Weens genetiese en tegnologiese vooruitgang verhoog

Transcription

1 31

2 Kwynende winsmarges verlang meer tegnologiese insette en gefokusde voedingstrategieë Dr Hinner Köster Deel 1: Groei en afronding Weens genetiese en tegnologiese vooruitgang verhoog die groeivermoë van beeste jaarliks. Hoër voerpryse, laer vleispryse en gevolglik laer winsmarges is die dry ragte om verhoogde vleisproduksie en voerdoeltreffendheid gedurig na te streef. Aangesien voeding 60 tot 75 % van die kostes van elke kg vleis van n intensief gevoerde vleisbees uitmaak, rus n groot taak op persone in dié bedryf om gedurig aandag te gee aan nuwe voedingstegnologie en -strategieë. Vleisbeesprodusente, voerkrale en voedingkundiges ondersoek dus aaneenlopend verbeterde en verfynde voedingsbestuursprogramme, grondstof prosesseringstegnieke, nuwe alternatiewe grondstowwe, nuwe biotegnologiese voerbyvoegings en ander metodes om verhoogde winsmarges vir die vleisbeesindustrie te realiseer. Hieronder volg net enkele van die belangrikste fokus areas wat die afgelope tyd heelwat aandag kry om beter winsmarges vir vleisprodusente te bewerkstellig. Rekenaargedrewe simulasie voedingsmodelle In die verlede was daar n groot genoeg gaping tussen vleispryse en insetkoste sodat die fokus op doeltreffende produksie minder belangrik was. Die situasie het egter die afgelope jare dramaties verander en vleisbeesprodusente kan net oorleef indien insetkoste en produksie-uitsette geoptimaliseer word. Om dit reg te kry moet die voorsiening van voedingstowwe en voedingsbehoeftes van diere vir n spesifieke produksiesituasie meer akkuraat voorspel kan word. Daarvoor is rekenaargedrewe simulasiemodelle ontwikkel wat die resultate van n groot aantal fundamentele en toegepaste studies integreer en sodoende help om die variasie in diereprestasie wat deur voedingsfaktore veroorsaak word, te help vasstel. Dit kan ook gebruik word om geleenthede te bepaal hoe prestasie onder unieke boerdery-omstandighede potensieël verbeter kan word deur hetsy voer- of bestuursgeleenthede. Alleen op hierdie wyse kan produsente hul diereprestasie en winsgewendheid in die toekoms verseker en verder verbeter. Voor ons toegang tot die modelle gehad het was dit algemene praktyk (en dit is in baie gevalle steeds so) dat voedingswaardes van tradisionele grondstowwe uit boeke of vanaf voedingstabelle gebruik is en rantsoene met algemene diere-spesifikasies daarvolgens geformuleer is. Ons het dus nie in ag geneem dat daar variasie is in die verteringstempo s en fraksies van die makrovoedingstowwe (veral proteïen en energie) tussen, en selfs binne (neem bv. chop) grondstowwe, en dat dit grootliks die finale beskikbaarheid van hierdie voedingstowwe vir die dier se produksie sal beïnvloed. Verder het ons nie in ag geneem dat die diere se voedingsbehoeftes vir optimale prestasie sal verskil onder verskillende omgewings- en bestuursomstandighede nie. Hierdie modelle neem al hierdie faktore in ag en integreer dit om sodoende laagste koste prestasie diëte (laagste koste per kg vleis) saam te stel en nie net laagste koste diëte (laagste koste per kg voer) nie. Met ander woorde dit help om die voerkoste per kilogram vleis te verminder, ongeag die prys van die finale rantsoen en voorkom dus ook oorvoeding. Die Cornell Nett Carbohydrate and Protein System (CNCPS) Voermodel is n simulasie model wat in die VSA ontwikkel is en help om die variasie in diereprestasie (herkouers) wat deur voedingsfaktore veroorsaak word, te help vasstel. Die CNCPS-model vereis n akkurate beskrywing van die dier en sy omgewing, DM inname en voerkoolhidraat (bv. stysel, suikers, NBV, ens.) en proteïenfraksies (bv. NPN, RDP, verbyvloei, aminosure) en die fraksies se onderskeie verteringstempo s om die regte kombinasies van grondstowwe te selekteer om diëte en gevolglik produsente se winsmarges te optimaliseer. Hierdie voedingsfraksies en verteringstempo s verskil selfs groot binne grondstowwe en vereis dus aaneenlopende monitering van sulke grondstowwe. Hier dink ons veral aan byprodukte, soos chop en kuilvoer wat n groot gedeelte van Suid-Afrikaanse vleisbeesrantsoene uitmaak. Afwykings in voedingsfraksies en verteringstempo s van hierdie grondstowwe sal n groot verandering in diere-prestasie teweegbring en indien rantsoene dus nie volgens die grondstowwe se energiefraksies aangepas word nie, sal dit uiteindelik n groot impak op winsmarges en diereprestasie hê. Dieselfde geld vir ideale kombinasies van verskillende natuurlike proteïenbronne (bv. vismeel, oliekoeke, brouersgraan, koringsemels, glutenprodukte) en nie-proteïen stikstof bronne (ureum) wat n groot impak op ekonomies optimale prestasie sal hê indien die regte verhoudings van hierdie proteïenfraksies nie vir n spesifieke situasie aangewend word nie. Die model help verder ook om die werklike ekonomiese waarde van n grondstof binne n spesifieke situasie te bepaal aangesien hierdie waardes oor tyd sal verskil. Aansienlik meer geld kan bv. vir chop met hoër stysel- en laer NBV-waardes en beter verteringstempo s van een fabriek betaal word as chop van n ander fabriek met laer voedingstofwaardes. Aangesien soveel faktore gelyktydig in ag geneem word is die voorspelling van die werklike prysverskille en ekonomiese waarde van grondstowwe sonder die modelle onmoontlik. By vleisbeeste varieer die metaboliseerbare energie - (ME) en metaboliseerbare proteïen (MP) behoeftes van diere onder andere ten opsigte van die tipe dier, ras, ouderdom, geslag, stadium van produksie, eindmassa en karkassamestelling by slag, kondisietelling, omgewing (temperatuur, 32

