Inhoud. Anna Celliers & Tanya visser. Inspirerende idees en selfdoen-mooigoed vir jou tuin. Waterfokuspunte Patio s en binnehowe

Transcription

1 Inhoud Anna Celliers & Tanya visser Tuinprojekte Waterfokuspunte 8-47 Wat jy moet weet 8 Soorte waterfokuspunte 9 Voorafgevormde dammetjies 21 Damvoering 22 Pompe 24 Bybehore 24 Fonteine 26 Waterdekor 27 Plante in en om die water 28 Indringerwaterplante 30 Visse 30 Jou eie koiparadys 32 Onderhoud 33 Natuurlewe in die water 33 DDS-projekte vir waterfokuspunte 34 Potte en houers Wat jy moet weet 48 Suksesvolle potte 48 Verplant plante só 52 Siersnoeiboompies 54 Hoe om potte uit te stal 55 Spesiale potte 60 DDS-projekte vir potte en houers 68 Hangmandjies 72 Potresepte 80 Patio s en binnehowe Wat jy moet weet 164 Meubels 166 Bykomstighede vir die patio 168 DDS-projekte vir patio s en binnehowe 176 Trappe Wat jy moet weet 186 Hoeveel trappe? 186 Materiale 187 Plante 190 DDS-projekte vir trappe 192 Die tuinvloer Wat jy moet weet 200 Soorte tuinvloermateriaal 201 Lê plaveistene op sand 208 Lê plaveistene op sement 209 DDS-projekte vir n tuinvloer 210 met Anna en Tanya Inspirerende idees en selfdoen-mooigoed vir jou tuin Mure Wat jy moet weet 110 Verf, pleister en ander muurafwerkings 111 Bekleding 112 Idees vir mure 114 Plante teen die mure 124 Keermure teen hellings en vir terrasse 128 Bou n droë klipmuur 132 Beplant jou keermure 133 Die mure lewe 136 Hoe plant mens n heining? 138 DDS-projekte vir mure 140 Paadjies Wat jy moet weet 146 Die regte materiaal vir paadjies 147 Omranding 152 Onderhoud 154 Plante 154 DDS-projekte vir paadjies 158

2 Potte en houers Wat potte so wonderlik maak, is dat enigiemand met die blomme en loof van plante en verskillende ontwerpe en kleure van potte kan speel om lieflike, lewende kunswerke te skep. Jy kan ook in enige spasie in potte tuinmaak van sonnige vensterbanke, klein balkonne, patios of buite in groot tuine. In en om die huis is daar altyd plek vir n mooi beplante houer, wat beteken dat almal kan tuinmaak! Wat jy moet weet Vir die beste resultate moet jy net n paar basiese riglyne volg om die hele seisoen welige potte vol kleur hê. Onthou egter dat beplante potte nie vir ewig hou nie kyk elke seisoen of die plante nog mooi genoeg is; indien nie, vervang hulle met nuwes. Suksesvolle potte Wanneer jy in potte tuinmaak, is jy grootliks in beheer van die groeitoestande en kan dus sorg dat jy vir elke plant die regte grond gee en al die toestande skep waarin hulle sal floreer. Kies die regte potte Hou altyd die volgende in gedagte wanneer jy potte kies: Vermy potte met nou openings of piepklein potjies omdat hulle plante se groei belemmer en baie vinniger uitdroog. Houtpotte kan in allerhande vorms gemaak word en is n mooi alternatief vir plastiek-, keramiek- of terracottapotte. Jy moet die binnekant egter waterbestand maak om te keer dat dit verrot; behandel enige hout wat jy gebruik met nie-giftige produkte sodat jy nie die plante beskadig nie. Kies plastiekpotte wat UVbestand is om seker te maak dat die kleure nie in die son sal verbleik nie. Poreuse terracotta- of kleipotte werk goed, maar raak vinniger droog as geglasuurde keramiekpotte omdat water deur die kante verdamp. Hou hulle gedurig klam. Kies potte met ligter kleure om die absorpsie van hitte in warm klimate te verminder. Donkerder kleure absorbeer meer hitte wat die potte laat uitdroog en die plante se wortels beskadig. Werk oordeelkundig met kleur die potte moet met die omgewing saamsmelt of daarmee kontrasteer. Dreinering Jy kan bykans enige houer waarin jy grond kan sit vir plante gebruik (kyk egter ook Kies die regte potte op die oorkantse bladsy). Die heel belangrikste faktor in enige pot is dreinering. Behalwe waterplante hou die meeste plante nie van klam voete nie. n Lagie klippe onderin die pot is nood saaklik vir goeie dreinering en die pot moet verkieslik ook dreineringsgate hê. Selfs al het die pot gate onderin, bedek dit nogtans met erdeskerwe, klippe of n laag koerantpapier om te keer dat die grond uitspoel wanneer jy die potte natmaak. Plaas potte op voetstukke of bakstene om seker te maak dat die water vryelik daaruit kan loop. Grond As jy groot sukses met jou potte wil behaal, moenie bloot grond uit jou tuin uit in die pot gebruik nie. Kommersieel vervaardigde potgrond bevat nie onkruidsaad of enige siektes wat deur die grond oorgedra kan word nie. Boonop bevat dit fyn bas wat met dreinering sal help, maar genoeg water behou sodat die wortels egalig klam bly. Gebruik dus te alle tye goeie potgrond vir alle houers vir die beste resultate. As jy n baie groot pot met kommersiële potgrond moet vul, gooi 2 l-plastiekbottels onderin voordat jy dit met grond vul só sal jy baie minder grond gebruik, wat goedkoper sal wees. Natmaak Aangesien potte vinnig droog word, moet jy hulle verkieslik daagliks natmaak, veral in warm, droë weer. Jy kan egter heelwat doen om die vog te bewaar, soos om n deklaag bo-op die grond te gooi nadat jy die plante geplant het. Maak die houer sowat driekwart vol met potgrond, sit die plante daarop en gooi nog potgrond by, maar los genoeg plek vir n deklaag. Daar is talle soorte waterretensiekorrels te koop wat die water sal behou wanneer jy dit met die potgrond meng en dit oor n tydperk sal vrystel om die potte klam te hou. Voer hangmandjies met klapperhaar of sphagnum-mos uit sodat die grond meer water sal behou en hou die hangmandjies tydens die warmste deel van die dag uit die son uit. Steek jou vinger in die grond om te toets of n houer natgemaak moet word: as dit droog voel, maak dit nat. 3 Potte en houers Potte en houers 4

