LUSERN BOME. Lusern bome en veldbrande

Transcription

1 LUSERN BOME Lusern bome en veldbrande As ons begin met lusern bome is dit eerste by die beplanning teen veldbrande. Omdat groen bome nie brand nie, is dit idiaal om dit te gebruik teen vuur. Die lusernbome groei teen die grond en inteenstelling met doring bome kan ons die vuur keer sodat die vuur nie onderdeur die bome brand nie. Die lusern bome is baie beter as brandbane want my ondervinding is dat brandbane nie werk nie. Die vuur vlieg eenvoudig bo-oor. Brandbane is egter goed om jou draad, veral wildheining, te beskerm. Albei, brandbane en lusern bome kan saam effektief benut word. As alternatief kan jy bane skoon sny en baal asook so bewei dat die bane tussen die bome min veld bevat. Die beplanning is om die gras min te hou sodat die vuur so min as moontlik is om nie die bome te beskadig nie. Dan ook om tydens brand die vuur te kan blus met vuurvegters. Vuurvegters en lang gras gaan nie saam nie want dit is bloot te warm. Dan ook kan jy die vuur met voorbrand laat terug brand. Die vuur word dus vinnig met 'n gasvlam tussen die lyndraad en die bome aangesteek. Terwyl een persoon dit doen hou die ander die vuur weg van die bome deur die bome nat ta spuit op die grond. In die prent kan ons sien dat ons 'n spasie van so 3 tot 4 meter laat tussen die lyndraad en die bome. In die spasie kan jy brandbane maak of bloot die gras laag afsny en laat bewei. Teen so Maart maand laat ons genoeg tyd vir die bome om te herstel na die beweiding maar vir die gras is dit te laat. Ons wil digte boom lanings kry en plant dus die bome na aan mekaar. Die hoogte van tot 1,6 meter is idiaal om die vuur te blok. Normaalweg vlieg die vonke oor die brandbane want daar is niks wat dit keer nie. Met lusern bome het ons 'n wonderlike net wat die vonke vang en so keer dat die vuur versprei.

2 Die tweede laning plant ons so 10 meter weg van die eerste. As die vuur die eerste lanings sou oorspring gebruik ons die tweede laning. Die 10 meter tussen-in vorm dan ook' n buffer en ons laat dit ook kort bewei sodat die vuur bedaar en kans gun om die vuur dan te blus met vuurvegters. In die beplanning begin ons dan ook om die rigting te bepaal vanwaar die meeste vure kom. In my persoonlike geval is dit noord wes omdat dit die rigting is wat die wind die meeste waai. In die prent kan ons sien dat die bome in die rigting eerste geplant word om vuur te kan beveg. In jou geval moet jy items in reken soos paaie, spruite, berge, bestaande boom lanings en toegangs roetes na die vuur. Daarna kan jy beplan hoe jy jou bome wil plant. Jy moet ook in ag neem dat jy aan die begin die bome moet nat maak. Dan kan jy ook oorweeg waar jy ekstra draad wil span om 'n gang te maak sodat jy jou diere se weiding kan beheer. So elke 100 meter in een ry los ons 'n spasie waar die diere kan deur beweeg asook waar die vuurvegters kan deurbeweeg. As jy die plan saam met jou bure kan doen kan mens vure baie beter beveg as in die verlede. Dan kan jy dit ook oorweeg om reg rondom jou plaas so te beplant. Berge kan byvoorbeeld uitgesny word omdat jy nie in die berg kan vuur beveg met voertuie nie. Voordele van weiding; Met die groenvoer en lusern bome kan jy ook swak weiding beter benut. As jy langs die paaie baal en daardie bale saam gee vir jou diere beperk jy nie net brande nie maar kan jy ook jou drakrag verhoog. Dit is idiaal om die groenvoer, droe bale gras en lusern bome in die winters of droogte tye saam te benut. Dit word aanbeveel dat minstens 10% van jou beweibare plaas met lusernbome beplant moet wees. Dit is veral na die winter met die reen nog weg waar die bome baie effektief benut kan word om te voorkom dat diere verteer weens te min weiding. Die ou Boere het my altyd geleer dat in die winter is jou weiding se voedings waarde laag maar na die winter is die dood maak maande. Dit is dus so Augustus tot die eerste reens veral in November wat die diere vrek. Lusern bome is dus baie goed as kragvoer na die winter. Om diere meer suksesvol deur die winter te kry kan ons van Kanola in droe lande gebruik maak of hidroponiese groenvoer. Die groenvoer saam met swak droe voer of droe gras is baie goed vir diere se energie inname en idiaal vir oorlewing. Ons probeer ook om die aankoop van duur mielie produkte te voorkom. Lusern bome teen rypskade Die koue winters laat die gras vrek en kan ook die lusern bome laat vrek. Deur die bome te bedek kan jy die bome laat oorleef en vroeg na die winter kan die bome dan weer uitloop. Die bome is dan gereed vir beweiding maar omdat die bome weer die