3 humiditeit, modder), bestuur (diere se aktiwiteit, bv. hoe ver hulle moet loop), en dieet faktore. Die ME en MP voorsien deur die dieet is weer gebaseer op die kwaliteit en hoeveelheid voer ingeneem, rumen koolhidraatfermentasie, rumen proteïendegradering, rumen mikrobiese groei, deurvloei van voedingstowwe na en absorbsie in die dunderm, en uiteindelike gebruik van die voedingstowwe na absorbsie vir spesifieke fisiologiese funksies (bv. vir onderhoud, groei, melk en reproduksie). Die CNCPS-model integreer dan al bogenoemde faktore om die voedingsbehoeftes van n sekere groep diere onder spesifieke omstandighede meer akkuraat te bepaal en pas dan voedingskennis (verkry deur n groot aantal studies) toe om voedingsprobleme op te los, n spesifieke prestasie te behaal en voerkoste per eenheid produksie (per kg vleis) te verlaag. Fisiese vorm en prosessering van grondstowwe Die fisiese vorm en prosessering van roumateriale en voere is n al hoe belangriker fokuspunt om grondstowwe maksimaal te benut. Die uitdaging is om byvoorbeeld vesellengte van ruvoere te beheer om n beter rumen ph en gesondheid te handhaaf, mikrobiese groei te optimaliseer en goeie DM inname te verseker. Dit is ook nie meer goed genoeg om net te kyk na ruvoere se proteïen- en veselinhoud nie. Voedingkundiges behoort nou meer te fokus op die totale nutriëntinhoud van die ruvoere, bv. die lignien- en suikerinhoud om maar net enkeles te noem. Hierdie nutriënte, tesame met die partikellengte van ruvoere is belangrike bestuursaspekte waaraan aandag geskenk moet word indien voedingskostes per kilogram vleis verder verlaag wil word. Die fisiese vorm van die kragvoer- en ruvoerkomponente moet mekaar verder komplimenteer om ideale innames, vleisproduksie en gesondheid te verseker. Voerkraalbeeste en ander intensief gevoerde diere (bv. Fase C en D bulle) se rantsoene bevat n redelike persentasie graan en gevolglik stysel. Vir optimale produksie is dit dus krities dat die benutting van die stysel geoptimaliseer word. Vleisbeesprodusente en voedingkundiges poog met die insluiting van verskillende graanbronne, wat mekaar komplimenteer en verskillende prosesseringstegnieke om n balans te skep deur sodoende totale styselvertering en benutting deur die dier te maksimaliseer, rumen styselvertering te optimaliseer vir maksimum vlugtige vetsuurproduksie (eindprodukte van energievertering in die rumen), sonder om suurpens aan te wakker en optimale styselopneembaarheid in die dunderm te verseker. Die prosessering van grane en ideale partikelgrootte sal uiteindelik a ang van die styselbron, impak op voerinname, ruvoertipe en vlak van nie-vesel tipe koolhidrate. Heelwat aandag word tans ook geskenk aan die behandeling (kombinasie van chemiese en meganiese prosesse) van goedkoper proteïenbronne (veral oliekoeke) om die rumen verbyvloeifraksie van die proteïen in hierdie grondstowwe met tot 250% te verhoog. Hierdie behandelde bronne kan dan in diëte ingemeng word om die groei en voeromset van vleisbeeste, en veral ook geneties meerderwaardige diere (bv. stoetdiere) aansienlik en veral koste-effektief te verbeter bokant dit wat gewoonlik verkry sal word met rantsoene wat nie hierdie produkte insluit nie. Dié proteïne wat die mikrobiese a raakproses in die rumen vryspring is weer in die dunderm van die dier in hulle oorspronklike vorm beskikbaar en verhoog sodoende die totale proteïenpoel (mikrobiese plus verbyvloeiproteïen) in die dunderm wat benut kan word vir die produksie van vleis en melk. Hierdie tegnologie sal in die toekoms n al hoe groter inslag vind en uiteindelik n groot bydrae lewer om die vleisbeesindustrie kompeterend te hou asook die genetiese potensiaal van stoetdiere ten volle uit te bring. Deel 2 - Lekaanvulling Die winsgewendheid van enige koei/kalf onderneming word beïnvloed deur die persentasie koeie wat elke 12 maande kalf. Koeie wat dus nie kalf nie of langer as 12 maande neem om n kalf te speen en weer te kalf verhoog verder die koste per kilogram vleis geproduseer vir die kudde. Alhoewel siektes, parasiete, weersomstandighede en inherente vrugbaarheid n effek het op die % koeie wat elke 12 maande kalf, bly die grootste oorsaak vir swak reproduksie n tekort aan die regte voeding en gevolglik n swak liggaamskondisie. Om aan al haar produksievereistes te voldoen moet die teelkoei in optimale kondisie wees tydens die dekseisoen. Navorsing toon duidelik dat liggaamskondisie tydens kalwing sterk gekorreleerd is met die tydperk tussen kalwing en herkonsepsie, lewenskragtigheid van die kalf en opvolgende laktasieprestasie. Die droë, dragtige periode word egter in die meeste vleisbeesondernemings afgeskeep en die liggaamskondisie aan die einde van die winter in meeste koeikuddes, is laer as die optimaal. Nuwe beginsels van winterlekaanvulling verhoog reproduksie en winsmarges van die totale vleisbeesonderneming In 1993 is die eerste van n reeks studies (Köster, ) 33 by Kansas State Universiteit in die VSA gedoen om die effek van verskillende vlakke van rumen degradeerbare proteïen (RDP) op inname, verteerbaarheid en diereprestasie op lae kwaliteit weidings deur vleisbeeste (soortgelyk aan die winterweidings in Suid-Afrika) te bepaal. Rumen degradeerbare proteïen is dié gedeelte van die totale proteïen in n voer of lek wat in die rumen (grootpens) afgebreek kan word. Die a raakprodukte van RDP (peptiede, aminosure, ammoniak) word dan deur die mikrobes as n noodsaaklike voedingstof benut in hul funksie om onder andere gras te verteer. Met die broken-line model (Figuur 1) is in hierdie studie bepaal dat ongeveer 4 gram totale RDP/kg LM 0.75 (wat die RDP vanaf die gras en die aanvulling insluit) benodig word vir optimum verteerbare organiese materiaal inname of benutbare energie inname van lae kwaliteit weidings. Vir n 450kg koei met n metaboliese liggaamsmassa (LM 0.75) van 97.7 kg is die totale RDP behoeftes dus 391 gram per dag (sien Figuur 1). In die spesifieke studie is ook vasgestel dat die degradeerbare fraksie van proteïen in lae kwaliteit weidings ongeveer 50-55% is. Dié gedeelte van die RDP vanuit die weidings (± 167 gram RDP/450 kg koei indien die koei 2% van haar liggaamsmassa van n gras met n ruproteïeninhoud van 3.5% vreet), moet dus ook in ag geneem word wanneer RDP aangevul word en moet dus afgetrek word van die totale behoeftes (391 gram) van diere op spesifieke weidings, om te bepaal hoeveel uiteindelik deur n lek aangevul moet word. In so n geval sal dus = 224

4 gram RDP deur n lek aangevul moet word. In die tweede van n reeks studies is verder vasgestel dat nie meer as 75% van die RDP aanvulling (75% van 224 gram) vanaf ureum (168/2.87 = 59 gram ureum) a omstig moet wees, weens n drastiese daling in verteerbaarheid van lae kwaliteit grasse, en gevolglik verteerbare organiese materiaal inname (benutbare energie uit die gras) wat met hoër vlakke van ureum in bogenoemde studies waargeneem is. Figuur 1: Bepaling van RDP Behoeftes deur die One Slope, Broken-Line Model Totale VOMI,g/kg LM Breekpunt = 4 Hooi RDP= Hooi RP x Totale RDP behoeftes vir n 450 kg koei = x 4 = 97.7 x 4 = 391 g totale RDP/dag (gras + lek) Volgens bg. navorsing is die aanbeveling van meeste huidige kommersiële Suid Afrikaanse winteronderhoudslekke vir vleisbeeste ten opsigte van daaglikse proteïenhoeveelhede te min vir optimale benutting van tipiese Suid-Afrikaanse winterweidings. Die nuwe navorsing toon dat vlakke van gram ureum tesame met gram RDP a omstig vanaf ware proteïenbronne voorlopig eerder aangevul behoort te word vir n 450kg koei vir optimale benutting van Suid-Afrikaanse winterweidings deur droë, dragtige vleisbeeskoeie, indien n gewenste liggaamskondisie gedurende die winter en goeie reproduksieresultate daarna gehandhaaf wil word. Navorsing, om die effek van energiebronne en energiehoeveelhede in winterlekke vas te stel, toon duidelik dat stysel-gebaseerde energieprodukte soos mielies, chop en kleingrane swakker presteer in onderhoudslekke as suikers soos melasse en hoogs verteerbare veselenergie produkte soos koringsemels, mieliesemels en sojadoppe. Verder toon hierdie navorsing ook, dat deur maksimum benutting van lae kwaliteit weidings deur voldoende RDP aanvulling te bewerkstellig, behoort genoeg energie uit die gras te voorsien om droë, dragtige koeie se liggaamskondisie suksesvol in die winter te onderhou en reproduksie in die daaropvolgende laktasieperiode te optimaliseer. Enige energie-aanvulling (bv. melasse) in winteronderhoudslekke sou dus slegs n baie klein bydrae (soms selfs geen) tot verbeterde benutting van lae kwaliteit ruvoerbronne lewer. Diere soos onder andere eerste-kalf verse en maerder koeie, maar ook lakterende koeie met winterkalwers en groeiende diere (bv. backgrounding) op lae kwaliteit weidings, benodig n aanvulling met nog meer ware proteïne as onderhoudsdiere sowel as ekstra energie. Addisionele hoeveelhede van die regte tipe proteïne en energie en die korrekte balans van die verskillende energie- en proteïenbronne is noodsaaklik om n sekere diereprestasie op weidings bokant onderhoud te bereik. Aangesien rumenverbyvloei proteïne n positiewe effek op groei en melkproduksie het word ideale vlakke van grondstowwe wat hierdie voedingstowwe bevat (maar nie te duur is soos bv. vismeel nie) onder andere met groot sukses in produksielekke ingesluit. Innames en samestellings van weidingsaanvullings vir produksie kan verder aangepas word a angend van die produksiemikpunt wat verlang word. Terselfdertyd sal die samestelling en aanbevelings van winter- en someraanvullings aansienlik van mekaar verskil weens die verskille in die basisdieët (gras). Indien die verkeerde samestelling, hoeveelhede en balans van verskillende energie- en proteïenbronne in veral winterproduksie-aanvullings gebruik word, sal goeie diereprestasie op lae kwaliteit weidings nie koste-effektief bereik word nie. Korrekte aanvullings op winterweidings sal egter wel goeie en ekonomiese groei van jong diere (bv. backgrounding, vervangingsverse, ens.) kan verseker. Korrekte aanvulling van beperkte voedingstowwe verplaas uiteindelik nie grasinname nie, maar stimuleer eerder die inname en verteerbaarheid van lae kwaliteit weidings. Korrekte aanvulling verseker dat die goedkoop energie wat in winterveld teenwoordig is wel maksimaal deur die dier benut kan word en sodoende verbeterde en meer ekonomiese produksie tot gevolg het. Tesame met ander noodsaaklike voedingstowwe sal geen lek optimaal presteer indien nie volledig vir die tekorte in mikro- en makrominerale (veral fosfor) gebalanseer word nie. Makro- en mikrominerale speel n belangrike rol in fisiologiese en metaboliese prosesse van die dier. Indien die dier nie voldoen aan sy minerale status nie, sal veral reproduksie daaronder lei, maar ook sekere produksiefunksies. Daarom moet winterlekke ook voldoende minerale bevat om die tekorte in winterweidings en die diere se reserwes weer aan te vul. Gevolgtrekking (Deel 1 en 2) Die vermoë om tred te behou met wetenskaplike en tegnologiese vooruitgang sal uiteindelik die lot van die huidige en toekomstige vleisbeesboer bepaal. Die ontwikkelings is daar, waarvan bogenoemde (Deel 1 en Deel 2) net n paar belangrikes is vanuit n voedingsoogpunt, maar dit sal goeie samewerking tussen alle partye van die vleisbeesbedryf verg om die Suid-Afrikaanse vleisbeesbedryf aan die gang en winsgewend te hou. Om maandeliks van voermaatskappy tot voermaatskappy te spring weens prysdifferensiaal is nie die antwoord nie. Twee rantsoene mag byvoorbeeld dieselfde tradisionele voedingstofinhoud (Ruproteïen, ME, ens.) bevat, maar sal hemelsbreed in prestasie verskil weens verskille in die fraksies van hierdie makro voedingstowwe en die onderskeie verteringstempo s van sulke fraksies. Ongelukkig is laasgenoemde nie altyd maklik meetbaar nie. Nogtans moet voerkoste of weidingsaanvullings altyd geëvalueer word per kg vleis geproduseer of ten opsigte van die hoeveelheid ekstra kalwers per 100 koeie (binne 365 dae) geproduseer en nie per 50-kg sak nie. Vleisbeesprodusente en hul voedingkundiges (voerverskaffers) sal dus eerder n pad saam moet loop om die mees ekonomiese 365-dae dieet vir n kudde te voorsien. Alleen so kan verfyning aaneenlopend gemaak word om die gegewe situasie op elke veeplaas ten alle tye te optimaliseer. 34

5 NICULA LIMOUSINS Nico & Ursula Loggenberg Tel: (056) Sel: E-pos: MOOIWATER KOPPIES (NOORD VRYSTAAT) NICULA MILO (NUL 0507) Namibiese Senior Raskampioen Bul 2010 Namibiese Reserwe Interraskampioen Bul 2010 Verkoop vir R op Windhoek Prestige Veiling Dei Gratia - Deur die genade van God. n Troppie Versies Gold elds se Ma Nicula Hendrik (NUL 0814) op 16 maande. Hier kom n stoetbul! 35 FN 0632 word tans in Kudde gebruik

6 Nutri onal principles for success in the show ring Dr Hinner Köster, Animate Animal Health The ca le show circuit is an important component of the beef ca le industry in South Africa. A successful show program requires a lot of me and effort and success in the show ring is seldom achieved the first me round or with the first animal. It normally takes years of work, learning and experience for everything to come together to win the first Grand Champion tle. Prepara ons to show ca le take place months in advance. While a lot can be accomplished by spending a lot of money, nothing replaces the careful selec on of an animal, long hours of working with that animal and a sound feeding programme. To become a champion the essen al characteris cs would be proper muscling, balance and design, structural soundness, a smooth finish, healthy appearance, and a shiny coat. Show ca le, like other ca le, require a sound basic programme that will bring out all the gene c poten al bred into the animal. Nothing can replace sound nutri on and good feeding management. Proper nutri on leads to a resilient animal in the ring but there is no wonder feed that can guarantee victory. There are however good nutri onal tools available that can enhance certain factors in the feeding programme and p the scale in the case of close compe on. Basic Requirements of Show Nutri on Show ca le require a unique diet which should start up to three months prior to their first show. Providing an appropriate diet will ensure that the animals fill out properly, maintain their condi on, keep their immune system strong and a ain a healthy coat. All calves require the same basic nutrients, but they require different levels depending on several factors including the following: Class/sex: is it a heifer, a bull or a steer? Size/age: nutri onal needs of younger smaller breeds differ from those of older and larger ca le. Breed/type: certain breeds require higher levels and different combina ons of nutrient intake to achieve similar results when compared to other breeds. Growth rate: This can be programmed to a certain degree depending on when ca le are to show or what weight class you wish to have them in if steers are prepared for carcass compe ons. If showing con nuously it is important that the feeding programme will maintain the appropriate body condi on. Stress levels: environmental stress (weather condi ons: hot? cold? dry? wet?) and handling stress normally play a role. Regular showing implies a great deal of transpor ng and handling, and resultant increased stress levels. Increased levels of certain nutrients especially vitamins and minerals are required to compensate. Health: is o en coupled with stress. Ca le come into contact with animals outside their normal boundaries. Suscep bility to infec ons by organisms they have not been exposed to previously and for which they have no inherent immunity can occur. It is therefore vital to keep all vaccina ons up to date. A show animal should also be dewormed every 4-6 months to ensure that parasites are kept in check, as internal parasites can consume a great deal of the nutrients meant for the calf. Dietary Guidelines Many feeders use commercial show feeds. Others prefer to mix their own, which gives them added flexibility and versa lity. But this requires the inventorying of numerous ingredients and taking special care to ensure that the mix is consistent. Variability in mixing can cause ca le to go off feed. While this route is typically less expensive it is recommended that anyone ge ng started should use a commercial feed, as this normally ensures a quality product that has been developed over me and is based on sound nutri on, research and experience. Basic ingredients in show feeds Proteins ensure good bone and muscle development These are the building blocks of the body. Good quality (correct amino acid balance) and sufficient quan es of absorbable protein are cri cal for op mal growth and development. Soybean, co onseed and sunflower oilcake are the most commonly used natural protein sources; other sources include canola oilcake (Western Cape region). Where available, lucerne meal can also be used as a source of protein and fibre. Feed by-products such as wheat bran and brewer s grain can be effec vely u lised at the right levels in show ra ons. The problem with these natural protein sources is the rate and extent of ruminal degrada on, which limits their contribu on to the overall bypass protein pool (and therefore the metabolisable protein pool) required to maintain high levels of produc on. Fortunately unique processing techniques exist that ar ficially reduce the rate of ruminal degrada on, while maintaining good intes nal availability. These are applied to oilcake sources that possess a good amino acid balance (higher lysine and 36