3 n Kleurkonkoksie van loof Die kombinasie van die verskillende blaarkleure en -teksture van dramatiese loofplante in n pot is nie net n goeie belegging in jaarlange prag nie, maar ook n slim manier om helder kleur na n skaduhoekie te bring. Die grootte van die pot en die nabyheid van die ander plante sal die groei van n struik soos die Japannese lourier inhibeer. Dit sal nie sy volle hoogte bereik tensy dit in die tuin uitgeplant word na n paar jaar in die pot nie. Hou hierdie plante mooi deur dit gereeld nat te maak en dit elke twee weke met n oplosbare kunsmis te voed. Jy benodig 1 Aucuba japonica Crotonifolia 1 Solenostemon scutellarioides Juliet Quartermain 1 Carex hachijoensis Evergold 1 Bergenia cordifolia Plantgalery Aucuba japonica Crotonifolia (Japannese lourier) is nuttig omdat dit bestand is teen droogte, besoedeling en soutwinde en baie gehard is teen koue. Dis immergroen, hou van skadu, word ongeveer 1,5 m hoog en strek 1 m wyd. Solenostemon scutellarioides Juliet Quartermain (coleus/josefskleed) is een van talle uiters kleurvolle hibriede wat by kwekerye te kry is. Die plant is immergroen, meerjarig en groei in skadu. Dis egter gevoelig vir koue en ryp. Carex hachijoensis Evergold is n polvormende siergras met smal, buigende blare wat geel met groen rande is. Dit groei in volson of skadu en is gehard. Uitgegroei is dit ongeveer 20 x 30 cm. Bergenia cordifolia (hartblaar) is n kruidagtige meerjarige met groot, ronde, mentgroen blare. Dit dra n massa pienk blommetjies van laatwinter tot in die lente. Dis immergroen en baie gehard, groei pragtig in potte en is ook nuttig as randplant vir skadubeddings. Dit word ongeveer 30 x 30 cm. SSAucuba japonica Crotonifolia SSS. scutellarioides Juliet Quartermain SSCarex hachijoensis Evergold SSBergenia cordifolia 5 Potte en houers Potte en houers 6

4 Kitswater in minder as n uur Kitswaterfokuspunte wat deesdae as n volledige stel reg vir installering te kry is, maak dit moontlik om binne n uur die rustige klank van water in die tuin te hê. Jy kan kies uit verskeie style en sal beslis een kry wat by jou tuin sal pas. As jy die kom met n draadrooster bedek, raak dit sommer kindervriendelik ook. Gaan só te werk om een van hierdie waterfokuspunte te installeer. Jy benodig Natural art-fontein Draadrooster (bedekking) PVC-kom Plastiekpyp Pomp 1 sak riviersand 4 sakke groot klippies (die klippies moet groter as die gate in die draadrooster wees) Gereedskap Graaf Waterpas Stappe 1Besluit waar die waterfokuspunt moet wees en plaas die kom op sy plek, dop dit om en merk die buitelyn met riviersand. 2Grawe die plek so diep soos die kom uit plus nog 50 mm vir n laag sand daaronder. 3Gooi die riviersand in, versprei dit onderin die gat en kompakteer dit. Maak seker dit is kompak en gelyk. 4Plaas die kom in die gat. Verbind die plastiekpyp met die pomp en plaas dit in die kom. Plaas die rooster op die kom en maak seker dit is gelyk. 5Verbind die los punt van die plastiekpyp met die fontein (die fontein het n gat in die middel daarvoor). Plaas die elektriese koord (wat die pomp met die kragpunt sal verbind) in posisie. Dis beter om die koord in n leipyp te plaas voordat jy dit in n voor lê wat daarvoor in die grond gegrawe is. Gooi dit toe met grond. 6Bedek die rooster met klippies. 7Maak die kom vol water en toets die stelsel voor jy begin plant En plante groei daarom Ons waterfokuspunt is op n warm, droë plek geplaas en daarom het ons taai plante gekies wat hierdie toestande kan verdra. Bepaal wat die heersende toestande is waar jy jou fokuspunt plaas en kies dan plante wat geskik is daarvoor. Hierdie plante sal na alle waarskynlikheid ook mooi met die area saamsmelt. Voor ons begin plant het, is die grond voorberei deur dit goed om te spit en baie kompos in te werk. Beenmeel is by die grond in die plantgate ingemeng om goeie wortelgroei aan te moedig en die plante te help om vinnig gevestig te raak. