1382 رﺎﻬﺑ 42 ﯽﻟا 38 ﻪﺤﻔﺻ (18 ﯽﭘردﯽﭘ ) 2 ۀرﺎﻤﺷ ﻢﺠﻨﭘ لﺎﺳ ﻞﺑﺎﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﮥﻠﺠﻣ

Transcription

1 مجلە دانشگاه علوم پزشکی بابل سال پنجم شمارۀ 2 (پیدرپی 18) صفحه 38 الی 42 بهار 1382 سطح خونی Anti-HBS در پرسنل بیمارستان کودکان امیرکلا (1380) 2 1 دکتر رحیم سوادکوهی دکتر محمدعلی حسینیان 1- استادیار گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی بابل 2 - پزشک عمومی سابقه و هدف : حدود %3-5 جمعیت ایران حامل ویروس هپاتیت B می باشند که از این میان %15 دچار هپاتیت مزمن و مستعد ابتلا به سیروز و سرطان اولیه کبدی هستند. به دلیل نبودن درمان داروي ی مو ثرترین راه کنترل بیماری واکسیناسیون با واکسن هپاتیتB است. به منظور پاسخ به اینکه ایمنی حاصل از واکسیناسیون کامل تا چه زمانی دوام داشته و آیا نیازی به واکسن یادآور وجود دارد مطالعهای جهت ارزیابی وضعیت ایمنی کادر درمانی بیمارستان کودکان امیرکلا انجام شد. مواد و روشها: این مطالعه مقطعی روی 153 نفر از پرسنل بیمارستان کودکان امیرکلا انجام شد. ابتدا پرسشنامهای حاوی اطلاعات در مورد متغیرهای مورد بررسی تکمیل شد. سپس مقدار 4ml خون در شرایط مناسب از افراد مورد مطالعه گرفته شد و با استفاده از کیت ) Radim روش (ELISA تیتر Anti-HBS و وضعیت Anti-HBC و HBSAg مورد بررسی قرار گرفت. دادههای مطالعه توسط نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از تستهای آماری Chi-square ANOVA one-way مورد آنالیز قرار گرفتند. یافتهها: از 150 نفری که پرسشنامه را تکمیل نمودند 132 نفر (%88) بر علیه هپاتیت B واکسینه شده بودند و 18 نفر (%12) سابقه تزریق واکسن نداشتهاند. 6 مورد از نمونهها بعلت Anti-HBC مثبت از مطالعه حذف شدند. میانگین سنی افراد مورد مطالعه از آخرین واکسیناسیون 28/5 ± 8/3 سال بود و بطور متوسط ± 2 3/8 دوز واکسن دریافت کرده بودند. مدت سپری شده 3/9 ± 1/98 سال بوده است با در نظر گرفتن Anti-HBS=10 بعنوان سطح محافظ در %68/6 افراد مصونیت لازم برعلیه هپاتیت B وجود داشته است و متوسط تیتر Anti-HBS برابر ± 39/3 263/9 بوده است. نتیجهگیری : براساس نتایج مطالعه و با توجه به اینکه کاهش بقاء ایمنی در %31/4 پرسنل بعد از سه دوز واکسن دیده شد پیشنهاد میشود ابتدا Anti-HBS افراد مصون کنترل شود (کمتر از دو تا سه ماه بعد از واکسیناسیون سطح Anti-HBS چک گردد سپس بطور دورهای سطح (10mIu/ml واکسن یادآور تزریق گردد. واژههای کلیدی: هپاتیت B واکسیناسیون آنتی بادی کارکنان بیمارستان. ) بعد از 5-7 سال) تا درصورت افت تیتر Anti-HBS به زیر سطح محافظ مقدمه حدود %3-5 جمعیت ایران حامل ویروس هپاتیت B (HBV) بوده و حدود %40-50 این افراد شواهد ابتلا به ویروس را از طریق آزمایشات سرولوژیک نشان میدهند که از این میان %15 دچار هپاتیت مزمن و مستعد ابتلا به سیروز هستند. همچنین ویروس HBV عامل %60-80 سرطان اولیه کبدی است( 1-3 ). گروههای خاصی در معرض خطر بیشتر عفونت ناشی از ویروس قرار دارند که از جمله نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به عفونت مزمن کسانی که بطور مداوم ترکیبات خون دریافت یا همودیالیز میشوند