7 methionine contents, e.g. soyabean and canola oilcake). The products manufactured allow the replacement of historically fed high-bypass protein by-product feeds (e.g. maize gluten, meat-, hydrolysed feather-, fish-, and blood meals) where factors such as cost, commercial availability, uniformity, amino acid balance and intes nal diges bility, bioavailability and palatability limited their use. Energy This fuel drives growth (weight gain) and the overall func oning of all systems in the body. Starch, fat and fibre are the three main energy sources. Although show ca le need more starch in their diets than pasture ca le, it is essen al to maintain a balanced level of starch days before a show. This develops thickness on animals without nega vely affec ng their feet (lamini s) in a way that an overfed, starchbased ra on will. One kilogram of fat added to a diet will provide 2,25 mes more energy than a kilogram of maize. Fat should not be over-fed because it can interfere with diges on (except if commercial rumen bypass fats are used). It can also cause the animal to become over-condi oned or too condi oned too soon. Dry commercial fats and vegetable oils are concentrated sources of energy and can s mulate weight gain and finish on ca le requiring something extra. It also helps to create a shiny coat. Fibre is not as good of a source of energy as starch, but it s mulates the diges ve system, especially the rumen (first stomach) and keeps it ac ve. An animal that gains weight at a moderate rate (0,9-1,4 kg/ head/day) needs about 1,5% of its body weight in grains and concentrates daily to provide the required energy to support those gains. Rapidly growing ca le (1,5 kg+) such as steers and bulls can be safely fed 2,0 2,25% of their weight in grain and concentrate mixes. Very high grain diets (over 2,75% of body weight) can be detrimental for hair growth and cause diges ve upsets if not carefully monitored. Maize is high in energy and will induce rapid gains. It can be added to the ra on ground, cracked, rolled or steam-flaked. Oats is commonly used as a main show feed ingredient and is fairly high in protein and sufficient in fibre, thus providing for growth without adding excessive condi on (fat). The fibre to starch ra o in oats helps prevent ca le from experiencing diges ve upsets such as acidosis and bloat and can be fed whole or rolled. Barley and wheat are similar to oats, except that they are higher in energy. Both are excellent show ca le ra on components and are normally fed rolled or ground. It is however advised that wheat does not replace more than 50% of the total grain component. Processing usually helps to increase the diges bility and availability of all grains. A major South African energy feed by-product such as hominy chop can effec vely replace some or all of the above, although problems with consistent quality may lead to lower or variable performance results. Minerals Rela vely small amounts are essen al to all physiological systems and cri cal to growth, development, immunity, etc. It is best to purchase trace minerals within a readily formulated and mixed pack from a credited premix company or carried within a commercial supplement or concentrate. The minimum ra o of calcium to phosphorus is 1,2:1 (maximum is 3:1), but 2:1 is preferable. When fat sources are fed which can interfere with calcium absorp on, higher ra os might become necessary. Trace minerals need to be added to balance this por on of the ra on and organic sources are o en quite useful compared to inorganic sources, due to their high bioavailability. Organic trace minerals such as zinc, copper, manganese or selenium can improve performance and s mulate health. Organic zinc is especially effec ve in curing or preven ng lamini s problems. Salt supplies much needed sodium and chlorine, and can s mulate intake and appe te at appropriate levels of 0,3-0,6% of the diet, but should not be over-fed. Vitamins Vitamins are fed at low levels but are essen al for proper growth and development. Most important are vitamins A and E and some mes D. Vitamin A is the main vitamin requirement in the feed. Ca le should receive interna onal units (IU) of vitamin A/head/day. Vitamin D is supplied by the sun, vitamin E s popularity is increasing due to seemingly significant benefits on hair coat quality and overall animal health. Adding B-vitamins is o en beneficial especially when grains are fed at high levels and roughage intake is minimised to promote rapid gains. O en vitamin supplements are provided in an A-D-E complex. Using high quality feeds can reduce some of the concerns about the other vitamins. Molasses and other addi ves Many ra ons contain molasses to increase the palatability thereof and reduce dust problems. Molasses or a blend, added at 5-12% of the feed, also adds to the energy (sugar) content of the diet. Replacing up to 12% of other more expensive energy sources with molasses shouldn t result in any changes in performance. Water can be added to improve its mixing characteris cs. When adding liquid products it should be done just before feeding and only in quan es consumable that day in order to keep the feed fresh, especially during hot weather when mould should be avoided. Feed Addi ves Useful addi ves include: yeast which s mulates intake and decreases diges ve upset, ionophores which improve performance and increase feed efficiency while reducing diges ve upsets, and an bio cs that can help offset sickness in stressed ca le. Prac cal Show Feeding Guidelines» Feeds should have a good texture (a mixture of par cle sizes) and as li le excep onally fine material or oversize par cles as possible. Dusty or mouldy feed should not be 37

8 K Slegs die beste eindig bo! Vrugbaarheid Veldaangepastheid Goeie Melk produksie Bou vorm Groei Gladde haarkleed 3 jaar oue veldaangepaste bulle beskikbaar Ons dank ons hemelse Vader vir die voorreg om met sulke prag diere te kan boer. Willem Pistorius Johann Pistorius Plaas Paardefontein Posbus 599 Standerton 2430 Tel: (017) johannri@mweb.co.za

9 »»» used; another reason why processing should not leave the grain por on of the feed too fine. In the feeding programme the por on an animal consumes is important. Using scales can be very useful, especially when mixing feed at home. Weighing out the amount needed to feed is cri cal. Feed at least 1,5-2,5 kg of hay/day. Feeding high quality lucerne may promote diarrhoea as it is high in protein and generally quite diges ble. Good quality grass hay will be a be er choice or mix 1 kg lucerne with 1-1, 5 kg grass hay. Wheat bran or dried beet pulp are also good feeds for adding bulk. Neither should be fed at over 20% of the diet. If the animal s belly becomes too large, reduce the bulk. At home ca le should however carry some belly to ensure adequate growth. Changing feeds As a calf grows a series of dietary ra ons must be used. Ini ally use a starter feed which is higher in protein (especially rumen nondegradable protein), minerals and vitamins, and a li le higher in fibre to get the calf off to a good start. A er the calf is up on feed and ea ng well, switch to a grower feed which promotes muscle and bone development without deposi ng a lot of premature fat. This is very important in heifers. The calf should then be moved up to a finisher that is higher in energy and promotes gains and a finished look with fat deposi on. Limit water ini ally so that the animals don t get sick. Animals might refuse to drink water they are unaccustomed to. Adding a cup of molasses or ½ cup of salt or sugar per 20 litres of water can offset any unusual taste or odour. Ideally this should be started 5-7 days before leaving for a show so that the animal gets used to the difference. It is not uncommon for ca le to go off feed while at a show. If they are not ea ng well, consider the following: Don t bother the animal while it feeds by combing, brushing, etc. Check the rope length and adjust it so that the animal has plenty room to reach into the feed trough. Lack of exercise can decrease a calf s appe te. Walking the calf can help s mulate the appe te. Has the feed been changed? Is the animal thirsty? Is the animal on the same feeding schedule as at home? Every feeder of show ca le will have a different opinion of the right way and what works best for them. There is no perfect method and it takes me to build a sound show ca le feeding programme by determining what works best for you and your management style as well as the type of animal you are feeding. But for any programme to work the basics have to be correct. When changing from one feed to another, do so over 3-4 days by mixing them 50:50. While most judges don t want an excessively fat animal they are looking for one that carries an appropriate level of finish or fatness. Collabora on with an expert in ca le nutri on is recommended to develop a specific diet for ca le from the available feeds. Holding ca le Different livestock shows are held at different mes of the year and keeping a calf in the right condi on at all mes can be difficult. Trying to hold a steer s weight and finish can change the deposi on of fat within the muscle and increase the incidence of dark cu ers (dark coloured meat caused by stress). Working with someone knowledgeable in ca le feeding can prove to be very valuable to prevent these circumstances. By es ma ng the finished weight a programme can be set up which produces body weight gains that match the dates when ca le need to be ready. This is done by varying the amount of roughage and grain fed during different periods in the programme. Wanita Limousins Nita Cilliers: Warie Jnr.: Huisnommer: Bulle Beskikbaar Besoekers is baie welkom! Feed Management at Show Allow the animals me to rest upon arrival before supplying feed and water, especially if the trip is longer than 1 or 2 hours. It is recommended to feed ca le only ½ - ⅔ of their normal ra on at their first feeding following arrival. Gradually increase the amount at each feeding. The amount of good dry hay can be slightly increased as it keeps the animals on feed be er and also keeps their manure firmer, which makes the task of keeping animal and stall clean a li le easier. 39

10 Nasionale Vryburg skou Peter Milton en Gerrit Meyer. Piet en Braam Gouws saam met Hanri Moon. Amien en Johann Eggars en Ampie Coetsee. Leon du Toit met een van La Rhone se bulle. Elrico Jacobs van Sajama. John Selepe van Joluza Chris Marais, John Devonport en Kobus Steenkamp. 40 Koos Louwrens en Gerrit Meyer Jnr.

11 Nasionale Vryburg skou Paul van Biljon Eerstens wil ek vir al die telers wat deelgeneem het aan die skou, baie dankie sê - julle diere was van uitstaande gehalte! Ek het nie besef dat daar so min verskil tussen 1ste, 2de en 3de plekke sal wees nie! Julle het die beoordelaars behoorlik laat kopkrap in die verskillende klasse. Die gevoel wat julle onder mekaar geskep het, was dié van telers wat weet dat Limousin dié ras is om mee te boer en dié ras is wat ideaal is vir kruisteling. My werk is dus om ons ras te bemark aan kommersiële boere vir kruisteling en dat Limousinverse en -koeie wel kommersieel doeltreffend geboer mee kan word. Ek gaan alles in my vermoë doen om julle te help om die ras tot sy volle reg te laat kom. Dit was vir my ʼn voorreg om daar te wees en die opgewondenheid te beleef van mense wat die ras bewonder. Die voorkoms en kleredrag van al die hanteerders en die hantering van die diere, het die mense aan die praat gehad en nie een van die ander rasse kon by ons kers vashou nie. Ons besef almal dat die kostes om so ʼn nasionale skou aan te bied en die diere in so ʼn top kondisie te hou, baie hoog is en baie van ons tyd as boere en werknemers eis. Maar ek dink die blootstelling wat die ras gekry het in die bees Mekka, die Texas van Suid-Afrika, was die moeite werd. Die opmaak van die stalle het gewys tot wat ons as Limousintelers in staat is. Geluk aan La Rhone wat die eerste plek gewen het vir die beste stalle - van al die rasse. Dan wil ek ook net weereens aan al die wenners en naaswenners, sowel as almal wat deelgeneem het baie geluk sê. Ek dink ons as Limousintelers was almal wenners op die skou. Die diere wat ons ten toon gestel het, was net die beste, en die diere, of van hulle afstammelinge, is beskikbaar in die bedryfvir teling. Dit maak my baie opgewonde om dit te mag sê: selfs Jean-Marc Cazillac van Frankryk kon nie glo wat hy gesien het nie en was baie beïndruk met ons Limousins. Hou dit so en almal sal saam met ons wil boer met die Karkasras. Leon du Toit met n bul van La Rhone. Joluza LR0941 La Rhone Jigsaw - SA Kampioen Bullklaf Pumba Limousinstoet. 41 Limousin-uitstallers.

12 Skou Uitslae KLAS 18 BULKALF 8-12 MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0962 2DE PLEK F. J. MULKE FM097 3DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB0970 KLAS 19 BULKALF MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0941 2DE PLEK G. A. COETZEE CC099 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0925 4DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB0910 5DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB098 KLAS 20 BULKALF MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0868 2DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0866 3DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB DE PLEK P. J. VAN NIEKERK VG0840 5DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0880 JUNIOR KAMPIOEN BULKALF LA RHONE FAMILIE TRUST LR0941 RESERWE JUNIOR KAMPIOEN BULKALF G. A. COETZEE CC099 KLAS 21 BUL MAANDE 1STE PLEK P. J. VAN NIEKERK VG0828 2DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0859 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0848 4DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0855 5DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0827 KLAS 22 BUL MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0841 2DE PLEK P. J. VAN NIEKERK VG0819 3DE PLEK P. J. VAN NIEKERK VG088 KLAS 23 BUL MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0810 2DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0823 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0788 4DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0787 5DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0797 KLAS 24 BUL MAANDE 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0751 2DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB0791 3DE PLEK P. J. VAN NIEKERK VG0724 4DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0731 5DE PLEK P. J. VAN NIEKERK VG0716 JUNIOR KAMPIOEN BUL LA RHONE FAMILIE TRUST LR0810 RESERWE JUNIOR KAMPIOEN BUL LA RHONE FAMILIE TRUST LR0823 KLAS 25 BUL 3-4 JAAR 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0653 2DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0623 3DE PLEK J. M. VAN TONDER LR074 4DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP HV648 5DE PLEK G. A. COETZEE CC0640 KLAS 1 VERSE 8-12 MAANDE 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0935 2DE PLEK F. J. MULKE FM094 3DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0964 4DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB0972 5DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0943 KLAS 2 VERSE MAANDE 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK093 2DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK095 3DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB0924 4DE PLEK J. M. VAN TONDER DK0914 5DE PLEK F. J. MULKE LR0927 KLAS 3 VERSE MAANDE 1STE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0867 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0863 4DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0872 JUNIOR KAMPIOEN VERSKALF JOHN & TRACEY DEVONPORT DK093 RESERWE JUNIOR KAMPIOEN VERS JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0935 KLAS 4 VERSE MAANDE 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0866 3DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB0867 4DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0838 KLAS 5 VERSE MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0854 2DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0843 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT IC0811 4DE PLEK J. M. VAN TONDER TON0816 5DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0850 KLAS 6 VERSE MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0828 2DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0823 3DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK LCB0867 KLAS 7 KOEI MAANDE 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0770 2DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0773 3DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0771 4DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR084 5DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO07103 KLAS 8 VERSE MAANDE 1STE PLEK S. OOSTHUIZEN SO0737 2DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0755 3DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0743 KLAS 9 KOEI MAANDE 1STE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0727 2DE PLEK F. J. MULKE LR0733 JUNIOR KAMPIOEN VROULIKE DIER LA RHONE FAMILIE TRUST LR

13 KLAS 26 BUL 4-5 JAAR 1STE PLEK J. M. VAN TONDER TON0513 2DE PLEK L. W. FREY HLF0611 3DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK NL056 RESERWE JUNIOR KAMPIOEN VROULIKE DIER LA RHONE FAMILIE TRUST LR0854 KLAS 10 KOEI 3-4 JAAR 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0616 2DE PLEK J. M. VAN TONDER LR0727 KLAS 27 BUL 5 JAAR EN OUER 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0343 2DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK PP0464 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK DE PLEK L. W. FREY HLF0459 5DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP HV0429 SENIOR KAMPIOEN BUL LA RHONE FAMILIE TRUST LR0653 RESERWE SENIOR KAMPIOEN BUL JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0343 GROOT KAMPIOEN BUL LA RHONE FAMILIE TRUST LR0653 KLAS 28 SUPERKOEI JOHN & TRACEY DEVONPORT DK04165 KLAS 29 BREEDPLAN BUL LA RHONE FAMILIE TRUST LR0810 KLAS 30 VAAR NAGESLAG VAN 3 DIERE ALBEI GESLAG 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST 2DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST 3DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST 4DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP KLAS 31 MOEDER NAGESLAG VAN 2 DIERE ENIGE GESLAG 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT 2DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT 4DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT KLAS 32 MOEDER EN DOGTER 1STE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP 2DE PLEK FLORIS BOERDERY 3DE PLEK LUDWIG CLAASSENS BOERDERY BK 4DE PLEK LUDWIG CLAASSENS BOERDERY BK KLAS 33 BESTE GROEP VAN 5 DIERE ENIGE GESLAG 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT 2DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT 4DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP 5DE PLEK LUDWIG CLAASSENS BOERDERY BK 3DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK071 KLAS 11 KOEIE 3-4 JAAR DROOG 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT IC0617 2DE PLEK FREY STUD JLF0671 3DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0626 4DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK VD0640 KLAS 12 KOEIE 4-5 JAAR 1STE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0573 2DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP TK054 3DE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK NL061 KLAS 13 KOEIE 4-5 JAAR DROOG 1STE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0581 KLAS 14 KOEIE 5-7 JAAR 1STE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK055 2DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK DE PLEK JOHN & TRACEY DEVONPORT DK0379 4DE PLEK FLORIS LIMOUSINS FN0395 5DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0327 KLAS 15 KOEIE 5-7 JAAR DROOG 1STE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST LR0450 2DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0429 KLAS 16 KOEI 7 JAAR EN OUER 1STE PLEK LUDWIG CLAASSEN BOERDERY BK VD DE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO0027 3DE PLEK LA RHONE FAMILIE TRUST NL0228 KLAS 17 KOEI 7 JAAR EN OUER DROOG 1STE PLEK C. H. V. W. STEENKAMP SPO9945 2DE PLEK FREY STUD GA0229 SENIOR KAMPIOEN KOEI LA RHONE FAMILIE TRUST LR0616 RESERWE SENIOR KAMPIOEN KOEI C. H. V. W. STEENKAMP SPO0573 SENIOR KAMPIOEN KOEI DROOG LA RHONE FAMILIE TRUST LR0450 RESERWE SENIOR KAMPIOEN KOEI DROOG C. H. V. W. STEENKAMP SPO0581 GROOT KAMPIOEN VROULIKE DIER LA RHONE FAMILIE TRUST LR Gielie Nieuwoudt en Jan de Jongh. Coen Steenkamp Gielie Nieuwoudt en Corrie Meyer

14 AJ du Toit van La Rhone Limousins. Ringmeester Ampie Coetzee Johann Pistorius. Voorbereiding vir Jeugskou. Frey Stud uit KwaZulu-Natal Gladwyn Luitjies van La Rhone. Jean-Marc Cazillac Annari Claassens 44 Interras groepklas.

15 45

16 National Championships 2010 Senior- en Raskampioen bul LR0653. Eienaar: André en Trudene du Toit van La Rhone Familie Trust, Tulbagh. Hanteerder Gladwyn Luitjies. Reserwe Senior Kampioen bul DK Eienaar: John & Tracey Devonport, Devlan Limousin Stoet, Villiers. Hanteerder Alfred Mahasela. Junior Kampioen- en Breedplan bul LR0810. Eienaar: André en Trudene du Toit van La Rhone Familie Trust, Tulbagh. Hanteerder Gladwyn Luitjies. Reserwe Junior Kampioen bul LR0823. Eienaar: André en Trudene du Toit van La Rhone Familie Trust, Tulbagh. Hanteerder Leon du Toit. Kampioen bulkalf LR0941. Eienaar: André en Trudene du Toit van La Rhone Familie Trust, Tulbagh. Hanteerder Jayson Damon. Reserwe Kampioen B ulkalf. Eienaar Ampie Coetsee, Cropwell Limousin, Kuruman. Hanteerder: Hendrik Moisoko. 46

17 National Championships 2010 Senior Kampioen- en Ras Kampioen koei LR0616. Eienaar André en Trudene du Toit van La Rhone Familie Trust, Tulbagh. Hanteerder Jayson Damon. Reserwe Senior Kampioen koei SPO0573. Eienaar: Mnr. Coen Steenkamp van Essie Limousin Stoet, Bothaville. Junior Kampioen Vroulike dier LR0770. Eienaar: André en Trudene du Toit van La Rhone Familie Trust, Tulbagh. Hanteerder Gladwyn Luitjies. Reserwe Junior Kampioen Vroulike dier LR0854. Eienaar: André en Trudene du Toit van La Rhone Familie Trust, Tulbagh. Hanteerder Jayson Damon. Junior Kampioen verskalf DK 093. Eienaar: John & Tracey Devonport, Devlan Limousin Stoet, Villiers. Hanteerder Jack Mcobe. Reserwe Junior Kampioen vers DK Eienaar: John & Tracey Devonport, Devlan Limousin Stoet, Villiers. Hanteerder Jack Mcobe. Breedplan Super koei DK Eienaar: John & Tracey Devonport, Devlan Limousin Stoet, Villiers. Hanteerder Solomon Kunene. 47

18 48

19 49

20 An excellent Limousin & Boran Kevin Robertson cross Pure-bred Limousins are late maturing bovines and it is well known that they take considerably longer to finish in any pen-feeding environment. Best feeding results are obtained when Limousins are crossed with smaller-framed, earlier maturing breeds. Just which ones are actually the best for this purpose is a hotly debated topic. Hybrid Vigour, Heterosis or Basterkrag call it what you want, also plays a significant role in any cross breeding program, with the further apart the species generally are, the more pronounced this effect will be. The Boran breed is currently riding the crest of the popularity wave and it certainly is a possible contender should a Limousin crossing program be considered. The following photos of 50:50 Limousin:Boran cross-bred calves should convince any commercial cattleman that this breed mixture has enormous potential. It is said that a picture says a 1000 words so let s let them do the talking. 50

