nie. Ek het eintlik baie sleg hieroor gevoel.

Transcription

1 BESKULDIGDE NR. 1 bevind waar hy my nou sien. Bet jy hom gevra om huis toe te kom, want sy kinders ly honger? -- Ja, ek het dit genoem. Wat s~ hy? -- Hy se toe in antwoord dat hy nie kan terugkeer ni e. Boekom nie? Omdat die persone met wie hy daar was, dit wil se die persone met wie hy daar gewoon het, hom nie sal toelaat nie. Toe is jy nou tevrede. Nou is jou sending afgehandel? Nee, nie net dit nie. Ek s~ toe "Kyk, dit word van (10 my verwag en dit is nodig vir my om my mense in kennis te stel daar by die huis dat ek jou wel gevind het en by watter plek, hier waar jy nou is." Nou maqr goed, nou is jou sending afgehandel? -- Nee, my sending was nog nie afgehandel nie, aangesien ek nog my mense by die huis in kennis moes gestel het. Nou maar goed, jy het nou jou oom gevind.. -- Omrede ek myself nou in Mosambiek bevind het, onverwags. Jy het jou oom gevind, jy het vir hom die boodskap gegee, jy het gevind hy lewe en hy is gesond, hy wil (20 nie terugkom nie, nou moet jy huis toe gaan en gaan rapporteer? -- Eintlik weer terugkeer na my tuiste toe. Boekom het jy toe nie teruggekeer nie? Ek het alreeds ges~ dat hulle my persoonlike dokumente daar geneem het. Boekom vra jy dit nie terug nie? -- Ek het. En toe? -- Bulle het geweier. Bulle het nie ingestem om aan my die dokumente terug te gee nie. Wie was dit wat geweier het? -- Ene Zuma. Toe is jy nou maar tevrede? -- Ek was nie t evrede (30 nie. Ek het eintlik baie sleg hieroor gevoel. / Wat

2 BESKULDIGDE NR. 1 Wat het jy nog gedoen in In poging om terug te keer? Toe ek gekyk het na die kamp se toestand waar ek aangehou was en die plek wat onder beheer is - daar is sekuriteitsmense wat na die plek kyk - het ek besef ek sal nie kan vlug nie en toe het ek besluit ek beter maar die mens e vra vir skryfbehoeftes om vir my mense In brief te skryf om hulle in kennis te stel. Ret jy vir enigiemand anders gevra om jou toe te laat om huis toe te gaan, want jy het In vrou en vier kinders by die huis en hulle ly ook honger? -- Ja, ek (10 het. Vir wie het dit gevra? Chief of staff van wat? Lennox,chief of staff. Van die MR. ROF ~ Ek wil net iets opgeklaar h~. Jy het dikwels die letters MK gebruik. Kan jy In bietjie vir ons vertel wat di tis? Mkonto we Sizwe staan die MK voor. MNR. JANSEN ~ En dit is die militere vleuel van die ANC? Ja. So, di t was In ANC kamp daardie gewees? -- Destyds was ek nog nie daarvan bewus nie. Ek het wel soldate (20 van die Frelimo daar gesien, wat in hulle militere uniform gekleed was. Roekom het jy by Lennox uitgekom? -- Dit is omdat ek' ges~ was dat hy in bevel was van die kamp. Na aanleiding van my vrae wat ek aan Zuma gestel.het, het ek vasgestel op sy antwoorde dat Lennox die hoof van daardie betrokke kamp was. Ret hy In uniform gedra van Frelimo? -- Nee, hy was nie in In uniform gekleed nie. Wanneer het jy sy posisie in die ME uitgevind? -- (30 Nadat ek my opleiding ontvang het, het ek eers vasgestel. / Ret

3 BESKULDIGDE NR. 1 Bet jy ooit vir die Frelimo-mense gevra om jou te help om terug te kom? Ons was nie eers toegelaat om met daardie mense van daardie land daar te praat nie. Wie het julie verhinder om dit te doen? -- Zuma het aan ons gese dat "JulIe mense wat van Suid-Afrika af kom, mag nie met die mense van die Frelimo hier praat nie." Nou maar wat het jou verhinder om dit te doen, al se Zuma ook wat? -- As gevolg van die instruksies wat ons daar gekry het, kon ek nie met daardie mense gepraat het nie. (10 Wat het Zuma met die hele besigheid te doen? By is In mens soos jy wat daar is? Ek stem saam, hy is In mens soos ek, maar hulle is die mens e wat in bevel was van hierdie betrokke plek. Op watter manier het hulle hulle gesag afgedwing? Meen u wat my betref? Ja? -- Bulle optrede het in my gedagte hierdie indruk gelaat dat daar niks anders is wat ek daar kon gedoen het nie. Dit is nie 'n antwoord op my vraag nie. Op hoe In (20 manier het Zuma sy gesag afgedwing op jou dat jy gehoorsaam was op sy bevele om nie met Frelimo-mense te praat nie? -- Toe ons daar ingekom het vir die eerste keer, was ons ges~ "Kyk, hierso is die instruksies dat julie mense wat van Suid-Afrika af kom, mag glad nie met die Frelimomense daar praat nie." Di t is nou die wet van daardie plek. Jy wil nie my vraag antwoord nie. Ons sal maar m~re vroeg verder probeer. -- Ek het die vraag beantwoord. GETUIE STAAN AI'. ( 30 BOF VERDAAG TOT 15 OKTOBER 1980.

4 BESKULDIGDE NR. 1 Kl06 HOF HERVAT OP 15 OKTOBER NCIMBITHI JOHNSON LUBISI, MR. BROWDE ~ My Lord, may I take a moment of Your Lordship's time? nog onder eed In this morning's edition of The Post newspaper on page 3 there is a report of yesterday's proceedings in this Court and it starts off by saying "One of the nine accused men in the Silverton siege trial today told the Court he was forced to cross, t o Moyambique at " gunpoint by members of the ANC. " That is not correct. That is not what this accused said. COURT ~ MR. BROWDE ~ COURT ~ Is the reporter here? I do not know. (Inaudible) MR. BROWDE : That is in order, My Lord. Thank you. KRUISONDERVRAGING DEUR MNR. JANSEN (vervolg) : Mnr. Lubisi, ek is nog besig met jou oom. Wanneer het jy die eerste keer gehoor dat jou oom weg is? -- Dit was in die jaar Watter maand? In Desembermaand. (10 En wanneer is jy vir die eerste keer Swaziland toe (20 om hom te gaan soek? -- As ek nie verkeerd is nie, sal dit wees in hierdie datum van 20 tot 23 Desember. d6.ardie datum. Wat het jy gedoen om hom op te spoor in daardie tyd? -- Ek is na my oom se vrou toe, omrede ons die boodskap gekry het van sy vrou. Jy het nou vir die Hof ges~ na hom te gaan soek. In jy is Swaziland toe om Ek vra wat het jy in Swaziland gedoen om hom op te spoor? -- Ek het die polisie in Swaziland in kennis gestel. ( 30 Ja? -- Waarop die polisie toe aan my ges~ / stadium het hierdie

5 BESKULDIGDE NR. 1 stadium is vakansietyd, die plek is besig, hulle kan my nie help om na die oom van my te soek nie. En is jy toe terug Republiek toe? -- Dit het gebeur terwyl ek te Manzini polisiestasie was, waarop hulle toe aan my ges~ het as ek tyd het, kan ek terugkom in Januariemaand is daar nie baie mense daar nie. Is jy toe terug Republiek toe? Ja, ek is toe terug na my werksplek toe. Jy het in jou verklaring aan die Landdros gepraat van mense vanaf Johannesburg wat ook daardie tyd betrokke (10 gewees het met die besoek aan Swaziland. Waar het hulle in die prentjie ingekom? -- Praat ek van persone? Ja, daar was mense van Johannesburg wat ook daardie tyd betrokke gewees het. Hulle het jou opgesoek, ensovoorts. Hulle was ook met In Kombi in Swaziland gewees. -- Nee, wat ek in my verklaring in daardie verband ges~ het, is dat die persone wat in die Kombi gery het, het na my woning, dit wil s~ by die huis, gekom om hulp te kom vra omrede hulle op soek was na n persoon in die Oos-Transvaal. ( 20 Is die persone van Johannesburg af ook toe oor die grens Swaziland toe? Nee, dit weet ek nie. Het jy met Duma gesels oor die mense vanaf Johannesburg in die Kombi? -- Nee, ek het glad nie in verband met daardie persone van die Kombi gesels met Duma nie. Jy het nooit hierdie mense oor die grens gevat nie, hierdie persone vanaf Johannesburg met die Kombi of vir hulle die grens gewys nie? -- Nee, beslis nie. Wat ek wei gedoen het, is, ek het die.mense vergesel na n skool toe bekend as Mkwamasi skool en hulle wou n persoon daar(30. gesien het. Met die gevolg is, ek het vir hulle die skool / gaan

6 BESKULDIGDE NR. 1 gaan wys, waarop ek toe vir hulle gese het met hulle toestemming, wil ek graag my oom sien wat in die onmiddellike omgewing van Mkwamasi Hoerskool woon. Daar is In winkel daar. Hy w~~n net agter die winkel. Het hulle jou oom geken? -- Ja, hulle het hom geken deur my. En hulle was ANC-mense gewees? -- Ek het nie daarvan geweet ni e. Bet Duma dit nie vir jou gese nie? Duma was nie by nie. Bet Duma di t nie op In later stadium vir jou gese nie? Dat die persone lede was van die ANC? Ja? -- Nee, hy het my nie ges~ nie. Ons het dit nou al dat jy en jou oom is baie goeie vriende en hierdie mense van Johannesburg soek na jou oom? En jy help hulle? -- Nee. Ek het nie ges~ hierdie mense was op soek na my oom nie. Ek het ges~ die persone was op soek na iemand onbekend aan my by hierdie Mkwamasi Boerskool. Ek wil net vir jou lees wat jy in jou verklaring (20 aan die Landdros gese het "Hierdie mense van Johannesburg het weer by my gekom te Mataffin. versoek'vergesel na Komatipoort." Ek het hulle op hul Is dit reg? -- Op hulle versoek het ek hulle vergesel na Mkwamasi Hoerskool. Is dit by Komatipoort? -- Ja. Hierdie mense wou Swaziland toe gaan? -- Nee, dit het ek ni e gese nie. Die Landdros het dit hier neergeskryf en dit is ingehandig hier, ~itgelees, alles? Jy gaan verder en s~ "Ek het toe 'n grenspos Bordergat e aan hulle gewys." ( 30 HOF Bladsy?... / MNR. JANSEN

7 BESKULDIGDE NR. 1 MNR. JANSEN: Dit is op die eerste gedeelte van die getikte weergawe. HOF : Is dit bier waar hulle geskryf het Metaffier vir Mataffin? MNR. JANSEN Dit is reg. - - Nee, dit was nooit my weergawe in die verklaring nie. So, jy ontken nou dat jy dit aan die Landdros ges~ het? - - Ek ontken nie dat ek die weergawe aan die Landdros vertel het nie. Ek erken dat ek die persone geneem het na Mkwamasi Ho~rskool, maar wat die grenspos betref, (10 we et ek nie daarvan nie. So, jy ontken dat jy dit vir die Landdros gese het, dat jy hierdie sinne ges~ "Hierdie mense wou Swaziland toe gaan. Ek het toe In grenspos Bordergate aan hulle gewys"? -- Ja, dit ontken ek. Verder aan - dit is nou wat jy vertel daar by die polisiestasie te Mbabane. Jy se "By die polisiestasie in Mbabane het ene Duma daar opgedaag." Is di t korrek? Ja, di t is so. Jy gaan verder. Jy s~ "Hierdie persoon (dit wil (20 s~ Duma) deel my toe mee hierdie mense vanaf Johannesburg met die Kombi behoort aan die ANC-organisasie en hulle is op 'r1 sekere plaas"? -- Hy het nie gest d at die persone lede was van die ANC nie. Nou maar bier die Landdros dit dan neergeskryf? Dit is die verklaring wat hier ingehandig is in die Hof sonder enige beswaar? Het jou advokaat die verklaring met jou deurgegaan? -- Ja, ons het. En is hierdie stukke ook aan jou voorgelees wat ek nou aan jou uitgelees het? -- Ja, eintlik het hy my op (30 hierdie manier gevra "Is daar In moontlikheid dat jy aan... / die

8 BESKULDIGDE NR. 1 die persone In grenspos ui tgewys het?" waarop ek toe in antwoord gese het "Nee, ek het wel die mense vergesel en aan hulle die skool ui tgewys, maar beslis nie In grenspos nie." Jy s~ hierdie hele verklaring is met jou deurgegaan? Ja. So, terloops, die oom van jou, Amos, wat nou weg is, is di t die oom by wie jy gebly het op In stadium? -- Nee, kyk, hierdie oom van my, Amos, woon te Mkwamasi en ek het baie ver van Mkwamasi gewoon in die Noord-Transvaal, in (10 Phalaborwa. Jy het op 'n stadium by In oom van jou gebly? -- Nie hierdie een nie. Dit wil se nie Amos nie. By watter ook het jy gebly? -- Elmon. Waar bly hy? -- Bosbokrand. Het jy dikwels by hierdie oom van jou gekom, oom Amos? Nee, nie dikwels nie, want ek was In man wat g ewerk het. Ek het Sondae eintlik ook gewerk. Hoe het die vriendskap tussen julle dan ontstaan? Hy is my broer se broer wat na my ma kom. (20 Maar jy het ges~ julle is goeie vriende. Behalwe dat hy nou nog jou oom is, is julle goeie vriende. Hoe het die vriendskap ontstaan? -- Ek het gister hier in die hof ges~ hy is eintlik familie van my. Die goeie vriendskap tussen ons is met die verwantskap dat hy In bloedverwant is van my. Toe jy nou uitgevind het jou oom bly in die buitewyke van Manzini, toe wou jy hom graag sien? -- Ja. Bet jy op daardie stadium al enigiets gehoor van opleiding, "schol arship," of enigiets voordat jy jou oom (30 gesien het? -- Nee, ek het nog niks gehoor nie.... / Ek

9 BESKULDIGDE NR. 1 Ek wil W8er vir jou lees wat jy in jou verklaring gese het. Voor ek daarby kom, ken jy vir Mazimbeea?- Nee, ek ken nie so In persoon nie. Die ander man wat daar saam met Duma aangekom het, by die polisiestasie, wie is hy? -- Ek het gese Duma het daar vinger-alleen aangekom. Hy het eintlik in In Peugeot voertuig gery. Hy het my toe daar per voertuig geneem na Nkululeko-gebou. Met ons aankoms daar, terwyl ons daar was, het ene John Nkadimeng daar aangekom. Nou goed, ek wil net vir jou lees wat jy gese het (10 "By die polisiestasie in Mbabane, het ene Duma daar opgedaag. Hierdie persoon deel my toe mee hierdie mense vanaf Johannesburg met die Kombi behoort aan die ANC-organisasie en hulle is op In sekere plaas." En dan se jy "Ene Mazimbela" lyk dit vir my as ek nou na die oorspronklike kyk "kom daar. Ek deel hom mee ek soek na my oom." Wie is hierdie Mazimbela? -- Ek het die waarheid daar vertel. Ek weet niks van die Mazimbela se geval nie. Nou maar waar kom die Landdros hier aan? ]][ Ek dink hy me en hy het dit gese, maar hy weet (20 nie iets van hom af nie. Ek dink die getuie het u verkeerd verstaan. MNR. JANSEN Soos dit u behaag. Ons kan dit net opklaar. HOF Asseblief, voor u verder gaan, want ek dink u gaan dan tyd mors. MNR. JANSEN: Wat bedoel u as u s~ u het die waameid gepraat, u weet niks van Mazimbela af nie? -- Daarby bedoel ek d at Duma aileen daar aangekom het. Ek ken nie In persoon met die naam van Mazimbela nie. Moontlik wou die Landdros daar geskryf het Mosambiek. Soos u sal s ien, in die plek (3 0 van "scholarship" het hy daar geskryf "scholarsl ip. II... / Nee

10 BESKULDIGDE NR. 1 Nee, die Landdros het nie so geskryf nie. Dit is die persoon wat oorgetik het. -- Dit staan in daardie verklaring so. Ja, dit is reg. Dit is die persoon wat oorgetik het. Die Landdros het geskryf II scholarship. 1I ROF S~ jy dat jy glad nie die woord of die naam Mazimbela genoem het nie? -- Ek het nooit daarvan melding gemaak nie. MR. BROWDE ~ My Lord, I perhaps should point out that on my copy the name does not appear. It says "Ene (10 Mazimbeea. II COURT: I have just, because there was a 1, crossed out the one e and put in the 1. Let us get the original. MNR..:...iL.. NSEN,0 J a, ek het gekyk na die oorspronklike. Dit behoort Mazimbela te weese Ek het In fotostaat van die oorspronklike hier. ROF Ons moet maar die oarspronklike kry. Sien dat u dit kry. MNR. JANSEN ~ Ja, soos die Hof behaag. ROF: Daar is net 'n ander aspek wat u miskien net kan( 20 opklaar. Hierdie Metaffier - hy het alreeds gese hy werk by Mataffin. Ons wat die Transvaal ken weet dat daar 'n Mataffin is. Daar is nie 'n Metaffier nie. Is die woord Mataffin gebruik in die oorspronklike en so slegs oorgetik? MNR. J ANSEN ~ Di t is korrek. ROF: So, die Metaffier wat op die eerste bladsy voorkom moet eintlik Mataffin wees? MNR. JANSEN: Mataffin. My Geleerde Junior het, toe hy dit voorgelees ~et, op die rekord Mataffin gelees. ROF Maar hierdie woord Mazimbela, moet u van die (30 oorspronklike opklaar... / MR. BROwnE

11 BESKULDIGDE NR. 1 MR. BROWDE.: My Lor~, I may say that we have been supplied ccpies by the State and those are the only documents that we have had that we have used in the consultations with the accused. I am not making any point of it. I am merely saying that the name Mazimbela is new to me. MNR. JANSEN: Nou goed, wat die man se naam ook al mag wees, ~mzimbela of Mazimbeea -- Nkadimeng. Ek stel nie nou in Nkadimeng belang nie. Ek praat nou van Mazimbeea. IfEk deel hom mee ek soek na my oom. If -- Ek persoonlik het nooi t melding gemaak van (10 die persoon Mazimbeea nie. Ek weet net van John Nkadimeng. Die Mazimbeea is nuuts vir my. Die volgende sin... (Hof kom tussenbei) HOF Laat ek dit net so stel. Ek wil nie h~ dat hier onduidelik oor is nie. Moet ons nie hierdie gedeelte waaroor u nou kruisondervra In oomblikkie laat staan nie? Ek sal In bietjie vroeer verdaag vir die tee 'of liewer dan kan u vir my roep wanneer u reg is. Dan vat u hierdie BEWYSSTUK X en die oorspronklike en dan gaan u net met die verdediging dit deur en korrigeer alles. Kyk, hier (20 is n ander aspek. As u nou na bladsy 2 kyk. Daar word gese If Ons is geneem na 'n Lokazie. If Di t kan In naarn wees in die Bantoetaal of dit kan 'n slegte spelling wees van wat ons as 'n lokasie beskryf. Dit moet reggestel word. MNR. JANSEN Dit is soosme Landdros dit gestel het, Lokazie. HOF: Nou goed, dan bly dit so. Daar is heelwat onduidelikhede. Hierdie Mazimbela moet reggestel word. MNR. JANSEN: Een van die lede van die verdedigingspan lees ook soos die tikster bier gelees het Mazimbeea. (30 Dit kan bela of ee wees. Ek lees dit Mazimbela op die... /oorspronklike

12 BESKULDIGDE NR. 1 oorspronklike. HOF ~ Is daar enige ander verwarring? Ek het nou maar hierdie Lokazie gesien. MNR. JANSEN ~ Hier is op bladsy 2, die llde re~l van bo af "Hierdie mense het toe geweet dat ek teruggaan." Dit moet wees "het toe geweier." MR. BROWDE: That is absolutely right and I have not made any point of this because I did not think it was terribly relevant. HOF ~ Dit is jammer dat dit so geti k was. U moet nie (10 nou verder hieroor kruisondervra nie. As dit vir u in u kruisondervraging gaan steur, gaan ek u ook nie daardeur benadeel nie. Dan gaan ek nou die verdaging neem. Dit maak nie saak of ons di t nou neem vir vyf minute of later nie. Ek dink ons neem dit nou en dan gaan u dit met die verdediging oor en maak reg en as julle dan probleme het, dan stel julle dit aan my. Ek dink dit sal beter wees. M1m. JANSEN ~ Soos dit u behaag. HOF ~ En dan wil ek net dit s~. Daar gaan seker kruis-(20 ondervraging wees in verband X, Y en Z ook. Ek weet nie. Maak tog die tikwerk reg, sodat ons nie weer so in die middel van die verhoor In verdaging moet neem nie, as daar foute is. Ek weet nie of dit ter sprake gaan kom nie, maar ek wil nie op In later stadium. hierdie probleem daarweer optel nie. Ek gaan dan nou verdaag en dan, sodra u reg is, mnr. Jansen, dan roep u my. In die tussentyd kan u en die verdediging net hierdie BEWYSSTUK X regstel. GETUIE STAAN AF. HOF VERDAAG.... / HOF

13 BESKULDIGDE NR. 1 HOF HERVAT. MNR. JANSEN Dit is al wat daar verander word, die kwessie van die Metaffier wat Mataffin moet wees. Johannesburg is twee keer geskryf hier op bladsy 1 in die middel. Dit moet net een keer weese Dan is daar die "geweet" wat "geweier tl 1!1Oet word. NCIMBITHI JOHNSON LUBISI, nog onder eed KRUlSONTIERVRAGING DEUR MNR. JANSEN (VERVOLG) Mnr. Lubisi, ken u die naam Mazimbela? Enige persoon met daardie naam? Nee, ek ken niemand met daardie naam nie. (10 Ken jy die naam Mazimbeea? -- Nee, ek ken ni e so 'n persoon ni e. Nou maar goed. Bier in hierdie verklaring het u "Ene Mazimbela of Mazimbeea" dit is nie baie duidelik nie "kom daar. Ek deel hom mee ek soek na my oom." Waar sou die Landdros hierdie inligting gekry het? -- Nee, ek weet nie. Ek weet niks van hierdie persoon Mazimbela of Mazimbee a nie. Ek weet niks daarvan nie. Ook buitekant het ek nog nooi t In persoon t eegekom wat op daardie naam genoem word nie. ( 2 0 Jy gaan verder. Jy se "Hulle s~ my oom se ek moet 'scholarship' ondergaan"? -- Ja. Wie het dit ges~? -- Ene Mashigo wat saam met my oom en ander lede van die ANC was, het dit gese. Op watter stadium het hy dit ges~? Terwyl julle nog daar in Swaziland was, terwyl jy nog soek na jou oom? Nee, nie in Swaziland nie. Maar dit is wat in hierdie verklaring staan. Dit is nog daar in Swaziland. Jy se "Hulle se my oom se ek moet 'scholarship' ondergaan. Ek dring aan om my oom (30 te sien. Hulle vervoer my gedurende die nag na my oom." / Nee

14 BESKULDIGDE NR Nee, eintlik het hi erdie ding van die "scholarship" begin te Dar-es-Salaam. Dit is die rede hoekom ek myself daar bevind het by die plek Dar-es-Salaam. Dit is omdat die mense ges~ bet my oom s~ ek moet "scholarship" vat. Dit is die rede wat my daar laat beland het. Maar nou vra ek vir jou hoekom praat jy hier in jou verkl aring van die "scholarship", terwyl jy nou nog in \ Swaziland was? Nee. Los dit maar daar. -- Behalwe dat die tolk miskien wat daar die Landdros getolk het toe die verklaring (10 afgeneem is, nie die Landdros verstaan het nie of die Landdros hom nie goed verstaan het nie. Daar was In misverstand tussen hulle, maar ekself het nooit so gese nie. Ja, goed, ek los dit daar. Toe jy nou na jou oom toe geneem word, was dit in die dag of was dit in die nag? -- Dit was na sononder, dit wil s~ na skemer. Het julie gery of gestap? -- Ons het in In Peugeot gery. Van waar af? -- Van Nkululeko-gebou. (20 Dit is in Manzini? -- Ja. Tot waar? -- Tot naby die grenspos van Nomahasha. Daar is In woonbuurt daar naby. Di t is waar hulle afgedraai het in n pad wat lei na hierdie woonbuurt toe. Terwyl ons d aar was, het hulle gese d at ons nou ui t hierdie kar moet klim. Ons het uit die kar geklim. Mnr. Duma was v~~r. Ek is toe gese om agter hom aan te gaan. Twee van die persone saam met wie ons daar was, het vuurwapens by hulle gebad. Dit is klein vuurwapens. Ons is t oe d eur die draad van Mosambiek. Daar is In hui s( 30 daar naby die grensdraad tussen Mosambiek en Swaziland.... /Ons

15 BESKULDIGDE NR. 1 e Ons het by daardie huis eers aangedoen. Terwyl ons daar was, dit is by die huis waar ons aangedoen het aan Mosambiek se kant, is Duma toe In entjie weg. Met sy terugkoms het hy met In Frelimo-soldaat teruggekom na ons toe. Die soldaat het In gesprek gevoer met Duma en die ander twee persone en nie met my gepraat nie. En is julle toe te voet oor die grens? -- Ja. En te voet geloop tot in Maputo? -- Nee. Matola toe het ons nie te voet gestap nie. Ons het met In landrover of In jeep, groen van kleur, gery. Zuma het die voertuig(lo bestuur. Dit wil s~ Duma het teruggekeer. Na Manzini? -- Ek weet nie na watter plek presies toe nie, maar wat ek wel van weet is dat hy teruggekeer het. Boekom het die twee manne hulle vuurwapens uitgehaal? Ek weet regtig nie hoekom hulle daardie vuurwapens getrek het nie. Bet hulle dit gerig op jou? -- Direk op my te rig? Ja? -- Bulle het net die vuurwapens getrek en dit gehou soos ek nou aandui met beide my hande, maar die (20 rigting wys meer na onder toe en toe vir my gese "Volg daardie man." Di t wil s~ ek mo et Duma volg. Maar die vuurwapens het in jou rigting gewys? -- Nee, maar ek het vorentoe gekyk. Die persone met die vuurwapens was agter my gewees. Ja, maar toe hulle dit nou uithaal, toe hulle vir jou s~ "Volg daardie man", toe wys hulle dit in jou rigting? -- Ja. Bet jy die idee gekry hulle wil jou dwing om vir Duma te volg? --Destyds, ja, het ek dit so beskou, maar (30 in die loop van die tyd, terwyl ek nou daar by hulle / aangeslui t

16 BESKULDIGDE NR. 1 aangesluit was, het ek dit baie maal opgemerk dat as die mense daar kom by daardie spesifieke punt, wat In oop veld is, dan trek hulle vuurwapens daar. Hoekom? -- Nee, ek weet nie. Het jy nooit iemand gevra nie? -- Waar? Daar by daardie plek? Nee. Miskien sal daardie persoon die rede weet, maar ekself het nog nooit n vuurwapen gehad en dit gehanteer terwyl ek in daardie nabyheid was nie. Maar kan jy aan enige rede dink hoeko~ die twee mense hulle vuurwapens daar uitgetrek het? -- Na my (10 mening, wat ek eintlik kan se hierop is dat na ek ges~ was my oom is daar iewers buite die land van Swaziland, alhoewel dit nie spesifiek aan my ges~ was dat hy in Mosambiek is nie, het die mense die vuurwapens getrek omrede hulle miskien gedink het ek gaan vlug. Hoekom sal jy wil vlug? -- Omdat hulle my nie die waarheid vertel het dat ons na Mosambiek toe gaan nie. Maar jy gaan soek mos nou jou oom? Hoekom sal jy wil vlug? -- Die sien van die vuurwapens daar. Waar? -- In daardie plantasie of die bos. (20 Ja, maar hoekom sal jy wil vlug? Hulle trek die vuurwapens vir jou uit omdat jy gedink het hulle sal jou verhoed om te vlug. Hoekom sou jy wou vlug? -- Ek s~ dan eintlik het die mense my nie vertrou nie, vanaf die plek waar hulle my eers gevra het wie ek is. Hulle ontvoer jou eintlik? Hulle vertrou jou nie? Ja. Jy, n onskuldige man, wat jou oom kom soek omdat sy vrou en kinders honger ly, word nou deur hierdie mense ontvoer Mosambiek toe? -- Ja. (30 En hulle vat jou daar in In kamp in wat jy agterna... / uitgevind

17 BESKULDI GDE NR. I ui tgevi nd het In kamp i s wat gebr ui k word deur die ANC? Ja. So, j ou storie nou i s. Bulle vat vir jou v i r wie hul l e verdi nk as In spioen en hulle gaan wys vir j ou presies wat jy wou gesien het? -- Ja. Di t i s darem nie die optrede van sli m mense nie? - Ek weet ni e. Nkadi meng het vir j ou ook verdi nk dat jy In spio'en i s? Ja, ek sal s o se. Na aanleiding van die vrae wat hulle my daar g evr a het, mo e s ek eintlik my pers oonli ke doku- (10 mente daar te voor skyn gebring het om hul l e t e oorreed dat ek eintlik In mens is van Sui d- Afrika. Maar hulle het gedi nk jy i s n spioen? -- Ja. So, ter l oops, ken jy In man met die naam van St anley Mabi tsela? -- Ja, ek ken die per soon. Wie is hy? -- Hy is In lid van die ANC. Hy is een van die uitvoerende amptenare in Swaziland? Nee, nie sover ek weet nie. Ek het hom nog nie gesien dit doen nie. Was dit nie hy wat daar aangekom het wat die Land- (20 dros jou miskien verkeerd verstaan het en geskryf het Mazimbeea waar jy bedoel het Mabitsela nie? -- Nee, dit is nou moeilik om dit te verstaan. Ek sal vir u s~, ek kan die persoon as Mabizela, nie Mabitsela nie. Die Mazimbeea weet ek glad nie van nie. Maar het Mabizela nie daar aangekom daar waar Duma met jou gesels het nie? -- Wat ek wei onthou is dat J ohn Nkadimeng daar gekom het. Wanneer het jy by die ANC aangesluit? - - Dat ek In l i d g eword het van die ANC het ek b es ef i n die jaar 1977, (30 dat ek nou In l i d i s.... / Hoe

18 BESKULDIGDE NR. 1 Hoe het dit gekom dat jy- lid'geword het? -- Dit het gekom op die manier dat ek hierdie land verlaat het en na Swaziland toe gegaan het, wat n buiteland is, op soek na my oom. Het jy toe daar in Swaziland by di e ANC aangeslui t? Nee, ek het nie aangesluit daar nie. Waar het jy aangesluit? -- Ek sal u s~, om foan te sluit daar, het dit vir my In lang tyd gevat. Ek sal dit liewers so stel, dat ek het aangesluit by Dar-es-Salaam en daarvandaan na Luanda, di t wil s~ by die "engineering". (10 Die rede daarvoor is, dit was te Dar-es-Salaam waar my biografie geneem was. Daarby bedoel ek, hu1le wou geweet het van my lewe, wie ek is, waar ek gebore is, waar ek groot geword het, ensovoorts. En toe jy dit nou vir hulle gegee het, toe s~ hulle jy is nou In lid van die ANC? -- Nie op daardie stadium nie. Wanneer het hulle vir jou ges~ dat jy nou In lid is van die ANC? As ek nie n fout maak nie, was dit in Januarie (20 Hoe het dit toe gekom dat jy lid geword het van die ANC? -- Ek verduidelik dat ek eint1ik hierdie land ver1aat het en na n ander land toe gegaan het, naamlik Swaziland, op soek na my oom. Dit is onder daardie omstandighede wat ek In lid geword het van die ANC. Was dit nou Januarie 1977 of Januarie 1979? Het jy in 1977 die land verlaat? -- Ja,ek het die land verlaat in Wanneer het jy lid van die ANC geword? -- Dit het gebeur in Januariemaand in Matola waar ons iets daar (30 geskryf het, iets in die vorm van need.... / Dit

19 BESKULDIGDE NR. 1 Dit is nou voordat jy Dar- es-salaam toe gaan? -- Ja. Toe het jy lid geword van die ANC? -- Verskoon my. Daar is h fout iewers. Wat gebeur is, ek is eers na Dar- es-salaam toe in 1978 voor hierdie tyd, dit wil se hierdie eed wat ek van praat was in die jaar Waar was dit gewees? -- Dit was te Matola. Waaruit bestaan die eed? -- Dat ek n lid is van die ANC. Ili07 Ja? Wat neg? -- Verder is die eed dat al word ek gearresteer, sal ek nie die geheime openbaar nie. (10 Wat nog? -- Ek vergeet van die ander, wat die inhoud was van die eed. Dit is dieselfde plek, Matola, waar jy jou oom gekry het in 1977? -- Nee, nie in dieselfde huis nie. Maar in dieselfde kamp? - - Ook nie in dieselfde kamp nie. Wat is daar by Matola waar jy jou oom gekry het in 1977? -- Ek sal s~ daar is In kamp vir die mense wat onlangs hierdie land, dit wil s~ Suid-Afrika, verlaat het. Dan word hulle daar ontvang. Daar waar ons gebly het, dit (20 is die woning van Dr. Fernado, die plek is bekend as Sidade Matola. Hoeveel mense was 'daar gewees wat nou Suid-Afrika verlaat het? -- Daar was niemand daar wat direk van Suid Afrika afgekom het nie. Ons was al almal daar opgeleide persone. In die kamp, toe jy daar aankom, was almal opgeleide persone? -- Ja, van die mense was eintlik saam met my gewees te Nova Katenga en te Funda. Nee, man, ek praat van toe jy aankom op soek na jou (30 oom, was daar nog ander vlugtelinge uit Suid- Afrika?... / Ja

20 BESKULDIGDE NR. 1 Ja. Mense wat weggegaan het weens die politiek in Suid Afrika. Is dit reg? - - Ja. Mense wat ontevrede was met die politieke toestand hier? - - Ek sal so s~. Roeveel mense was daar omtrent gewees? -- Ek sal nie presies kan se hoeveel mense daar was nie, maar alhoewel ek kan s~ hulle was nie minder as twintig nie. Was jou oom nou een van hulle? -- Ja, maar hy het nie daar gewoon by dieselfde kamp waar ek aangedoen het (10 met my eerste aankoms daar nie. Was daar mens e van die ANC by daardie plek g ewees, by daardie kamp? Ek weet van In persoon wat daar was, Zuma en Lennox. En het hulle ANC-praatjies gepraat daar? -- Nee, daar was geen geselskap daar nie. Roe het jy geweet hulle behoort aan die ANC? -- Dit het ek eers vasgestel in Dar-es-Salaam. Ret die mense in daardie kamp in Matola jou ook nog steeds verdink dat jy In spioen is? Ek sal nie in staat (20 wees om dit te kan s~ nie, want die een persoon saam met w.ie ek daar gekom het, di t wil se vandie twee wat saam met my daar gekom het, het nie in dieselfde kamp gebly nie, alhoewel een daar gebly het. Ek sal dus nie vir die Rof kan s~ wat hulle vir die ander persone, die inwoners van daardie kamp, ges~ het nie. Ret hulle jou nie ondervra daar nie? -- Deur wie? Enigiemand? -- Nee, niemand het my ondervra nie, behalwe dat met my aankoms daar het Zuma aan my ges~ "Kyk, die wet hier is, by hierdie kamp, jy mag nie met (30 die mense praat wat in uniform gekleed is nie en as jy / enigiets

21 BESKULDIGDE NR. 1 enigiets te se het of iets het waaroor jy wil praat, moet jy vir my direk kom s~, soos die man in bevel van die hele plek hi erso. 11 Ja, maar my vraag is eintlik sonder om terug te keer en om hierdie lang storie kort te sny, daar in daardie kamp in Matola is jy nooi t verdink dat jy In spioen vir Suid-Afrika is nie? -- Wat my betref, toe ek daar gekom het en hierdie instruksies is aan my gegee, het dit toe vir my duidelik geword dat daar moontlik sekere persone daar is in dieselfde kamp waar ek aangehou is, wat daar (10 is as beriggewers van die mense intevel, dat indien ek met enigiemand daar sal praat, sal daardie mense dit kan rapporteer. Het enigiemand vir jou ges~ dat jy verdink word dat jy In spioen is? - - Nie op daardie stadium daar nie, maar die persoon met wie ek daar gekom het en met wie ek daar gebly "het, was altyd agter my gewees. Dit wil s~ orals waar ek gaan sou hy naby my gewees het. Met die gevolg is, ek het In afleiding gemaak dat hy die persoon is wat moontlik daarvan ges~ was, want ek sal vir u s~, tot (20 daar in Dar-es-Salaam, terwyl ek gel~ en slaap het, het die man altyd kom loer of ek nog daar is. Dan sou hy met n flitslig daar gelig het. Ek het baie sleg daaroor gevoel totdat ek vir mnr. Mashigo daarvan gese het. In jou hoofgetuienis het jy vir die Hof vertel dat jou oom daar in Matola vir jou ges~ het die mense verdink j ou dat jy In spioen is van Suid-Afrika? -- Ja, ek het di t ges~. Nou maar hoekom wil jy dit nie nou vir die Hof vertel nie? Ek vra jou spesifiel: daatoor. Nee, nee, nee. Dit was nie so aan my gestel nie. Die vraag aan my was, Ivan

22 BESKULDIGDE NR. 1 van die persone saam met wie ek daar gebly het in dieselfde kamp, was daar enige van hulle wat my verdink het dat ek ~ spioen is en ek het alreeds vir die Hof verduidelik dat my oom het nie in dieselfde kamp gebly nie. Ek het dus verstaan dat die vraag is gebaseer op die persone met wie ek gebly het in dieselfde kamp. Ek het vir jou gevra of enigiemand vir jou meegedeel het dat jy verdink word as In spioen? -- Heelt emal reg, al stel u dit so. Ek het verstaan die vraag is nog gebaseer op die mense met wie ek gebly het by dieselfde kamp en (10 dit is hoekom ek in antwoord verder ges~ het behalwe die een van die twee persone saam met wie ek daar gekom het wat altyd agter my was, wat vir my voorgekom het dat hy miskien iets van my geweet het, was daar niemand wat vir my daarvan ges~ het nie. Het jy vir iemand gevra om jou huis toe te laat gaan? Ja, ek het gevra. Vir wie? -- Ek het dit aan my oom verduidelik, wie dit toe verder geneem het en vir Zuma daarvan gaan se het. Het jou oom jou ondersteun om jou toe te laat om huis(20 toe te gaan? -- Ja, hy het my ondersteun, alhoewel hy nie ~ persoon was wat in bevel was van daardie plek nie. Wou jou oom ook huis toe gegaan het? -- Na my oordeel, 'ja. Eintlik sal ek se tot vandag toe, wil hy graag terugkom. Maar hulle wil hom nie laat terugkom nie? -- Ek sal so se, ja. Hy het uit sy eie die land verlaat? -- Nee, dit weet ek nie. Ek was nie by nie. Ja, maar jy het gister vir die Hof oak gese hy het (3 0 gevlug uit die land uit? -- Dit is heeltemal reg.... / Dit

23 BESKULDIGDE NR. 1 Dit is wat ek ges~ het nadat ek dit vasgestel het of te hor~ gekom het te Dar-es-Salaam dat hy gevlug het as gevolg van die ongeluk wat plaasgevind het in die nabyheid van In grenspos te Ntshanini. Ja, hy was betrokke by die Bordergate voorval gewees waar die polisie daar beseer is? -- Ja. Hoekom is jy eintlik Dar-es-Salaam toe? -- Dit was so aan my gestel dat hulle daar In gesprek wil gaan ui t- voer met my oom in my teenwoordigheid. Waaroor? -- Toe dit aan my genoem was, het hulle (10 nie gese " waaroor hulle daar gaan gesels nie. Wie wou met jou daar gesels? -- Ek was nie ges~ wie die persoon is wat met my wou gesels nie. Al wat ges~ was, was dat die persone met hoe range daar, wil met ons gesels. Wie hulle is, was nie destyds aan ons genoem nie. Watse hoe range? -- Die persone wat ho~r range het as die persone te Maputo. ges~. Ho~r range waarin? -- Ek sal nie weet nie. Vra jy nie? -- Jy word self nie gevra nie. Jy word (20 Nou maar s~ jy nie"wat wil julle met my maak?l1 nie? "Ek wil teruggaan. Ek wil nie Dar-es-Salaam toe gaan nie./i -- Dit het ek ges~. Ek verduidelik dan dat nadat ek dit ges~ het, het ek toe gevra vir skryfbehoeftes om In brief te skryf na my ouers toe, want hulle het nie geweet dat ek alreeds by hierdie plek was nie. So, jy is teen jou sin ook Dar-es-Salaam toe? -- Ja. En in Dar-es-Salaam, se jy, het die mense jou toe vertel van die ANC? - - Ja. (30 Wat my interesseer is In stelling wat jy gister gemaak... / het

24 BESKULDIGDE NR. 1 het dat jy s~ dat die ANC aanvanklik nie In groep was wat gewelddadig opgetree het nie. -- Op watter stadium? Jy het in die hof ges~ dat dit jou meegedeel is dat die ANC aanvanklik nie gewelddadig opgetree het nie, In "non-violent" organisasie was? -- Ek het gister ges~ dat die ANC van die begin af, dit wil s~, die jaar 1912 tot en met die jaar 1960, nie In gewelddadige organisasie was nie. Ja en toe? -- Toe, as gevolg van die Swartmense se klagtes wat hulle voortgebring het, in plaas dat hulle (10 daarop antwoord gekry het, was hulle met geweld geantwoord en het die organisasie besluit om ook te verander. Hoe het hy verander? -- Byvoorbeeld die gebeure van die "defiance campaign." Hulle was gewelddadig geantwoord. Hoe het di~ ANC besluit, wat sal die ANC nou maak? Dit was toe na aanleiding daarvan dat hulle hulle prosedure verander het, as gevolg van hierdie geweld wat gebruik was teen die mense, dat hulle ook hulle self gaan verdedig op dieselfde manier indien dit aan hulle ook so (20 gedoen word nie, alhoewel dit nie hulle bedoeling was nie. So, die ANC het eintlik besluit, volgens jou, hulle wil net hulle self verdedig? Dit is indien daar gewelddadig teen hulle opgetree word? -- Ja, dit is korrek en alhoewel hulle nie eintlik daardie tipe mense was wat van voorneme was om geweld te gebruik nie. Maar nou het jy ook ges~ dat die doelstellings van die ANC was om die Regering in Suid-Afrika met wapengeweld omver te gooi? -- Ja. Wanneer is op hierdie doelstelling besluit? -- Ek was... / nog

25 BESKULDIGDE NR. 1 nog baie klein gewees. Ek sal se dit was in die jaar Op watter manier sou hulle te werk gaan om die Regering van die Republiek omver te gooi? - - Op die manier van die IIguerilla warfare. " Deurdat wat gedoen moet word? -- Daar is baie manier om dit te doen. Dat mense teorie van politiek gebruik om mense politiek bewus te maak of gebruik te maak van p10fstowwe. Ja, wat nog? -- Vuurwapens. Nog In ding was, dit (10 kan gedoen word, maar een ding wat goed opgelet moet word is die bloed - "bloodshed must not take place. 1I Goed, ons sallater by die "blooo_shed" kom. Die ANC wil nou die Regering omver werp met wapengeweld, soos jy gese het. -- Ja-nee, dit sal ek nie verberg nie. En om dit te doen, moet daar mense gewerf word om opgelei te word om met die wapengeweld te kom veg. Is dit reg? -- WeI, nee, dit hang nou af van die persoon wat in Suid-Afrika is. As hy nou voel "Nou het ek genoeg gehad, ek kan dit nie meer vat nie, ek gaan nou buiteland toe (20 om In wapen te gaan kry." Nou maar goed, mense moet opgelei word om wapens te kry om te kom veg? -- Ja, heeltemal reg. Suid-Afrikaanse burgers. Nie ander lande se burgers nie. Ja en dit het hulle ook vir jou daar in Dar-es-Salaam gese? -- Nee, nee, dit het ek nou gekry te Nova Katenga waar di t aan my haarfyn vertel was. Di tis waar ek vir die eerste keer n vuurwapen gesien het. Maar in Dar-es-Salaam is dit - dit is tog duidelik vir jou gemaak, persone moet veg teen die Regering? Die(30 he1e doelstelling van die ANC is aan jou verduidelik? / Ja

26 BESKULDIGDE NR. 1 Ja, dit was aan my so gestel. Het hulle vir jou gese waar word die mense opgelei? Nee, dit was ek nie gese nie. Is hierdie lesse aan jou aileen gegee of aan In klomp mense? -- Ons was baie. Ek was nie aileen nie. En almal was baie opgewonde gewees daaroor? -- Ja, hulle was eintlik bly om dit te hoor. En almal wou graag hulle deeltjie gedoen het om te help. om hierdie Regering omver te werp? -- Ek sal nie kan s~ almal nie, want ek het hulle nie een vir een gevra (10 wat hulle nou dink, wat hulle gevoel hieromtrent is nie. Dit is nie nodig om jou slim te hou nie. Jy kon mos agtergekom het uit die mense se reaksie uit. Was die mense tevrede gewees? -- Ja, hulle was tevrede. Opgewonde? -- Ja. Hulle het hulle instemming betuig met wat alles daar gese word? Ek sal nie se almal van hulle nie, maar wat ek kan se is, dat die manier van hulle optrede daarna, het dit vir my duidelik gemaak dat hulle saamstem. En jy self het saamgestem daarmee? -- Ja, ek het (20 gehou van die ANC. Toe is julie Angola toe? -- Ja. Toe jy nou op die vliegtuig klim, het jy darem seker geweet waarheen jy gaan? -- Ons is die oggend gese n~ voor ons gevlieg het na Angola toe, dat ons nou op pad is na Angola toe. Vir watter doel? -- Al wat ek van weet is, ons was ges~ dat ons gaan skool toe op verskillende maniere. Watse skool? -- Hulle het ges~ die skole verskil. Daar is 'n "mechanism" skool en die ander een i s In ploeg- (30 skool.... / Wie

27 BESKULDIGDE NR. I Wie het dit vir jou vertel? -- Die ander gaan studente word. Wie het dit vir jou vertel? -- Die persone in bevel van ons daar het dit ges~. Is dit dieselfde tyd toe hulle vertel het van die ANC wat met wapengeweld die Regering omver gaan werp? - Dit was nie terselfdertyd nie. Op watter stadium was dit? -- Wat gebeur het, is toe ons daar aansoek gedoen het vir reisdokumente, vra hulle op In s ekere plek wat die doel van die reis is. Dan (10 skryf jy daar jou rede hoekom gaan jy soontoe. Of jy gaan leer vir ploeg en of jy gaan leer vir "mechanic". Maar dit was mos nou nie my vraag nie. Ek vra wie het op watter stadium vir jou omtrent hierdie "scholarship" ingelig, die opleiding wat jy sou ondergaan? -- Mnr. Mashigo het my daarvan ingelig in die teenwoordigheid van my oom. So, dit was net julie drie wat teenwoordig was? Daar was nog In ander persoon wat In lid is of In leier van die ANC teenwoordig. Wie daardie persoon is, weet ek (20 nie. Watter opleiding sou jy nou ontvang het daar in Angola? -- AI wat aan my gese was, is dat ek gaan nou vir die "scholarship" te Angola. Waarin sou jy opleiding ontvang? -- Ek het dit nie gespesifiseer ni e. Ek het net daar geskryf II student". Waarvoor ek onderrig sou gaan kry daar, het ek nie gese nie. Waarin wou jy onderrig ontvang het? -- Hulle sou besluit het, want eintlik bet ek nie geweet waarvoor (30 sou ek gaan leer het nie, want die rede van my land verlaat... / hier

28 hier was nie daarvoor nie BESKULDIGDE NR~ Ek s~ En jy het maar St. 6 gemaak hierso? - - Ja. En dit is baie jare wat jy nou al uit die skool is? Ja. Jy het In vrou en vier kinders agtergelaat? - - Ja. Was jy gewillig om te gaan vir skoolopleiding? - dan ftit was nie my rede om hierdie land te verlaat nie. Jy was nie gewillig gewees nie? Jy het weer teruggekom? -- Ja. (10 Het jy daar ook gevra dat hulle jou maar terugstuur? Ja, ek het. Vir wie? -- Vir die man in bevel daar, mnr. Mashigo. Ten spyte van jou versoek stuur hulle jou nou weer verder, heeltemal onwillig, teen jou sin Angola toe? - Ek het vroe~r aan die Hof gese, na die ANC aan my haarfyn verduidelik was, het ek van die ANC gehou. So, jy is nie teen jou sin Angola toe nie? -- Ek sal se ek was nie so bly gewees nie, as ~ mens dit oorweeg teen die manier waar ek angstig was om terug te kom na (20 my land toe. So, jy was nie eintlik onwillig gewees nie, maar jy sou darem eerder wou teruggekom het. Is dit wat jy bedoel? -- Ja, was daar In kans gewees om terug te kom, sou ek teruggekom het. Maar wat gebeur het, is dat een van die persone saam met wie ons daar gebly, het probeer om te vlug van daardie plek af.. Hy was toe ingehaal. Hy kon nie daarin slaag om weg te kom nie. Wat het toe van hom geword? Wat van hom geword het later, is ek nie in staat om vir die Hof te s e nie, (30 maar wat ek wel kan s~ is, ek het later ver neem dat hy... / opgeslui t