3 gras beskerm kry jy vroeg na die winter groen gras. As jy nie oorbewei kan die ou gras ook die nuwe gras beskerm. Dus, die ou gras en lusern bome beskerm die groen gras en so behou jy langer groen gras met die ingaan van die winter. Ook deur die winter en vroeg in die lengte het jy deurwaste gras. Omdat die voedings waarde van die gras nou meer is kry jy jou diere makliker deur die winter. Die lusern bome is hoog in protiene met die gevolg dat jy na die winter jou drakrag kan verdubbel. Hier verwys ons nie net na die gedeelte wat ons benut teen veldbrande nie maar ook die res van die aanplantings. Dus moet jy ook kyk na die warmer gedeeltes van jou plaas en dit beplant. Warm gedeeltes kan wees waar lanings van truksvye, ander bome en berge of koppies die koue suidewind kan keer. Ook tussen en om jou opstal kan oorweeg word. Jy poog dan om die lusern bome van oos na wes te plant sodat jy die koue suide wind kan breek. Om te keer dat oormatige wind tussen jou lusern bome se lanings waai kan jy so elke 100 meter die gang blok deur van suid na noord te plant. Die spasie vir effektiwiteit van die stikstof is 10 meter. Jy plant dus die laning 10 meter uitmekaar want dan sal die lusern bome jou gras se stikstof potensiaal verbeter. Onthou ons wil nie net die bome self benut maar ook die byvoordele soos stikstof vir die gras, die afkeer van koue wind en teen veldbrande se skade.aan jou weiding. Plant van lusern bome As jy die lusern bome eers laat groter word voor jy dit uit plant is dit beter bestand teen ryp. Teen so die dikte van jou duim en so meter hoog is dit beter bestand teen ryp maar ook teen diere soos rotte, ystervarke en soortgelyke diere in jou omgewing. Jy kan 'n voor trek met 'n enkelskaar ploeg en dan die bome 700 mm tot 1 meter

4 uitmekaar in 'n ry plant. Nie te na aanmekaar want dan kry te min groei en nie te ver want dan word die bome te groot. Die bome moet nie te hoog groei waar jou diere hulle nie kan benut nie. Sodra die bome goed gevestig is moet jy hulle goed bewei om die bome se groei te benut maar ook om te keer dat die bome te groot word. Jy kan die bome ook bo sny om die hoogte onder 1,6 meter te hou. Nie so nie... Uit die lesse geleer het ons vriende in Standerton boompies teen die spesiale prys gekoop. Om dit kort te stel vra hulle of jy al vir 40 werkers slaapplek en kos gegee het. Van plant was daar nie veel sprake en nog minder van sukses. Die boompies was te klein.. Het jy al boompies getel om te kyk dat jy nie verneuk word? Die einde was om die boompies na 'n kwekery te neem. 'n Planter te koop en die boompies in paaiemente te plant. Dus moet nie jou ore aan verkoopsmanne uitleen nie. Hoe gemaak? 1. Doen eers jou brand beplanning. 2. Beplan jou rye of blokke soos waar en rigting. 3. Beplan vir koue. 4. Koop net genoeg wat jy kan hanteer per maand. (As jou bome te klein is hou dit eers in die erf waar jy dit kan beskerm en nat maak vir een jaar.) 5. Kry eers 'n plan soos 'n tenk op 'n sleepwa of pype om jou bome nat te maak. 6. Maak vore waar jy wil begin. 7. Plant jou bome in die somer maande maar eers nadat die bome groot genoeg is. 8. Hou jou bome fyn dop dat dit nie droog word nie. Maak elke week nat. 9. Kyk mooi vir beskadiging deur diere wat jou boompies se stamme wil opvreet. (Indien wel moet jy die bome toemaak met draad en die diere probeer uitroei.) 10. Ryp. Die boompies kan so minus 8 grade hanteer en kan dood ryp maar dan weer in die somer uitloop. Dikker stamme gee beter beskerming. Moet ook nie jou bome voor die winter laat bewei nie, veral die eerste jaar, sodat die blare en takke help om die boompie te beskerm. As jou omgewing baie koud word moet jy die boompies in die winter bedek. Dit is veral aan die begin belangrik om eers die boompies goed te vestig. Kan ek my eie boompies kweek.? Ja maar begin om dit in die huis of stoor te kweek in 'n lekker warm omgewing. Net so handvol op 'n slag. Maak die saad elke dag nat en laat daarna die water dreineer. Iets soos 'n plastiek skinkbord met 4 gaaitjies in wat met 'n lap bedek is. Die saad is klein en jy moet dit so min as moontlik versteur. Die saad kan ontkiem met net water. Sodra die boompies groei (so 50 mm) plant jy dit in plastiek sakkies wat jy by 'n kwekery kan kry. Sien ons prosedure onder toe.

5 Wees versigtig met die handtering en benat die boompies daagliks. Hulle moet dreineer anders word hulle vrot.. Wag dan tot die boompies groot word soos 1 tot 2 jaar voor jy dit uitplant. Lusern bome Saad en saailinge Begin met min bome en herhaal dan die resep sodat jy nie sit met saad en plante wat jy nie kan hanteer nie. 1. Gooi warm water 55 grade in 'n plastiese emmer. Plus saad medisyne volgens die se voorskrif. 2. Gooi die saad wat jy wil plant in die emmer en laat staan tot die volgende dag. 3. Neem 'n platterige box en steek dit vol gate aan die onderkant. Jy kan ook die saad direk in gekoopte sakkies plant dit moet goed kan dreineer. Gebruik "pot soil" en growwe sand wat jy 50/50 kan meng. Ek verkies om dit dadelik in die sakkies te plant. 4. Plaas die box op 'n plek waar dit lekker warm is maar ook waar die water maar kan mors. Nogtans beskerm teen ongewensde elemente soos katte, rotte ensomeer. 5. Gooi so 30mm growwe rivier sand in die box. 4. Plaas die saad verspreid op die sand so 50 mm uitmekaar. 5. Strooi saagsels of goeie kompos bo-oor. So 5 mm bo die saad. Dit sal die saad klam hou vir lank.