21 51

22 In Memorium Warie Cilliers 19 Maart Mei 2010 Warie Cilliers se naam is sinoniem met die Limousin Beesras: noem jy sy naam, sê hulle Limousin en sê jy Limousin noem hulle sy naam. Ja, tot uit Frankryk het hy korrespondensie ontvang. Sy positiewe was baie meer as die negatiewe en sy groot werk het hy in Bultfontein tussen die mense gedoen. Dit wat Warie bereik het, het hy reggekry omdat hy die opdrag van sy Skepper nougeset uitgevoer het. Hy het net een paadjie geken en dit was die reguit een, sonder draaie en grootpraat. Ons as Limousintelers en ek glo almal wat hom geken het, eer die nagedagtenis van hierdie man, Warie Cilliers. Om af te sluit wil Dorette, ek en ons ander telers - en ek glo ook my ou maat - vir Nita baie dankie sê dat sy hom so getrou ondersteun en bygestaan het in alles wat hy gedoen en aangepak het. Mag jy en jou seuns saam met hulle eggenotes in hierdie tyd die vrede van ons Hemelse Vader ervaar. Ek voel dat ek hier tussen ons Limousintelers so ietsie meer kan sê, want n era het nou verbygegaan. Dit is vir my n voorreg om n kort huldeblyk aan Warie Cilliers namens die Limousin Telersgenootskap en sy telers te doen. Sedert vroeg Saterdagoggend (15 Mei 2010) kry ek nie vir Warie, my ou maat uit my kop uit nie, maak nie saak wat ek doen nie. Wat kan ons vir u van Warie Cilliers sê? Julle ken hom dalk langer as ek en hy het hier tussen u gewoon en gewerk. Hierdie kort, skraal mannetjie was n man van min woorde so wil ons dit ook doen. Hy het die eerste saadjie geplant van die Ras wat hy so lank (35 jaar) gehou en vertroetel het. Dit was langs n skouring in Bloemfontein waar hy, Nita, Dorette en ek gestaan het. Hy het vir my gesê hy wil met n vee ras begin en my mening gevra - wat ek gegee het - 14 dae later bel hy my en sê: Theo wanneer ry jy? Die res is geskiedenis. Sal ek ooit vergeet, die afwagting by hom toe ons gaan kyk het na die eerste verse wat in Kaapstad se hawe aangekom het in die kwarantyn stasie. Daarna die ry met n vragmotor, hy en ek alleen om die verse in die Kaap te gaan haal. Die pad terug het amper 24 uur geneem. Die volgende eerste was toe Warie met n paar verse na Boshof se skou was. Nog n eerste was toe Warie, Nita, Dorette en ek Nampo toe is om te gaan skoonmaak die stalletjie wat ons per geluk gekry het omdat die Dexters onttrek het. Ons moes maar alles self doen, want daar was nie sprake van geld vanaf n Genootskap nie. Ons was gelukkig om saam Frankryk drie keer te kon besoek om na beeste te kyk en te kon uitsoek. Eenmaal was dit vir n besending van 85 verse en 1 bul. Dit was vir my n voorreg om hom te ken en saam met hom te kon werk. Theo Kruger Hy was liggaamlik klein en het ook baie klein begin, maar het die groot hart van n leeu gehad met so n klein kort humeurtjie daarby, maar hy het n man van postuur geword. 52

23

24 54

25 Nampo Paul van Biljon Dankie vir Jet en Emile vir die opgradering van die stalletjie by Nampo, dit het ʼn verskil gemaak. Dank ook aan Oom Coen en Pieter Gouws vir die diere wat ons kon uitstal en almal wat kom help en handjie bygesit het. Die gesindheid van almal wat die stalletjie kom besoek het, was iets vir ons ras om oor opgewonde te raak. Die aantal navrae wat ons ontvang het, veral vir kruisteling op kommersiёle koeie en of verse gehou kan word vir vervangings diere was die meeste. Ek kon met vrymoedigheid vertel van mnr. Hennie Potgieter wat in Calitzdorp-omgewing boer met Limousin en Limousin X-koeie en wat ʼn mooi gesig om te sien hoe aangepas is die diere in daardie bergagtige deel van die land: gehard en baie vrugbaar. Die boere wat wel gebruik maak van Limousinbulle, se terugvoering was dat hulle dit lankal moes gedoen het. ʼn Boer wat met Simbra-koeie boer sê hy maak 1000 verse per jaar oop met Limousinbulle en ondervind geen probleme nie. Mnr. V.d. Berg boer in Kuruman-distrik met Nguni-beeste wat hy dan met Limousinbulle dek en ondervind geen kalfprobleme nie, hy doen dit al ʼn paar jaar. Hy sê dat hulle ʼn baie goeie kalf aankry en kalwers speen op sewe maande met liggaamsmassa s van so rondom 230 kg. Dit is goeie terugvoer van boere wat weet waaroor dit gaan: meer wins op jou speenkalwers. Nampo was vir die ras se uitstalling goed gewees en ons het baie blootstelling gekry en ek glo dat ons volgende jaar nog beter sal doen. Die ras-cd wat ons ten toon gestel het, het besoekers laat vas steek by ons stalletjie en verbygangers moes wag om deur te kon loop. Kleiner voerkraal eienaars het ʼn behoefte vir Limousin en Limousin X-kalwers en is bewus gemaak van ons ras se hoё uitslag persentasie, voer-omset en been:vleis verhouding. Paul van Biljon en Juan Smith Paul van Biljon en Victor Swart Paul van Biljon, Victor Swart en Dirkie die pop agter hulle Annemie Swart en Dirkie die pop 55

26 Kan jy n Stoetboer wees sonder n skaal? n Skaal is een van die belangrikste produksiehulpmiddels vir ʼn Stoetboer. Kan jy in vandag se tye ʼn stoetboer wees sonder om te weeg? Die antwoord is ʼn besliste nee. Hier is die redes: 1. Die mark betaal vir ʼn speenkalf se massa teen 200 dae. Geen speenkal oper of voerkraal het nog ooit slegs op voorkoms alleen ʼn boer vergoed nie. Jy koop nie ʼn sak mielies op geskatte gewig nie. Dieselfde met ʼn bees. Dit is absoluut onmoontlik om na ʼn bees te kyk en met die oog te korrigeer vir: Ouderdom van die ma: Prestasierekords neem in ag dat jong koeie ligter speenkalwers sal speen, so ook baie ou koeie. Ouderdom van die dier: Prestasierekords neem in ag dat die speenkalf slegs bv. 180 dae oud was by weeg terwyl sy naasbestaande meer as 230kg geweeg het op 200 dae. Kudde effek: Prestasierekords neem in ag dat die dier in een kudde op soetveld bestuur word terwyl ʼn dier in ʼn ander distrik op suurveld loop. Die omruil van bulle (en koeie) van kuddes laat toe dat genetiese koppelings tussen kuddes plaasvind. Die Jaareffek: Prestasierekords laat toe dat diere oor jare direk met mekaar vergelyk kan word. Bulle wat oor jare gebruik word se genetika verander nie. Dit is net die omgewingsverskille wat wel verander en die Breedplan Prestasiestelsel sal hiervoor korrigeer. Geslagseffek: Manlike diere is biologies swaarder as vroulike diere. Prestasierekords laat toe dat die regte korreksies tussen geslagsverskille plaasvind. Seisoensverskille: ʼn September speenkalf is anders as ʼn Desember speenkalf. Prestasierekords korrigeer vir seisoensverskille. Die genetika van bulle en koeie oor seisoene bly dieselfde maar gewigte oor seisoene sal verander. Dit is egter net die seisoensverskille self wat verander en hierdie verskille kan in die Breedplan prestasietoetsstelsel gemeet word. 2. Produksiemetings laat toe dat jy diere selekteer wat biologies op die groeikurwe verskil d.w.s. diere wat klein is by geboorte, wat ʼn swaar speenkalf speen en diere wat uit ʼn kleiner tipe koei gebore word (die sogenaamde kurwe knakkers ). Bedrywe soos die hoender- en varkbedryf het lankal reeds besef dat die korrelasie (assosiasie tussen eienskappe) nie 100% is nie. Seleksie kan plaasvind om optimaal die biologiese verskille tussen diere te identifiseer. Jy kan dus op genetiese vlak die beter diere selekteer. 3. Verbeterde bestuur: Die skaal laat toe dat jy weet wat die kg/hektaar is wat van die plaas geproduseer word. Dit laat ook toe dat jy probleme vinnig kan identifiseer. ʼn Koei wat besig is om gewig te verloor, word vinnig geïdentifiseer en die nodige maatreëls kan getref word om moontlike bestuursprobleme op te los. Vandag se boer kan nie sonder ʼn skaal ʼn boerdery bestuur nie. Dit is een van die belangrikste produksiehulpmiddels in die boerdery en ʼn moet vir elke stoetboer. 56