29 BESKULDIGDE NR. 1 opgesluit is. Die rede daarvoor was dat hulle hom beskou het as n persoon wat daar gaan kyk het wat word alles daar gedoen as In spioen en hulle het di t toe vasgestel dat hy eintlik n spioen was. Toe julle groot groep mense - ek wil nou net daarnatoe terugkom - daar toegespreek word en vertel word van die ANC en sy doelstellinge en hoe hulle die Regering wou oorneem, was jy bewus gewees van die feit dat die ANC, om in sy doel te slaag, soldate nodig het? -- Is u vraag dat ek daarvan bewus was dat die ANC soldate nodig het (10 om hierdie Regering oor te neem? Ja? -- Maar di t het niks met my te doene gehad nie. Ek het nie gevra of di t iets met jou te doene gehad het nie. Ek het gevra was jy bewus daarvan dat die ANC soldate nodig gehad het om te kom veg hier? -- Ja. Ret die mense wat julie daar toegespreek het, gevra of daar persone is wat belangstel om opgelei te word as In soldaat? -- Nee, hulle het nie. Was daar op enige stadium versoeke gerig tot daardie mense om hulle aan te meld vir opleiding as soldate? -- (20 Nie wat ek van onthou nie, maar ek kan antwoord op wat met my persoonlik gebeur het. Waar ek gevra was, was dit net ek alleen wat gevra word in die teenwoordigheid van my oom Mashigo en n ander onbekende persoon aan my. Ret hulle vir jou gevra of jy militere opleiding wil ondergaan? -- Nee, ek was daar ges~ van die II scholarship. II En toe jy in Angola aankom, toe vind jy jy moet nou militere opleiding ontvang? -- Ja. Ret jy t oe gekla daar oor? - - Ja, ek het hieroor ( 30 gekla. Dit was na aanleiding daarvan dat ek gekla het... / dat

30 BESKULDIGDE NR. 1 dat daar In toespraak was aan ons dat daar sekere mense hier is wat nie eintlik wil gaan-vir militere opleiding nie, welwetende en wel bewusvan die feit van wat in Soweto plaasgevind het, as gevolg waarvan ek toe ook maar milit~re opleiding gekies het. -. So, jy is nie gedwing nie? Jy is maar net deur hierdie woorde van die spreker oorgehaal of beweeg om in te stem vir opleiding? - - Ja. Wat het jou laat oorweeg? Hoekom wil jy nou skielik milit~re opleiding ondergaan? -- Dit was as gevolg van (10 die toespraak daar in die teenwoordigheid van die ander mense, aangaande die dood van kinders in Soweto. Ek het ook baie sleg gevoel daaroor. Wat het die kinders in Soweto te doen met jou opleiding? -- Ek persoonlik op my eie as In mens sou niks met die opleiding, dit wil s~ die milit~re opleiding, gedoen het nie, maar die leiers van die ANC is die persone wat vir my dan opdragte sou gegee het en se wat ek moet doen met hierdie militere opleiding wat ek ontvang het. My vraag is nog, wat het Soweto se kinders te doen (20 met jou opleiding? -- Tussen die klomp wat daar toegespreek word, word daar melding gemaak van Soweto se kinders. Ek self het ook sleg gevoel daaroor en tydens die gebeure daar, het ek sleg gevoel daaroor. Laat ek nou alleen tussen daardie klomp mense gaan se ek gaan nie vir milit~re opleiding nie, wei bewus van die feit dat ek nie daaroor eintlik bly is nie, sou di t nie eintlik In ding vir my gewees het wat reg was om te doen nie. Maar my vraag is nog steeds wat het die kinders van Soweto t e do en met die f eit dat jy opleiding wou onder- (3 0 gaan? -- My milit~re opleiding wat ek sou ontvang het en... / die

31 BESKULDIGDE NR. 1 die Soweto kinders kom bymekaar op hierdie punt as gevolg van die Regering van hierdie land. Die manier waarop hierdie land regeer word, bring die twee bymekaar. So, dit is die Regering wat die kinders geskiet het? Dit was as gevolg van die Regering van die land wat daartoe gelei het dat daar kinders geskiet word. En nou het jy besluit jy sal opleiding ondergaan en jou wreek op hierdie dood van die kinders? Nie dat ek miskien vir my wraak sou teruggekom het namens die kinders nie, maar die bestaande sisteem sou gemaak het (10 dat ek terugkom. Dit is nie terugkom met die bedoeling om terug te kom betaal wat gedoen was aan Soweto se kinders nie. Wat dan? Terugkom met watter doel? -- Dit is eintlik met die doel dat ek moet probeer om te kom baklei vir my regte. Om die Regering omver te werp? -- Ek sal dit nie verberg nie. Dit is beslis so. Nie net dit nie. Eintlik ook om die Regering te kruppel dat hulle kan sien dat ek kla self. Ek het klagtes teenoor die Regering. (20 So, jou Militere opleiding was gemik teen die Regering? Ja. En die feit dat jy teruggekom het na die Republiek nadat jy jou opleiding ontvang het, was spesifiek om die opleiding wat jy daar gekry het, te gebruik teen die Regering om die Regering omver te werp? -- Nee, dit sou ek nie as my eie besluit kon neem nie. Die hoofde van my by die ANC sou daaroor besluit het, want ek het nie my eie keuse nie. ~Bar saam met die ANC sou jy terugkom om te veg (30 teen die Regering? Dit was die doel van jou opleiding? / Ja

32 BESKULDIGDE NR Ja. GETUIE STAAN AF. n08 HOF VERDAAG TOT 14hOO. HOF HERVAT OM 14hOO. NCIMBITHI JOHNSON LUBISI, nog onder eed KRUISONDERVRAGING DEUR MNR. JANSEN ( vervolg) ~ Nur. Lubisi, ek wil nou kom by die opleiding wat jy ontvang het in Angola. Eerstens, vuurwapens. Watter vuurwapens het jy geleer hanteer? -- Die vuurwapen bekend as AK het ek mee begin. Wat nog? -- Bazooka. (10 Ja? Motha. Ja? Canon. Ja? Papesha. Wat is dit? -- Dit is Rusland se vuurwapen. Dit word daar vervaardig. Is dit ~ geweer? Ja. Het julie geleer om te skiet met die goed? -- Ja. Waarvoor was julie geleer om te skiet? Wat was die doel agter hierdie lesse? -- Dat ons kan weet hoe om In vuurwapen t e gebruik. ( 20 Waar sou julie die vuurwapen gebruik het? -- Hier in ons land, by die huis. Teen wie? Teen di e "system." Hoe skiet jy nou die "system"? -- Die "system" word nie net sommer so geskiet nie. Daar moet In rede w ees. Wie gaan geskiet word? -- Wat geskiet sal word? Ja? -- Ek kan s~ in die meeste gevalle het dit te doen met die persone wat te doene het met milit~re. Wat bedoel jy nou? -- Daarby bedoel ek, a~ ek myself in ~ moeilike pasisie bevind. Ja? -- Ek kan dan die wapen gebruik om myself te... / verdedig

33 BESKULDIGDE NR. 1 verdedig daarmee. So, jy moes die wapen net gebruik om jou te verdedig? Teen die "system"? -- Ja. Hoe sou jy jou teen die "system" verdedig? -- As ek myself in In moeilike posisie bevind in die sin dat di t gebeur dat ek In polisiestasie moet aanval en dan bevind ek myself in In moeilike posisi e. Di t gebeur so, maar di t is ook In gedeel te van my plig dat ek eers seker moet gaan maak by die plek wat ek gaan aanval dat ek moet voorkom dat enige mense beseer word. "I must avoid bloodshed If. (10 Ja, jy is baie haastig om daarby te kom. Ek sal nog later daarby kom. Jy het gepraat van jy moet In polisiestasie aanval. -- Ja. Dit was van die opdragte wat aan julle gegee was. Polisiestasies moet aangeval word. -- Nie dat ons die I I polisiestasies moet aanval nie. Daar is al tyd In rede wat aangevoer moet word waarom ~ sekere polisiestasie aangeval moet word. Byvoorbeeld, dit is nie my keuse om dit te doen nie. Ook nie my besluit nie, maar wel my leiers of my hoofde sal vir my daardie opdrag gee deur (20 te s l "Kyk, by so In polisiestasie, di t en di t en di t het gebeur, wat die mense nie van hou nie. Met die gevolg is, jou opdrag is om daardie polisiestasie aan te val." Julle is geleer om met vuurwapens instansies soos polisiestasies aan te val? -- Ja. Met, onder andere, AK-47 gewere? Ja. Jy het van die eerste dag af wat jy ~ geweer in jou hande gevat het, geweet ~ geweer maak mense dood? Ja, dit het ek geweet. Jy het ge s e die doel van j ou t erugkeer na die Repu- (30 bliek was, onder andere, om polisiestasies aan te val? / My

34 BESKULDIGDE NR. 1 My doel? Ja? -- My eie doel dat ek teruggekom het na hierdie land toe, was om te kom baklei vir my regte en nie net sommer so te begin die plekke aanval, sonder dat ek enige toestemming verleen is om dit te doen nie. Baklei vir jou regte met die vuurwapens wat hier aan jou uitgereik sou word? -- Ja. En die opdragte kom van die ANC? -- Ja. En die opdragte wat hulle aan jou gee, sou jy uitvoer? As dit met die beleid van die ANC is, sou ek dit (10 gedoen het. As dit nie ingesluit is by die beleid van die ANC wat geleer was nie, sou ek dit nie gedoen het nie. Maar die ANC gee opdragte binne sy beleid? -- Ja. Terwyl julle julle opleiding ontvang het daar by Nova Katenga, onder andere, het julle skywe gehad waarna julle geskiet het? -- Ja, ons het. Watter vorme het die skywe of die teikens aangeneem? -- In Vierkantige sinkplaat of daar word In papier geplak met In sirkel. Het jy gehoor al van In "chest target"? -- Wat? (20 "Chest target?" Ja? -- Verduidelik In bietjie wat bedoel u nou met daardie "chest target"? Wat is dit eintlik? Het jy al gehoor van In "body target"? -- Nee, maar kyk, ek het gevra dat u vir my verduidelik wat is hierdie "chest target". Ja, maar ek vra nou vir jou, het jy al gehoor van In "body target"? -- "Body target"? Wat is dit? Het jy gehoor die getuie Zulu wat getuig het, het vir die Hof vertel dat daar word geskiet na In "chest \30 target" en 'n "body target", die vorm van In mens se... / borsgedeelte

35 BESKULDIGDE NR. 1 borsgedeelte en lyfgedeelte? Praat u van In ding wat byvoorbeeld lyk soos In foto van In persoon? Ja, kom ons stel dit so of uitgesny? -- Maar uit In sinkplaat gesny? Ja, dat dit lyk soos In persoon wat daar staan? -- Ja. Julle het daarna ook geskiet? -- Ja. So, jy het geweet dat die doel was dat julle ook na mense moe.t skiet? -- Om mense te skiet, sal ek nie s~ nie, want in my opleiding was ek opgelei in die politiek, daardie kant van die opleiding. Met die gevolg, ek is (10 nie In mens wat net sal loop en ander mense skiet nie. Ek sal altyd n rede moet h~ om dit te doen. Maar my vraag is, toe jy geskiet het na daardie teikens wat lyk soos n mens of uitgesny is om n mens se figuur daar te stel, het jy besef dat dit van jou verwag sal word om na n mens te skiet? -- Ja, indien ek myself in n moeilike posisie bevind. Moeilike posisie Maar wat voor dit kom, ek moet myself tevrede stel dat ek wel my "reconnaissance" daar gaan doen het en daar sal niemand beseer word nie. (20 Dit wil s~ voorkom dat daar bloed sal vloei. Jy is weer te haastig. Ek is nog nie by die bloed nie. Jy het nou al In paar keer gese jy moet bloedvergieting verhoed. Ek sal vra dat u my verskoon dat ek iets verduidelik, as dit u behaag. Wat ek gekry het in my opleiding is dat indien daar enigiets voor my aankom, voor ek enige wapen geb"ruik, moet ek eers dink aan die "bloodshed". Ons sal netnou by die "bloodshed" kom. -- Ek verduidelik nog, as u nie omgee nie. Dit is hoekom dat ek (3 0 al tyd aan hierdie "bloodshed" dink. / Jy

36 BESKULDIGDE NR. 1 Jy s ~ jy sal h mens skiet indien jy jouself in h. moeilike situasie bevind? -- Ja, maar nie met die bedoeling om daardie mens te dood nie. Met watter bedoeling skiet In mens dan In ander een? Nee, maar die manier waarop ek opgelei was, was dat ek kan skiet op die manier dat die persoon net moet weggaan van my pad af, of padgee van my af, dat ek kan vlug. As jy nou h aanval moet loods op h polisiestasie byvoorbeeld, wat het jy geleer, wat moet jy doen indien daar uit daardie polisiestasie op jou geskiet word en (10 jou lewe is nou in gevaar as gevolg van die aanval? -- Ek was so opgelei dat ek myself altyd moet beskerm. So, jy sal daardie persone moet doodskiet as dit nodig is? -- Dit kan gebeur indien dit nodig is. Jy het opleiding ontvang om met handgr anate te gooi? Ja, wat van In blik gemaak is, wat sement bevat. Dit wil se, die inhoud van die blik is sement. J y het ook onderrig ontvang dat jy baie versigtig moet wees, want dit is In baie gevaarlike wapen? -- Ja, pre'sies. (20 Die ding kan mense doodmaak? -- Ja. En as jy hom gooi na waar mense is, is die kanse baie goed dat daardie mense doodgemaak sal word of sal doodgaan as gevolg van die beserings? -- Ja. Dit is hoekom ek reeds opgelei was in die sin wat hulle noem "discipline." "Discipline" moet eers kom, dan kan die ander dinge kom. Wat is geleer, onder watter omstandighede moet jy In handgranaat gebruik? -- Ek was opgelei in baie maniere. Byvoorbeeld, as ek In persoon wil laat skrik, moet ek eers kyk waar die persoon is en kyk waar en hoe ver gooi ek (30 daardie handgranaat om daardie persoon te laat skrik. / Verduidelik

37 BESKULDIGDE NR~ Verduidelik In biet jie meer. Ek verstaan nou nie mooi wat jy hier s ~ ni e. -- Ek sal In voorbeeld noem. As ek byvoorbeeld by daardie man staan wat daar langs die ingang sit. Dit is die speurder wat langs die deur sit en die persoon wat ek wil h ~ moet skrik staan byvoorbeeld by die Staatsvervolger, dan sal ek in my hand In offensiewe handgranaat h ~. Ek sal dit gooi dat dit omtrent in die hoek moet val van die hofsaal. In daardie distansie, as dit daar val, is ek seker dat die persoon wat hier staan, nie beseer kan word van daardie handgranaat se ontplof- (10 fing en al wat kan gebeur is, die persoon sal skrik, tensy die persoon miskien die handgranaat sien voor dit daar val, dat die persoon hardloop in die rigting, dit wil se naqer aan die handgranaat. As daardie persoon beseer word, sal ek se dit is per abuis dat hy beseer is. H OF : Wat jy nou verduidelik h et, is, jy en di e man wat jy wil skrik maak, staan in n reguit lyn en jy gooi die handgranaat twee keer so ver as wat jy van daardie man staan agter hom? -- Ja, dit is korrek. MNR. JANSEN: So, as daardie man nou weghardloo~ en hy (20 hardloop in die rigting van waar die handgranaat ontplof, dan is di t In ongeluk. Di t is daardie man se eie skuld? -- Ek sal nie s~ daardie persoon is self te blameer daarvoor nie, of dat ek daarvoor blameer kan word nie, maar al wat ek kan s~ is, wat nou gebeur het hier, is iets wat ek nie bedoel het nie. Maar jy het voorsien dat dit kon gebeur? -- Ja. En jy het heeltyd geweet dat in elke geval waar daar In handgranaat gegooi word, mense gedood of ernstig beseer kan word? -- Ja, maar dit is hoekom ek se, die "recon- (30 naissance" van my is In ding wat altyd voorkeur kry.... / Hoekom

38 BESKULDIGDE NR~ Hoekom wil jy net In persoon skrik maak met In handgranaat? Hoekom gebruik jy nie sommer hierdie gewone klappers wat jy hier in die winkel gaan koop as jy die man wil skrik maak nie? -- Nee, maar ek as In Swartpersoon hier in die Republiek van Suid- Afrika is glad nie toegelaat om daardie klappers te gaan koop by enige winkel nie. Dit is die wapen waarvan u praat, want dit sal nou maak dat ek ondervindi ng moet h~. Nee, ek weet nou nie waarvan jy praat nie. Daar bestaan nie so iets nie. Kom ons kom nou terug. Hoekom (10 wi l jy In persoon skrik maak met In handgranaat?-- Daar sal miskien ~ rede vir my wees hoekom ek die persoon wil skrik maak. Gee vir my ~ rede? Hoekom sal jy iemand wil skrik maak met In handgranaat? -- Di t kan miski en nodig wees om dit te doen, byvoorbeeld die Staatsvervolger, dat hy miskien verantwoordelik is vir die wegneem van persone of wegtrekking van persone van n sekere plek na In ander plek toe, wat In mens kan beskou as In dro~ plek waar geen bome is, waar daar eintlik niks is nie en ek kom toe ( 20 daar en ek is nie tevrede met sy optrede van die verwydering van die mense waar hulle gewoon het, om dit te wys aan die ander mense dat ek nie daarvan hou nie, sal dit vir my miskien nodig wees om hom te laat skrik. In daardie geval sal ek gebruik maak.van hierdie handgranaat. Ek sal nou nie die mense wegneem na In plek waar hulle nie wil wees nie, maar hoekom skrik maak? Wat beteken nou skrik maak? Jy gooi die ding na In man toe om hom skrik te maak. Op watter manier wil jy hom skrik maak? -- Daar is meer as een rede. Daar is eintlik baie redes daarvoor. (30 Noem hulle vir my? Hoeko m gooi jy 'n handgranaat na 'n... / persoon

39 BESKULDIGtE NR. 1 persoon of in sy onmiddellike omgewing om hom skrik te maak? -- Dat ek miskien die persoon se aandag hierop wil vestig dat die werk wat hy doen, is ek nie mee tevrede op die manier wat hy my behandel nie. So, jy wil mense intimideer, onder andere? -- Ja, maar ek maak nie doed nie. Ja, jy wil nie bloed vergicinie, maar jy besef te alle tye di t is In moordwapen, In wapen wat dood kan maak? Ja. Plofstowwe, het jy opleiding daarin ontvang? -- Ja,(lO die teorie daarvan. T~~? -- Ja, ek het dit gesien toe dit ontplof het. Jy sal weet hoe om, byvoorbeeld, In spoorlyn op te blaas? -- Ja, maar daar sal ~ sekere manier wees waarop ek dit bekend sal maak aan die persoon wat te doene het met die spoorlyn. Hoe bedoel jy nou? -- Daarby bedoel ek, ek sal "alarming system" h~ vir hom voordat ek dit doen. Vir watter persoon nou? -- Die persone wat te doen het met die spoorlyn. (20 So, jy sal eers vir die man wat - is dit nou die persoon in beheer van die spoorlyn? Dit kan wees die persoon in beheer van die spoorlyne of In persoon wees wat gebruik maak van die spoorlyne. So, voordat jy- In spoorlyn sal opblaas, sal jy eers verkondig dat jy dit gaan doen. Is dit wat jy probeer weergee? -- Ja, dit is wat ek sal probeer. Watse nut is daar dan in die poging van jou om die spoorlyn op te blaas? -- Dit sal wees die belemmering van die ekonomi e van die land. In daar die sin sal dit (30 van mening wees.... / So

40 BESKULDIGDE NR. 1 So, die feit dat jy net ~ spoorlyn beskadig het, sal die ekonomie van die land belemmer? AI kan dit nie soveel belemmer word nie, maar dit sal dan duidelik wees dat dit as gevolg van my klagtes is wat ek het, dat ek dit gedoen het. Dit sal duidelik wees vir almal. So, die ANC het ook dade in gedagte om sabotasie te pleeg? -- Ja, dit is. Jy het gister in jou hoofgetuienis al vir ons vertel van milit~re teikens en ook, ek dink jy het ges~ ekonomiese teikens? -- Strategic economical targets. (10 Wat is "military targets"? -- Polisiestasies, waar vuurwapens gehou word en waar vuurwapens vervaardig word. Wat nog? -- En by die herstelplek of werkswinkel van die milit~re voertuie. Wat nog? -- Dit is nou die milit~r e teikens. Dit is teikens wat aangeval moet word? -- Dit is wat ek opgel ei was. Strategiese ekonomiese teikens, wat is dit? -- Byvoorbeeld "fuel depots". Ja? Spoorlyne. ( 20 Ja? Ek dink dit is al wat ek kan noem. Niks verder nie. Brue? Paaie? -- Ek was nie daarin opgelei nie. Dit is die opblaas van paaie. Daar is ook politieke teikens, het ons al gehoor? Is dit reg? -- Ja. Wat verstaan jy onder politieke teikens? -- Eerstens, apartheid, liseparate development." Ek het gedog dit is maar dieselfde, maar gaan maar aan? Daar is een woord wat ek kan gebruik wat all es ( 30 behels. Ek weet nie of u van daardie woord sal hou nie.... / As

41 BESKULDIGDE NR. 1 As u my to'elaat sal ek daardie woord gebruik? Laat ons hoor? The debris of the apartheid policy. HOF Wat is daardie eerste woord? -- Debris. MNR. JANSEN : The debris of the apartheid policy. -- Nee, di t is nie wat ek gese het nie. Ek het ges~ "The debris of the South African GovernmentS apartheid policy. " Ek verstaan wat jy 9~ ' maar ek weet ni e wat jy daarby bedoel nie. Ek wil weet, "political targets", kyk, "targets" verstaan ons nou iets wat aangeval moet word. Toe het ons van mili t ~ re "target s", byvoorbeeld In polisiest asi e (10 gepraat en by ekonomiese teikens, byvoorbeeld ~ petrolopslagplek. Watter politieke teikens is daar om aangeval te word? -- ~ Teiken is nie altyd ~ ding wat jy moet aanval met 'n wapen nie. van politiek. Jy kan di t aanval deur middel Byvoorbeeld, onderwys of verwydering van mens e van In plek na In ander plek toe en as ek miskien nie hou van In s~kere tipe manier wat gebruik word in die skryf onderwys nie. Ek kan byvoorbeeld In plakkaat en op daardie A plakkaat skryf ek ek hou nie van dit en dit en dit nie, dan hou ek daardie ding in my hand dat ander mense dit (20 kan sien. Dit is wat ek daarby bedoel. Ek bedoel nie as ek praat van "political target", dat ek ~ wapen moet gebruik nie. Jy het nou baie gepraat oor "bloodshed" wat verhoed moes word. -- Ja. Jy se dit is aanmekaar in julle koppe ingeprent bloed moet nie vergiet word nie? -- Ja. Maar ek wil vir jou ~ stukkie voorlees wat gegee is aan ~ koerant, soos getuig is deur kolonel Stadler, In t ranskripsie van ui tsendi ngs wat deur die ANC gedoen (30 is... / HOF

42 BESKULDIGDE NR. 1 HOF : Bewys stuk? M1TR. JANSEN: BEWYS STUK B. Ek lees op bladsy 36. Dit is nou wat die African National Congress hier in Suid- Afrika by wyse van luidsprekers verkondig het "This land of ours was taken away by bloodshed. We will regain it by bloodshed. Sons and daughters of Africa, you in your millions who have toiled to make this country rich, the ANC calls upon you, never submit to white oppression, never give up the freedom struggle. " Dan In biet jie verder aan "You will soon learn how to make a petrol (10 bomb. You will also learn how to shoot a gun. You must learn how to outwit the enemy, its spies and informers and organise those around you." Jy verstaan wat ek nou gelees het? -- Ja, ek verstaan dit. Kan u dit asseblief herhaal vir my. Nou maar goed, net hierdie eerste twee sinne spesifiek. "This lam of ours was taken away by bloodshed. We will regain it by bloodshed." Di tis wat die ANC verkondig hier in Suid-Afrika tussen mense wat hulle nie eers weet hulle ondersteun nie. Ek gaan vir jou verder lees, die (20 volgende bladsy, bladsy 37 "The African National Congress calls upon you to prepare for the guerilla war, the war of liberation. The ANC calls upon you to help our young men, our freedom fighters. We organise ourselves into small groups. We carry guns. Suddenly we attack the enemy, we kill them and we take their weapons and we hide away." Di t is wat die ANC hier verkondig. Wil jy vir die Hof vertel dat daar waar julie opgelei word met ( moordwapens, word julie skielik vertel "Moeni e bloed vergiet nie!1? Ja. Toe jy teruggekom het Suid- Afrika toe, het jy baie / opdragte

43 BESKULDIGDE NR. 1 opdragte ontvang waarvan jy van twee vir ons vertel het. - Watter baie opdragte is dit nou wat ek gegee was? Is dit nie reg nie? Jy het net daardie opdragte ontvang, naamlik om vir Duke Maseko te soek en in die tweede instansie om Soekmekaar polisiestasie aan te val. Is dit al opdragte wat jy ontvang het? -- Ja, dit is al wat ek van weet. Ek weet nie waar u daaraan kom nie. Ek kan dit nie se nie. Moes jy nie ~ sekere Ezeki~l ook ontmoet het nie? Wie? Ezeki~l? Waar kom u daaraan? (10 Hier in jou verklaring aan die Landdros se jy op bladsy 3 van BEWYS5TUK X, "Ek is toe dorp toe geneem na Mbabane om ene Ezeki~l vanaf Mataffin uit te kry. Ons is na die Manzini t whi te house t waar ons woon"? -- Bet dit nou te doen met die huidige saak waarvoor ek hier aangekla staan? Nee, glad nie. Dit is net met opdragte wat jy gekry het van die ANC. MR. BROWDE : That happened in Swaziland. I think My Learned Friend has so far desisted from doing anything (20 that happened in Swaziland. COURT: His cross-examination is aimed at clarifying this exhibit. Whatever turns on things happening in Swaziland, we will of course, excise from the record as far as we possibly can. MR. BROWDE: No, I understand that, but I think My Learned Friend should make it clear to the witness that this is something he said happened in Swaziland. COURT ~ Well, I do not know what this means "Ek is toe dorp toe geneem na Mbabane. " He is entitled to clear (30 this up.... / Mr. BROWDE

44 BESKULDIGDE NR. 1 MR. BROWDE : Yes, of course, but I think he put it to him as if it 1"iaS something that he came to South Africa to do. COURT : Then that must be cleared up. You are quite right. Stel dit net reg. M1ffi. JANSEN ~ Nee, maar ek is nie verkeerd nie. By moes later vir Ezeki~l gekry het. ~ bietjie verder lees. As My Geleerde Vriend net MR. BROWDE: I have read the whole thing. Ml'."R. JANSEN : Hy s l "Ek moes In persoon met die naam (10 Victor ontmoet by Letaba en In boodskap aan hom gee. Ek moes op pad by Ezekiel aangaan en hoor waarom hy nie kom nie." HOF: Waar was hierdie Ezekiel? MNR. JANSEN Ons moet dit uitvind. Letaba en daardie omgewing. HOF Maar vra di t net vir hom, want ek het In idee soos di t op die oomblik is lions is geneem na Mbabane om ene Ezeki~l vanaf Mataffin ui t te kry." Ek sou hom nou gevra het "Waar was die Ezekiel" ensovoorts en dit is (20 waaroor mnr. Browde probleme het. M1rt. JANSEN ~ Jy moes Ezeki~l vanaf Mataffin uitkry, volgens jou verklaring. -- Uitkry waar? Nee, ek weet nie. "Ek is toe dorp toe geneem na Mbabane om ene Ezeki~l vanaf Mataffin uit te kry. -- Maar hierdie twee dinge klop mos nie? Mbabane is in die buiteland en Mataffin is hier in die Republiek. Ek volg nou nie wat u daarby bedoel nie. HOF Wel,dit is wat jy gese het. -- Ek moes vir Ezekiel te Mbabane ontmoet het, nie in die Republiek nie. Dit (30 is hoekom ek gevra het, het dit nou te doen met die huidige....; saak

45 BESKULDIGDE NR. 1 saak waarvoor ek hier aangekla staan? MNR. JANSEN : Wat moes jy met Ezeki~l gedoen het? - Wi l u daarvan weet? Anders sou ek jou mos nie nou daarvan gevra het nie? Nee, as u wil weet, sal ek u s~. MR. BROWDE I do not know what the answer to this quest i on is incidentally. COURT I suggest, let us try and find out what is going on. MR. BROWDE : I accept this that My Learned Friend ear- (10 lier on, Your Lordship might remember, some weeks ago said that he was not going to lead anything that happened in Swaziland. For this reason, this has not been canvassed. We canvassed nothing outside South Africa. COURT : Quite right. MR. BROWDE ~ My Learned Friend is now doing that. CCURT You can be perfectly certain, that I am not going to take any notice if on that basis, you have not put questions and certain facts are now placed before the Court, but the State is entitled to clear this up. (20 MR. BROWDE Assuming, example, that he had to get Ezeki~l in order to go and blow up the King's Palace in Mbabane... (Court intervenes) COURT: You are fairly experienced and I have got a fairly experienced Prosecutor. MR. BROWDE Very much so. COURT: I know Mr. Jansen is not going to waste time and put inadmissible evidence before me. I think he is entitled to clear it up. I make that ruling for what it is worth and I will most certainly not take notice (30 of any other acts. I do not think tr. Jansen is going / to

46 , BESKULDIGDE NR. 1 to lead onto that. I do not know what he is trying to get at, but he is entitled to clear this up, because, look at this first passage "Ek is toe dorp toe geneem na Mbabane. 11 In other words, he is in Swaziland "om ene Ezeki~l vanaf Mataffin ui t te kry. 11 That means at Mbabane he was going to try and get Ezeki~l from Mataffin outside the country. That is how it may be. MR. BROWDE ~ If he is trying to clear up the meaning of the sentence, obviously I have no... I think My Learned Friend said "What were you going to do with him? 11 (10 COURT: Well, let him say so. As I say, I have got experienced assessors. He is not charged with other aspects. I am quite satisfied that Mr. Jansen would not try and get evidence or let us assume acts of sabotage in Swaziland and I would be much surprised if there were acts of sabotage in Swaziland by this accused. MR. BROWDE: I would be too. HOF: Mnr. Jansen, ek wil net daarby voeg, laat ons klaar maak met een aspek en aangaan tot In ander. Daar is nog redelik baie aspekte wat ek informasie oor wil (20 h~ en ons kan nie die getuie hier hou vir weke aan mekaar nie. Mlli~. JANSEN: Nee, dit is heeltemal reg. Ek wil ook gaan vakansie hou in Desember. Wat ek eintlik oorspronklik wou gehad het, jy het, sonder om nou in detail in te gaan - die ANC het In hele paar opdragte, takies, aan jou gegee? Ek stel nie in elke detailtjie belang nie, maar jy het nou gevra watter take di t is en ek wil nou net In paar daarvan vir jou genoem het. 300s byvoorbeeld, die takie rondom Ezekie~(30 'n takie rondom Victor, 'n takie rondom Duke Maseko, byvoorbeeld... / die

47 BESKULDIGDE NR. 1 die DLB's wat jy gemaak het. Is dit reg? -- Ja, ek meen dit is so. Die persoon Victor het hier kom getuig. Hy het vir die Hof alles gese wat gebeur het. Selfs die DLE's waarna verwys word. Ek het dit uitgewys. Dit is op die foto's hier. Ja, di t is al wat ek wou geweet het. Jy het 'n hoeveelheid verskillende take by die ANC gekry wat jy uitgevoer het? -- Ja, op verskillende tyee Die basis 1 wat ons nou In nommer gegee het, is deur jou, beskuldigdes nrs. 2 en 3 en Lungile gegrawe? -- Ja.(lO Hoekom het julle die basis daar gegrawe? -- Om ons self daar weg te steek. Dit wil se In wegkruipplek. Van wie af? -- Vir die mense, die gewone mense in die gemeenskap. Hoekom wou julie julie wegsteek vanaf die gemeenskap? Dit is omdat ons "arms propaganda"gaan doen het by die polisiestasie van Soekmekaar.. Hoekom moes julie julie wegsteek van die mense af voor en na die voorval? -- Omdat ons wapens by ons gehad het wat nie van hierdie land oorspronklik was nie. ( 20 Maar julle het die wapens eers gaan kry nadat julle die basis ingerig het. Toe is julie eers na Solomondale toe om die wapens te gaan haal.-- Nee, dit is nie so nie. Waar het julie gebly toe jy die wapens gaan haal het? Sommer daar in die veld. Nou verstaan ek nie. Hoekom was hierdie basis dan nodig? -- Omdat ons daar wou gaan woon het. Daarvandaan sou julie beplan en julie aanval uitvoer? Ja. Dit moet so op so ~ plek wees dat die poli sie julle (3 0 byvoorbeeld ook nie maklik kon kry nie? -- As die polisie... / ons

48 BESKULDIGDE NR. 1 ons daar wou gevind het, sou hulle ons gevind het. As hulle nie wou uitgevind het waar ons was nie, dan sou hulle nie. Nee, man, dit was nou glad nie my vraag nie. Julle idee was om weg te kruip vanaf die polisie daar? -- Nee, dit is nie so nie. Ret ons weggekruip daar vir die polisie, sou ek nie uitgegaan het en sommer daar in die openbaar geloop het nie, want ek het af en toe die 'polisie daar te~gekom en daar was niks verkeerd nie. Ons het nie eintlik weggekruip vir die polisie daar nie. (10 So, di twas nie In wegkruipplek nie? -- Di twas nie In wegkruipplek vir die polisie nie. Maar van die algemene publiek? -- Nee, di t was In plek bedoel vir ons om daar te bly. Ons sou alleenlik uitgaan om kos te gaan koop byvoorbeeld of uit te gaan op'reconnaissance." Dan sou ons uitgegaan het. Watse "reconnaissance" het julle gedoen? Van die polisiestasie wat ons van ges~ was om soontoe te gaan. Wat nog? -- En ook van die plek waarnatoe die mense geneem is nadat hulle verwyder was van die plek van oor-(20 sprong. So, was julle daar gewees by die plek waar die mense verwyder is? -- Ja. Al vier van julle? -- Ek was soontoe saam met beskuldi@e nr. 3. Beskuldigde nr. 2 het die plek daar gesien met die verbygaan. Lungile kon nie daarheen gegaan het nie, want hy was siek van asma. Jy is die eerste man wat Soekmekaar toe gegaan het saam met Castro? -- Ja. En nadat julie die plek verken het, het jy opdrag ( 30 ontvang om die polisiestasie aan te val? -- Ja.... / manier Op 'n

49 , BE SKULDI GO E NR. 1 manier van In "harassment". Nee, ons sal later daarby kom. Toe is beskuldigdes nrs. 2, 3 en Lungile aan jou toegewys om jou by te staan om die aanval uit te voer? -- Ja. Was jy die leier van die groep? -- Hoe is In leier? Bulle het mos hulle eie voete gehad. Moet nou nie met so h vraag kom nie. Wie was die leier van julle groep gewees? -- Bedoel u nou dat ons het mekaar gehelp om te dink oor iets of besluit oor iets? Was daar In leier in julle groep gewees? Ja. (10 Wie was dit? -- Ek sal s~ dit was beskuldigde nr. 2, In seun van hierdie huis. Wat bedoel jy nou daarby? -- Daarby bedoel ek hy is In burger van Suid- Afrika. Wie het hom die leier gemaak? -- Ek sal se dit is ons hoofde buite hierdie land wat hom daar aangestel het. Waar kry jy daardie inligting vandaan dat hy aangestel is deur die hoofde buite die land? -- Dit is omdat ek by was toe dit gese was deur hulle. Wanneer was dit? -- Dit was in Desembermaand ( 20 Wat was sy taak as julle leier? -- Nee, hy sal self verduidelik wat sy take was. Ek kan nie namens hom verduidelik nie. Ek wil h~ jy moet namens hom verduidelik. Jy was by toe hy opdrag gegee is by is die leier. Wat moes by doen? -- Ja', ek was by. Dat by nou die finale beslui t sal neem na ons gesels het oor iets, byvoorbeeld oor iets wat gedoen moet word of In plek waarnatoe ons moet gaan. By sal die finale besluit neem en s~ ons kan gaan. By sal miskien sekere redes verstrek en se om daardie redes (30 kan ons nie daarheen gaan nie. Dan het hy besluit.... / Bet