6 6. Gooi water met 'n fyn sproei soos met 'n gieter of mis sproeiers oor om net nat te maak. Die saad wil nie in water staan en wil net klam wees. 7. Maak elke 2de dag liggies nat. As dit koud is maak die water warm.(soos vir baba.) 8. Plant verkieslik net in warm weer of in 'n warm plek/tonnel of warm vertrek/rondawel of so. Jy kan dit ook onder skadu-net plant. 9. Die plante moet binne 10 dae opkom. Sien foto. 10 Plant uit in 2,5 liter plastiek sakke wat 300mm hoog is, wat jy by kwekerye kan kry, sodra die boompies so 150 mm tot 200 mm hoog staan. Lig die plantjie mooi op saam met die grond sodat die haartjies aan die wortels nie beskadig word nie. Plaas die wortels mooi in gate wat jy met 'n stok in die sand en "pot soil" gemaak het. Gooi liggies toe en maak nat. 11. Snoei die boompies op hoogte 400 mm deur bloot die enkel stammetjie af te sny so 100 mm van bo sodat die boompies kan stoel. 12. Plant in grond wanneer boompies minstens 600 mm hoog is gedurende September en Oktober maande. Sien prosedure hierna. Plant van bome; prosedure 1. Berei jou kamp voor deur dit toe te maak met draad of skadu-net sodat ystervarke, rotte, hase ensomeer nie die boompies kan vreet nie. Alternatiewelik kan jy elke boompie beskerm deur plastiek pyp oop te sny. Sny dit so 150 mm lank en plaas om die stam. Daarna kan jy voeltjie of ogies draad om elke boompie plaas in die vorm van 'n ronde silinder. So 500 mm hoog. Hou alle diere weg vir die eerste jaar plus. 2. Maak gate en gooi kompos met 50 gram fosfaat in elke gat. Roer effe in. 3. Plaas jou pype met druppers in posisie. Jy kan ook mis sproeiers gebruik of met 'n tenk en pyp elke 2de dag nat maak. Jy kan die pype ook gebruik om die spasieering reg te kry. 4. Plant die boompies in die gate deur die boompie met plastiek in die gat te plaas. Skeur daarna die plastiek versigtig af. Gooi kompos om die boompie en maak nat. 5. Plant 700 mm tot 1 meter uit mekaar. Besigtig jou boompies daagliks vir skade en dat die benatting reg werk. 6. As jy net boompies alleen wil plant kan jy dit in rye van 2,5 meter doen. As jy ook gras-weiding wil benut plant dit in rye van 5 tot 10 meter uit mekaar. Die boompies gee stikstof aan die gras-weiding.

7 7. Boompies moet goed opgepas word vir die eerste 2 jaar nadat dit uitgeplant is. Na so 2 jaar sal dit diep wortels maak en goed in selfs droe toestande produseer. 8. Snoei die boompies op 1,2 meter sodat dit stoel en nie dun lang lote maak wat in die lug in opskiet nie. Onthou dat die boompies nie in water wil staan nie. Die grond moet dus of skuins wees of goed dreineer. Toets jou plaas deur so gou as moontlik te begin en ondervinding op te doen oor waar dit die beste aard. Sanderige grond is goed terwyl klei swak dreineer. Die boompies aard dus nie goed in panne stilstaande water nie. Gereed vir vreet as die stam so 25 mm dik is. Idiaal om te vreet en te hou op die hoogte van 1,2 meter. Laat vreet in siklusse van elke 50 tot 60 dae. Binne 50 dae na weiding sal die boompies weer gooie uitloopsels maak. Hulle moet genoeg bewei word sodat die hoogte beperk word sodat die vee dit kan bykom. Sny bo af indien te hoog want die plante groei 1,8 meter in een seisoen. As dit reg bewei word is dit nie nodig om te snoei nie. Voeding; 18 tot 25 % protien Geen blousuur 60 tot 80% verteerbaar. Reenval benodig 300 tot 1000 mm per jaar om welig te groei. Winter maande kan beter oorleef word met gevestigde f groter bome. Die eerste 2 jaar moet dit benat en beskerm word. Minstens 10 % van jou plaas teen boompies per hektaar is 'n goeie standaard. 40 Ha = sent = R se saad plus hoofsaaklik water kostes. Teen 4 hektaar per GVE as plaas gemiddeld is dit gelykstaande aan voldoende kos vir 120 skape of 20 beeste net op die 40 hektaar. Dit gee egter beter omdat jy meer kos direk na die winter produseer vir al jou vee en so kan jy jou vee op die plaas verdubbel. Plant elke jaar 'n klomp boompies om kostes en arbeid te versprei. Jy sal vinnig ondervinding opdoen om sukses te bereik. ns. As jy snoei moet jy die snoeiels vir voer gebruik. Berg dit en meng met mielies of lek produkte.

8