2 39 سطح خونی Anti-HBS در پرسنل... دکتر رحیم سوادکوهی و همکاران / معتادین تزریقی پرسنل بهداشتی درمانی که با ترکیبات آلوده به ویروس سر و کار دارند و تماس جنسی با افراد مبتلا و غیره دارند (1-5). در حال حاضر هیچگونه درمان داروي ی مطمي ن برعلیه عفونت ویروس هپاتیت B وجود ندارد( 6 ). بهترین راه پیشگیری و کنترل بیماری و عوارض آن استفاده از واکسن هپاتیت B است با استفاده از یکدوره کامل واکسیناسیون(سه دوز )حدود %98 نوزادان و %85-95 کودکان و بالغین آنتیبادی ایمنی بخش را کسب مینمایند( 7-9 ). پس از گذشت زمان در تعدادی از این افراد تیتر ایمنی کسب شده کاهش مییابد( 9-11 ). لذا در صورت مواجه شدن گروههای پرخطر با مواد یا موارد آلوده به HBV لازم است پیشگیری یا کنترل انجام گیرد تا هم کم هزینه و هم مو ثر باشد. این مطالعه روی کادر درمانی بیمارستان کودکان امیرکلا 2-5 سال پس از یک سری کامل واکسیناسیون ) سه دوز) HBV در سال 1380 بمنظور تعیین سطح Anti-HBS انجام شد. مواد و روشها این مطالعه مقطعی بر روی 153 نفر پرسنل کادر درمانی شامل پزشک پرستار خدمه بخشهای بیمارستان کودکان امیرکلا در نیمه اول 1380 انجام شد. بعد از تکمیل پرسشنامهای حاوی 10 سي وال مقدار 4ml خون در شرایط مناسب جهت تعیین تیتر Anti-HBS و وضعیت HBSAg و Anti-HBC به آزمایشگاه فرستاده شد که با روش ELISA و کیت KHB31W) Radim (cat. انجام شد. سنجش تیتر آنتیبادی هم بر روی نمونه سرم و هم نمو نه پلاسما مقدور بوده است لکن از آنجاي یکه رشته های فیبرینی موجود در پلاسما در صورت حضور با تیتراسیون صحیح تداخل مینماید از نمونه سرمی جهت آزمایش استفاده شد. بعلت اهمیت نقش همولیز در ایجاد مثبت کاذب و افزایش تیتر آنتیبادی دقت لازم در جهت عدم وقوع لیز RBC صورت میگرفت و با توجه به تا ثیر سیترات سدیم «ماده ضد انعقادی» در کاهش تیتر آنتیبادی محاسبه شده( %10-20 ( از کاربرد آن اجتناب شده است. براساس توصیه شرکت سازنده کیت نمونهها در دمای 2-8 درجه سانتیگراد به مدت یک هفته و در دمای 20 درجه زیر صفر بمدت طولانیتر قابل نگهداری بوده است که در بررسی انجام شده روش دوم بکار گرفته شد. دادههای مطالعه توسط نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از تستهای آماری ANOVA Chi-square و one-way مورد آنالیز قرار گرفت. یافتهها در مطالعه حاضر از 153 نفر پرسنل کادر درمانی بیمارستان کودکان امیرکلا 8 نفر بعلت مرخصی استعلاجی و 6 نفر بعلت سابقه ابتلا به هپاتیت B و 18 نفر بدلیل عدم تزریق واکسن از مطالعه خارج شدند. در نهایت مطالعه بر روی 121 نفر که برعلیه هپاتیت B واکسینه شده و از نظر HBSAg و Anti-HBC منفی بودند انجام شد. میانگین سنی افراد مورد مطالعه 28/5±7/31 سال بود و بطور 3/8±2 متوسط واکسیناسیون ناقص دوز واکسن دریافت کرده بودند. (کمتر از سه %50 فقط دوز) در گروه با پرسنل برعلیه هپاتیت B مصونیت داشتند در حالیکه با تکمیل واکسیناسیون (سه دوز) درصد فراوانی مصونیت به %73/9 افزایش یافت. لکن در گروه واکسیناسیون کامل+ اضافه تر واکسن (4 یادآور دوز یا بیشتر) با تزریق دوزهای درصد فراوانی مصونیت تا چهار دوز افزایشی را نشان داده ولی در تزریقهای بیش از چهار بار افزایش تیتر آنتیبادی مشاهده نشد(جدول 1 ). جدول 1. توزیع فراوانی ) درصد) و میانگین تیتر Anti-HBS برحسب تعداد دوزهای کامل تزریقی واکسن هپاتیت B در پرسنل بیمارستان کودکان امیرکلا در سال 1380 تعداد دوز تزریقی فراوانی (درصد ( واکسن هپاتیت B میانگین تیتر Anti-HBS 27/9 ( 76) /4 ( 8) /1 ( 16) /3 ( 100) 63 کل p<0/005 بعضی از پرسنل بدلیل کاهش سطح آنتیبادی HBS به زیر سطح محافظ (کمتر از (10Iu/ml بعد از کنترل واکسن یادآور

3 / 40 مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل سال پنجم / شماره 2 (پیدرپی 18 ) بهار 1382 دریافت کردند و مدت سپری شده از آخرین دوز واکسن بطور متوسط 3/9±2 سال برآورد شد. %71/4 از پرسنل کادر درمانی مرکز مورد مطالعه علیه هپاتیت B بطور کامل واکسینه شدهاند. %68/6 از افراد مورد بررسی برعلیه هپاتیت مصونیت داشتهاند B که از این بین %24/8 پاسخ ضعیف (سطح آنتیبادی بین Iu/ml ) و %43/8 پاسخ قوی (تیتر آنتیبادی بالای (100Iu/ml به واکسیناسیون نشان داده بودند. %31/4 از افراد مورد بررسی شواهد سرولوژیک دال بر ایمنی برعلیه هپاتیت را نداشتهاند. دقیقا مشخص نیست که این افراد بطور اولیه به واکسن پاسخ نداده اند یا اینکه بعد از ایجاد مصونیت ایمنی را از دست دادهاند. ارتباط آماری معنیداری بین روند واکسیناسیون سن زمان واکسیناسیون با درصد فراوانی مصونیت و میانگین تیتر Anti-HBS بدست نیامد(جدول 2). تعداد دوز واکسن تزریق شده با درصد فراوانی مصونیت ارتباط آماری معنیداری داشته است (0/05>p) اما با میانگین تیتر HBS ارتباط آماری معنیداری وجود نداشت. جدول 2. توزیع فراوانی و درصد فراوانی و میانگین تیتر Anti Anti-HBS به تفکیک گروههای سنی در پرسنل بیمارستان گروههای سنی کودکان امیرکلا در سال 1380 فراوانی (درصد) فراوانی انحراف معیار± میانگین تیتر Anti-HBS 319/8±44/9 کمتر از 20 سال 7/5) 9 ( 199/2±32/ سال 28/1) 34 ( 288/4±28/ سال 28/1) 34 ( 41±262/ سال 19/8) 24 ( 282/4±63/ سال 6/6) 8 ( 194/4±31/9 بیشتر از 39 سال 9/9) 12 ( بحث 263/94±39/03 کل 100) 121 ( p<0/05 این تحقیق حاکی از وجود ایمنی در %68/6 افراد و عدم ایمنی در %31/4 افراد میباشد. در مطالعه بابامحمودی و همکاران بر روی 183 نفر پرسنل درمانی %67/8 با سابقه واکسیناسیون کامل بعد از پنج سال تیتر آنتیبادی بالای 10 واحد داشتند( 5 ). در مطالعه صفار و همکاران بر روی 478 پرسنل کادر درمانی %92/6 افراد حداقل 5 سال بعد از واکسیناسیون ایمنی برعلیه هپاتیت B داشتند( 12 ). در مطالعه تاکور و همکاران در هند روی 79 نفر %94 افراد پاسخ مناسب به واکسن دادند( 13 ) نتایج بدست آمده حاکی از توان ایمنیزاي ی خوب واکسن هپاتیت B بعد از یک دوره کامل میباشد. اختلاف ایمنیزاي ی پرسنل در مطالعات مختلف شاید تحت تا ثیر متغیرهایی