50 " BESKULDIGDE NR. 1 Bet hy toe finaal besluit oor die aanval op die polisiestasie te Soekmekaar? -- Ons was in die buiteland ges~ dat daardie betrokke po~isiestasie aangeval moet word. Dit was nie sy eie besluit nie, alhoewel hy besluite gehad het uit sy eie volgens die opdrag wat ons in die buiteland gekry het, maar hierdie een was nie sy eie besluit gewees nie. 0, nou maar terwyl ons op daardie aspek is. Watter ander besluite het hy gehad volgens die buiteland? -- Dat net ek en hy sal moet weet waar die vuurwapens is en (10 die kommunikasie. Dit is al waarvan ek weet. Ek praat nou van die besluite wat hy moes neem? - By sou byvoorbeeld finaal besluit het, dit is goed, ons gaan nou daardie plek aanval. Ja, dit is wat ek net by, jou wou gehoor het. Bet hy toe daardie finale besluit geneem? Ja. Bet hy ges~ presies hoe elkeen moet staan en wat elkeen moet doen daardie aand? -- Nee, nie in daardie sin nie, maar alhoewel dit daarop neerkom. Ons het daar gesels oor hierdie plek na ons "reconnaissance". Ons (20 het toe daar besluit, eintlik hom gevra en dit voor hom gel~ hoe dit gaan wees as hierdie een daar geplaas word en daardie een hier geplaas word. Ons het die ding met hom bespreek. Hy het toe net sy goedkeuring gegee. Hoeveel keer het julie die plek gaan verken? -- Ek sal s~ drie weke en ses nagte. Drie weke? Elke dag vir drie weke lank? -- Ons het party keer een dag oorgeslaan. Hoeveel keer het julie gegaan? -- In die dag nie minder as vyftien maal nie. (30 Wat het julie elke keer daar gaan maak? -- Ons het / net

51 ..,. 'J BESKULDIGDE NR. 1 net daar gekyk die omstandighede en die omgewing. Hoekom was dit nodig om vyftien keer Dit is "reconnaissance data". Hoekom was dit nodig om vyftien keer in die dag soontoe te gaan? - - Dit is omdat die opdrag was, dit moet glad nie gebeur dat daar In persoon beseer word met die aanval nie, of dat In persoon gedood word tydens die aanval nie. Hoekom het julie vyftien keer gedurende daardie tyd of op vyftien geleenthede bedags die plek gaan verken? (10 Hoekom was dit nodig? -- Ek het al vroeer verduidelik dat di t aan ons ges~ was dat ons altyd ons "reconnaissance" op datum moet hou, sodat ons plig uitgevoer kan word op die regte manier, volgens die opdrag. In jou verklaring aan die Landdros het jy nooit genoem dat julie so baie keer daar gaan kyk het nie? Nadat jy hier gepraat het van die gat wat julie gegrawe het om in te bly, se jy onder aan bladsy 3 "Ons het daar gewoon vir een maand. Na drie dae het ek vir Shoes uitgeneem Soekmekaar. Ek het die plek vir hom gewys. ( 20 Daarna het ek vir George uitgeneem en daarna vir Lungile." Jy s~ nooit dat julie vyftien dae lank en ses nagte - dit wil s~ op ten minste een-en-twintig geleenthede die plek gaan verken het nie? -- Dit is omdat die Landdros nie vir my gese het hy wil h~ ek moet alles vir hom vertel nie. Hy het ges~ dit is my keuse. Ek moet besluit en vir hom vertel wat ek wil. Nou maar hoekom het jy nie vir hom vertel - jy weet, dit is ding wat natuuriik, soos jy netnou vir die Hof ges~ het, heeltyd by jou ingeprent is daar moet (30 nie "bloodshed" wees nie, "reconnaissance" is julie... / belangrikste

52 BESKULDIGDE NR. 1 belangrikste opleiding. Daarom praat jy elke keer daarvan. Dit was nou so belangrik. Hoekom noem jy dit nie hier vir die Landdros nie? Ek s~ dan die Landdros het daar vir my ges~ ek is nie verplig om enigiets vir hom te se nie. Ek kan vir hom s~ wat ek voel ek vir hom wil s~ uit my vrye wil. Maar hoekom se jy toe nie vir hom julle het een-entwintig keer die plek gaan bespied nie? - - Soos ek alreeds ges~ het, die Landdros het nie vir, my gevra nie. Byvoor beeld, nadat ek vir hom gese het dat ons daar gebly het (10 vi r In maand, het hy my ni e gevra om t e verduidelik omtrent elke dag, dat ek vir hom gese het op so In dag het ek di t gedoen en wat het ek die volgende dag gedoen nie. Hy het my nie op daardie manier gevra nie. Ja, maar my vraag is, dit is vir jou so belangrik dat bloed nie vergiet moet word nie, dat jy dit sommer aanmekaar s~, sonder dat jy nog daaroor gevra word hier in die hof. Hoekom het jy dit nie hier vir die Landdros genoem daar moes nie bloedvergieting gewees het nie, daarom het julle een-en-twintig keer die terrein gaan (20 verken? MR. BROWDE My Learned Friend has asked the question on the basis that this witness came out with reconnaissance without being asked in this Court. That is not correct, because I specifically directed many questions about reconnaissance which we consider very important in this case. COURT: I will tell you what. The question is this. The witness has on many occasions stressed the point there should be no bloodshed. The question is, if that (30 is so, if that was so uppermost in your mind, why did you... / not

53 BESKULDIGDE NR. 1 not mention it to the Magistrate that you had so many times that you visited the place in order not to have bloodshed. MR. BROWDE ~ That is a perfectly legitimate question by My Learned Friend. COURT I do not know what the value of it is, because I thought the witness is making his confession. Really, I cannot see the value of it. MR. BROWDE ~ I did not object to that question incidentally, My Lord. (10 COURT : But that is the question. MR. BROWDE: As Your Lordship pleases. I am quite content with that. HOF: Mnr. Jansen, wanneer In persoon In bekentenis maak kort nadat hy gevang is, verwag ek nie van hom dat - as hy dit nie gedoen het nie, het hy dit nie gedoen nie en hy s~ "it slipped my mind." As hy In slim getuie was, kon hy gese het "it slipped my mind." Wat se u dan? So, dit is meer argument. MNR. JANSEN: Ek wou by hom In antwoord g ehad het. ( 20 HOF: U is geregtig om daaroor te vra. MNR. JANSEN Se vir my, hoekom het jy dit nie vir die Landdros gese nie, as dit so belangrik in jou kop was? Ek sal een ding vra dat u nou nie die aandring op die "reconnaissance" van my nie ("capitalise" soos die getuie dit stel) As u nou daarop "capitalise", sal ek dan besluit om nie melding daarvan te maak nie en sommer die vrae direk antwoord sonder om melding daarvan te maak, want dit lyk vir my u sit nou vas op hierdie "reconnaissance" van my. (30 So, jy wil nie my vraag antwoord nie? -- Ek wil graag.... / Nou

54 r BESKULDIGDE NR. 1 Nou maar antwoord dit. Dft is omdat ek besluit het om vir hom te vertel wat ek gedink het ek g~an hom dit vertel en nie meer as dit nie. Dit is wat ek hom vertel het. Dit beteken dus nie dat ek nie in staat sou gewees het om vir hom alles te vertel indien ek so verkies het nie. Het die Landdros my gevra om hom alles te vertel, dan sou ek dit aan hom vertel het. Jy het hom net die belangrikste vertel? Wat ek op daardie stadium destyds daar beskou het as belangrik, het ek aan hom vertel, ja. (10 Jy het in jou hoofgetuienis ges~ die aanval moes geloods geword het op die polisiestasie. Daar is geen melding gemaak van persone op wie hierdie aanval geloods moes word nie. -- Op die manier wat dit ges~ was, was dit nie duidelik gestel nie. Dit was net aan ons ges~ dat ons die polisiestasie moet aanval en daar moet niemand gedood word nie. Was dit ~ spesifieke opdrag, niemand moet gedood word nie? -- Ja, ons was so ges~. Het jy al gehoor van In polisiestasie wat nie beman ( 2 0 word nie? -- Ek het nog nooit daarvan gehoor nie, omrede ek ook nog nooit navrae daaromtrent gedoen het nie. Met julle verkenning van die terrein daar op Soekmekaar, het julle gevind daar is altyd polisiebeamptes op diens? -- Ja. En julle het geweet daar gaan ten minste twee persone op diens wees die betrokke aand? -- Ja, daardie tyd wat ons daar gekom het. En die persone moes nooit beseer geword het nie? Ja. (30 Wat sou julle doen om te verhoed dat hierdie twee... / persone

55 ... " BESKULDIGDE NR. 1 persone be seer word? - - Wat sou gebeur het, is, indien ons daar kom en die mense is binne- in die polisiestasie, van die twee persone wat daar ingegaan het~op die werf van die polisiestasie, sou in die aanklagkantoor ingegaan het om te gaan sien of daar wei net twee persone is. Indien wei, wat hulle posisie is daar in die aanklagkant oor, maar op In manier asof di t lyk of hy vir hulp gaan vra. < Dat hy dan terugrapporteer wat die posisie is, waar die persone is. Wat sou julie doen? S~ nou maar hulle is binne-in(lo die polisiestasie, in die aanklagkantoor, wat sou julie doen? Indien dit die posisie is, sou ons net daar buite in die lug geskiet het buite die polisiestasie en toe weerverdwyn het. Glad nie die polisiestasie self beskadig het nie? Nee. Dit sou ons nie aan die polisiestasie gedoen het nie, omrede dit nie ons bedoeling was om daar te skiet terwyl mense binne-in die polisiestasie was nie. Wat het julie besluit om te doen as die twee manne nou wei daar buitekant op die stoepie sou sit? -- Daar (20 was besluit om hulle net te laat skrik. En dan? -- Dan vlug ons. Hoe sou julie hulle laat skrik het? -- Soos dit nou daar gebeur het, daar is granate gegooi daar buite en daar was in die lug geskiet. Na wie sou die granate gegooi word? -- Nee, dit sou net gegooi gewees het daar buite op die werf van die polisiestasie, nie op h persoon gemik word nie. Toe jy nou daar die twee persone op die stoepie sien sit, het julie iets bespreek omtrent presies wat daar (30 gedoen sou word? -- Omrede ons daarheen gegaan het die... / betrokke

56 BESKULDIGDE NR. 1 betrokke nag, wei bewus van die feit dat dit gebeur dat daardie mense party keer daar buite sit, was dit al vantevore bespreek dat indien ons vind dat die mense daar buite sit, salons hulle net laat skrik daar buite, dit wil se buite die polisiestasie op die werf. Het julie toe enigiets bespreek toe jy hulle daar a;fg elaai het? Het jy vir hulle gese "Kyk, mense, daar is die manne, wees versigtig"? -- Ja, ons het. Hulle het dit eintlik ook self bespreek. Wie? -- Beskuldigdes nrs. 2 en 3 en Lungile het dit (10 bespreek. So, al vier van julie het geweet die twee polisiebeamptes is daar buite op die stoepie? -- Ja, met ons eerste verby ry daar het ons hulle daar buite sien sit. Met die U- draai wat ons gevat het terug, het ons hulle weer gewaar waar hulle gesit het. My vraag is net, al vier van julie het geweet die twee polisiebeamptes het daar buite gesit? -- Ja. Hoe is beskuldigde nr. 2 beseer die aand? Hoe beskuldigde nr. 2 beseer was daardie aand, sal ek nie (20 in staat wees om te verduidelik nie, want ek was nie by nie. Het jy hom nie gevra nie? Hy is dan jou leier? Jy moet mos belangstelling toon in wat aangaan? -- Ek het hom gevra. Wat s~ hy toe? -- Hy het toe aan my ges~ per abuis, hy weet nie hoe nie, het hy gesien dat die handgranaat se stukkies hom beseer het sonder enige doel dat dit so moet wees. Was di t ni e In geval dat die polisiebeampte die (30 handgranaat ter uggegooi het na hom nie? -- Om eerlik te... / wees

57 BESKULDIGDE NR 1 wees daaromtrent, ek sal nie in staat wees om dit te se nie, maar ek was nie by daar nie. Maar het hy dit nie vir jou vertel nie? Nee, hy het my nie gese nie. Hy alleen sal weet hoe hy beseer was. Kyk In bietjie na ioto nr. 39 van BEWYSSTUK K. Jy ken nou die toneel daar by die polisiestasie seker baie goed, want jy het een-en-twintig keer gaan kyk wat daar aangaan. Jy sien die vlagpaal daar? -- Ja, ek sien dit. Dit is naby die hekkie wat toegang verleen tot die (10 perseel? J a. Is dit nie vreemd dat die gat wat hier veroorsaak is deur die handgranaat sommer hier by die hekkie verskyn nie? Dit is moontlik dat daardie gat veroorsaak was deur In handgranaat. Nee, hy is. Ons het getuienis daaroor. HOF: Mnr. Jansen, sy getuienis sal tog maar net opiniegetuienis wees, nie waar nie? Hy s~ die man het hom nie vertel nie. Hy was nie daar nie. Dit is opiniegetuienis en hy is duidelik nie In deskundige nie. Hy het ges~ (20 "Hy het my nie vertel ni e, ek was ni e daar nie. II" S~ nou maar hy s~ iets, wat help dit vir ons as beoordelaars van die ieite? Met dit in gedagte, salons nou verdaag. GETUIE STAAN AF. HOF VERDAAG TOT 16 OKTOBER 1980.