soos n BOELIE: wat baie groter is as jy. Sê wat jy dink a dié vergeykings beteken. Voorbeed: 1: Hierdie rympie gaan jou seermaak. Dit word met n boeie vergeyk wat op jou pik en jou seermaak. Aiterasie is die herhaing van kanke (konsonante) soos k en in gedigte vir effek. Lees die twee reës uit die gedig wat met aiterasie geskryf is. Sê watter kanke in watter woorde hier herhaa word. Hierdie rympie kink soos kitsgras wat aan jou kouse kou. Hoe goed verstaan jy die gedig? Watter een pas NIE? n Boeie: 1. pik op jou. 2. kou soos kitsgras aan jou. 3. smaak bitter soos segte medisyne. 4. skree vir jou: Gaan weg! en Moenie! 5. is iemand wat vriendeik is met jou. 6. is iemand aan wie jy niks kan doen nie. 63

9 Kwartaa 1 Skryftyd: Beskryf n persoon A Skryf twee paragrawe met 50 tot 60 woorde oor iemand wat jy ken (beskrywing). Skryf jou eerste weergawe. Besuit of dit n meisie of n seun is. Beskryf hoe die persoon yk. Gebruik beskrywende woorde (byvoegike naamwoorde) soos: ank vet groot sterk netjies hard skoon kort maer kein swak sordig sag vui B 64 Gebruik ook intensiewe vorme soos: baie rooi is boedrooi baie swart is pikswart baie bou is potbou baie groen is grasgroen baie maer is brandmaer baie vet is spekvet baie mooi is popmooi baie eik is skreeueik Nadat jou onderwyser jou werk nagesien het, redigeer jy dit. Maak a die foute reg en skryf dit oor vir die finae weergawe. (Totaa: 30) Intensiewe vorme is woorde wat sê dat iets of iemand bv. baie mooi is, soos popmooi. Hue word atyd as een woord gespe. Hier is my rympie! Is jy baie mooi? Dan is jy popmooi! Is jou ippe rooi? Maak dit boedrooi! Is jou oë bou? Dis potbou! Ek sê jou nou: Ek s ief vir jou!

10 Lesreeks 5 Hersiening: Wat ken jy nou? A B C D Kies die regte woorde tussen hakies (byvoegike naamwoorde). 1. Die (arm/arme) meisie is baie siek. Sy is in die hospitaa. 2. Die boeie by die skoo het n (dier/duur) es geeer toe hy gestraf is. 3. Die meisie se hare is (potrooi/boedrooi). 4. Die seun se oë is (brandgroen/grasgroen). 5. n Boeie is n (gemeen/gemene) kind wat (eik/eike) dinge vir ander kinders sê. 6. As jy (wreed/wrede) dinge aan ander kinders doen, is jy n boeie. Kies die regte voornaamwoorde. 1. Ben sê dat (hy/sy) jammer is oor wat hy gedoen het. 2. Die meisie sê (sy/hy) is nie bang vir boeies nie. 3. Wiiam se vriende sê: (Ons/Jue) sa jou hep teen die boeie. Gee die regte vorm van die trappe van vergeyking (byvoegike naamwoorde). 1. Sekere medisyne is (bitter) en (seg) as ander. 2. n Boeie is gewoonik baie (sterk) en (groot), maar ook (afhartig) as jy. Voeg bywoorde in eke sin. 1. Mens kry boeies by die skoo. (soms) 2. Ben boeie die ander kinders. (eke dag) 3. Hy vat Wiiam se nuwe ba. (eendag) 4. Wiiam se maats wi hom hep. (dadeik) 5. Henk, die groot seun, raas met Ben. (onmiddeik) 65