مانند سن فاصله زمانی بعد از واکسیناسیون نوع واکسن مکان تزریق واکسن دوز مناسب واکسن قرار می گیرد. از %68/6 افراد ایمن %43/8 پاسخ قوی به واکسیناسیون (تیتر آنتیبادی بالای (100mIu/ml و %24/8 پاسخ ضعیف به آنتیبادی (تیتر آنتیبادی بین (10-100mIu/ml داشتند. که در مطالعه صفار و همکاران %7/4 افراد پاسخ ضعیف ایمنی داشتند( 12 ). در مطالعهای در لندن بر روی 925 نفر %2/1 پاسخ ضعیف ایمنی به واکسن داشتند( 14 ) که اختلاف جواب ایمنی مناسب تحت تا ثیر چاقی سیگاری بودن اختلال مادرزادی یا اکتسابی در سیستم ایمنی قرار می گیرد. پرسنل مورد مطالعه بطور متوسط دوز 3-5 واکسن دریافت کرده بودند و به چهار دوز واکسن پاسخ قوی (تیتر آنتیبادی بیشتر از (100mIu/ml دادند و در تزریقهای بیش از چهار بار افزایش تیتر آنتیبادی مشاهده نشد( 15 ). بررسی صفار و همکاران (12) با این مطالعه همخوانی دارد. ولی در مطالعهای در لندن حاکی از افزایش تیتر آنتیبادی با دفعات زیادتر تزریق واکسن میباشد (14) مدت سپری شده از آخرین دوز واکسن در این مطالعه بطور متوسط 2-5 سال بود که %88/4 کمتر از 5 سال و %11/6 بیشتر از 5 سال بود. معمولا هرچه زمان بیشتری از تزریق آخرین دوز واکسن گذشته باشد تیتر آنتیبادی محافظ کاهش مییابد( 17 و 16 و 12 و 5 ). انجمن کنترل و پیشگیری از بیماری عفونی آمریکا (CDC) سنجش آنتیبادی حاصله پس از سری کامل واکسیناسیون در گروههای پرخطر را بدلیل کاهش هر 5 تا 10 سال پیشنهاد و به تجویز دوز یادآور واکسن در صورت سطح آنتیبادی کمتر از 10mIu/ml توصیه میکند. براساس این بررسی %31/4 افراد آنتیبادی کمتر از سطح محافظ داشتند که لازم است

4 41 سطح خونی Anti-HBS در پرسنل... دکتر رحیم سوادکوهی و همکاران / هر 5 تا 7 سال یکبار آنتیبادی هپاتیت B کنترل و درصورت نیاز واکسن تجویز شود. چون هپاتیت B خطرات مرگبار کبدی را در افراد مبتلا ایجاد میکند و درمان داروي ی که بیماری را ریشهکن کند وجود ندارد یکی از بهترین راههای پیشگیری واکسیناسیون کامل وبررسی پایداری مقاومت با سنجش تیتر Anti-HBS در افراد پرخطر است. تقدیر و تشکر از آقایان دکتر سید محمود نعیمیان دکتر عبداله محمدی دکتر سیاوش مرادی آقای جعفر فضلی مسي ول آزمایشگاه و خانم مرضیه بناری مسي ول آموزش بیمارستان که در این تحقیق همکاری نمودهاند قدردانی میشود. References 1. Moyer LA, Mast EE. Hepatitis B: Virology, epidemiology, disease and prevention, and overview of viral hepatitis. Am J Prev Med 1994; pp: ملک زاده ر خطیبیان م رضوان ح هپاتیت ویروس بی در ایران و جهان اپیدمیولوژی تشخیص درمان و پیشگیری مجله نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران 4(15): 1376: Maserat S, Malekzadeh R, Rezvan H, et al. Hepatitis B in Iran. Arch Iran Med 2000; 4(3): Seeff LB, Wright EC, Zimmerman HJ, Aher HJ, et al. Type B hepatitis after needle stick exposure: Prevention with hepatitis B immune globulin. Anml Lnt Med Maict 1978; بابامحمودی ف. بررسی سطح آنتی بادی