27 Essie & Black Diamond Mark Jankielsohn het sewe vroulike diere uit die Essie kudde se beste koeifamilies aangekoop. Ons wens hom alle voorspoed toe as nuwe teler. Baie welkom as teler by Limousin SA. Essie Hendrie Brink het tien verse en een bul aangekoop uit die Black Diamond-kudde. Ons heet hom welkom as nuwe teler by Limousin SA en wens hom alle voorspoed toe. Black Diamond Coen Steenkamp en familie Posbus 507 Bothaville 9660 (056) /2 Coen: Sel: Erpe: Ons bedank alle kliënte vir hul ondersteuning deur die jaar.

28 ONS TOEKENNINGS MET ONS EERSTE DEELNAME AAN NASIONALE SKOU Goud 2 Silver 7 Brons ONS NEEM DEEL AAN 7 SKOUE IN 2010! Frankfort Standerton Vryburg Bela-Bela Thabazimbi Pretoria Pietermaritzburg (Royal) KYK ONS NUWE TOEVOEGINGS IN DIE KUDDE! VG 0819 Jacre Upper (21 maande) n Seun van Jacre Killer PP ZIPMAN (In sy werksklere) Vorige rekordpryshouer van R

29 ONS TEEL VIR: BESPIERING GEHARDHEID MEDIUM RAAM EKSTENSIEWE TOESTANDE IN HOËVELD KOM BESOEK ONS EN DEEL IN ONS PASSIE EN LIEFDE VIR DIE LIMOUSIN BEESTE ONS GAAN NET VIR DIE BESTE! 4de Produksieveiling! 22 September 2010 Skoudiere word aangebied Ludwig & Annari Claassen Standerton Tel: e-pos:

30 Bekker Landbou Bekker Hoërskool en spesifiek die landbou-afdeling wil die geleentheid gebruik om die Limousin Telersgenootskap en sy telers hartlik te bedank vir die skenking van verse aan die skool om sodoende met sy eie stoet te kan begin. Die skool, en so ook seker ander Landbouskole, kry geen ondersteuning van hul Onderwysdepartemente rakende die boerdery of praktiese landbou onderrig nie. Verskeie privaat maatskappye het die afgelope paar jaar by die skool se landbou-afdeling betrokke geraak en daarom is ons die genootskap en sy telers besonder dankbaar dat hulle ook na vore gekom het om ʼn bydrae te lewer. Baie dankie aan Sas Oosthuizen wat met die aanvanklike idee vorendag gekom het en die projek aan die rol gesit het. In besonder wil ons die volgende telers bedank vir hul skenkings: Gielie Nieuwoudt Sas Oosthuizen Ludwig Claassens Kobus van Tonder (2) Johann Pistorius Andries van Zyl Oom At MacDonald David van Heerden John Devonport Cornel Rautenbach Andries Els Rudi Hinze Nico Grey Pierre van Niekerk Pieter Gouws Ampie Coetsee Ferdie Naudé Ons kan u die versekering gee dat u bydrae ʼn besondere rol sal speel in die opleiding van voornemende landbouers. Die skenking dra ook in besonder by tot die uitbreiding van die skool se boerdery aktiwiteite en om die boerdery volhoubaar te maak. In die ekonomiese tye waarin ons leef en die feit dat die meeste van die skool se afdelings demonstratief van aard is het die skenking baie waarde toegevoeg tot ons boerdery. Die skool wil ook die skenkers bedank vir die besondere wyse waarop hulle ons as gaste op hul plase ontvang het tydens die a aal van die diere. Julle gasvryheid en hulpvaardigheid spreek boekdele oor die kwaliteit en tipe mens binne die genootskap. Die genootskap kan opreg trots voel oor dit wat hy het en waarmee hy besig is. Die skool se mikpunt is om met sowat tagtig vroulike diere te boer op die plaas Doringbos wat aan die skool behoort. Indien die skool se finansies dit later toelaat sal ons nog verse aankoop. Die jeugskou sal ook elke jaar ses 12 maande oue verse aankoop en na afloop van die Nasionale jeugskou sal die diere in die kudde geplaas word. Twee van die verse het reeds gekalf en die res sal gesinchroniseer word en dan kunsmatig geïnsemineer word. Baie dankie ook aan Paul van Biljon vir sy betrokkenheid en insette, dit word opreg waardeer. Indien daar enige ander telers is wat graag betrokke wil raak, kan hulle die skool skakel. Die skool se doelwitte met die kudde kan kortliks as volg opgesom word: Die diere sal gebruik word by al die Streek-, Provinsialeen Nasionale Jeugskoue deur die skool en Gauteng se Jeugskouspan, Opleiding binne die ras, Opleiding in landboubestuurspraktyk en spesifiek beesboerdery en Om n winsgewende en kompeterende stoet te bedryf. Bekkergroete Theo Scholtz Hoof Brian Callaghan Departementshoof 60

31 dankie BEKZEMA sê LIMOUSINS 61

32 Elektroniese indiening van inlig ng met HerdMASTER Elektroniese Indiening van Inligting na die Genootskap met HerdMASTER: Moeg vir die pos wat maklik wegraak? Wil jy graag jou kudde se administrasie self behartig? Wil jy graag in beheer wees van jou eie data? Wil jy presies weet watter diere by die genootskap geregistreer is en dat hulle inligting korrek is? Wil jy graag jou kudde meer doeltreffend bestuur? Wil jy ʼn program gebruik wat deur BREEDPLAN self ontwikkel is en 100% met die Limousin stelsel versoenbaar is? Dan is HerdMASTER die antwoord. Vanuit HerdMASTER kan telers verskillende tipes data indien. Lêers vir Geboortes, Liggaamsmassa en Eienskappe (saam of apart), Dekkings en Kansellasies kan vanuit HerdMASTER gegenereer word en aan die Genootskap gestuur word. Prosedure vir Geboorte aanmelding bestaan uit die opneem van moeder inligting en die opneem van kalf inligting. SKEP VAN DIERE Stap 1: Onder Diere/Nuwe kalf, vul moeder se ID in. Stap 2: Op die Animal Maintenance skerm, voltooi die velde wat verpligtend is. Indien jy jou kudde naam en nommer opstel doen die program meeste van die werk vir jou! 62

33 Indien benodig, sit n foto van die dier by. Indiening van Geboortes: Plaas die kalwers wat opgeneem is in n Filter vir maklike hantering. Onder Verslae/genootskap verslae, kies Registrasie. Aktiveer die filter wat die kalwers bevat en skep die nodige verslag. Twee verslae sal saamgestel word, nl. n Notification verslag (waarop foute in die rekords aangedui word) en die registrasievorm. Gaan die inligting na, en indien korrek, kliek op die posbus en die e-pos sal outomaties na die genootskap gestuur word. Vir meer besonderhede en volledige Tip Sheet skakel Theresa Steenekamp by of stuur n e-pos aan herdmaster@agribsa.co.za. Let wel: HERDMASTER word deur die Limousin Telersgenootskap onderskryf. Dit vergemaklik die genootskap sowel as u administrasie aansienlik. 63

34 64