ضدویروس هپاتیت B در کارکنان پرستاری مجله علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران :(27)10 : Robinson WS. Hepatitis B and D. Viruses in Mandell, Douglas and Bennettes principle and practice of infectious disease 4 th ed, Churchill Livingstone 1995; pp: Dienstag JL, Wermer BG, Polk BF, Sngdman DR, et al. Hepatitis B vaccine in health care personnel: safety, immunogenicity and indicator of efficacy. Amnl Int Med 1984; 101: Shokrgozar MA, Shokri F. Subtype specificy of antibodies produced by vaccinated with recombinant hepatitis B vaccine national cell bankoiran, Pasteur Institute of Iran Vaccine 2002; 22(20): Shokrgozar MA, Shokri F. Antibody response to Recombinant Hepatitis B surface antigeny. Iranian Journal of Medical Sciences 2001; 26(12): Trivello R, Chiaramonte M, Nqaccha T, Boldo V, et al. Persistance of anti-hbs in health care personnels vaccinated with plasma drived hepatitis B vaccine and response to recombinant on a hepatitis B booster vaccine. Vaccince 1995; 13(2): Alimonos K, Nafziger AN, Murray J, Bertino JS. Prediction of response to hepatitis B vaccine in health care worker: whose title of antibody to hepatitis B surface antigen should be determined after a 3 dose series and what are the implication in terms of cost effectiveness? Clinic Inf Dis 1998; 26: صفار م ج نیک خواه م انوری م. سنجش دوام آنتی بادی ضد ویروس هپاتیت B در پرسنل بهداشتی درمانی 6 سال پس از واکسیناسیون مجله علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران (32):

5 / 42 مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل سال پنجم / شماره 2 (پیدرپی 18 ) بهار Thakur V, Gaptan RC, Basir SF, Parvez MK, Sarins K. Enhanced immunogenicity of recombinant hepatitis B vaccine in exposed family lontacts of chronic liver disease patients. Department of Gastroentrology G.B. pant hospital, New Delhi, Scand J Infect Dis 2001; 33(88): Zuckerman JN, Zuckerman AJ, Synington I, Williams A, et al. Evaluation of a new hepatitis B. Triple antigen vaccine in inade equate responders to current vaccine. Hematology 2001; 34 (4 ): Elkayam O, Yaron M, Caspi D. Safety and efficacy of vaccination against hepatitis B in patients with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 2002; 61(7): American academy of pediatrics. Hepatitis B in Peter - G ed: Red book report of the committee, infectious disease, 24th ed, Elkgrove village IL: AAP 1997; pp: Barash C, Conn MI, Dimarino AJ, et al. Serologic hepatitis B immunity in vaccinated health care workers. Archives of Internal Medicine 1999; 159: آدرس نویسنده مسي ول: بابل بیمارستان کودکان امیرکلا تلفن: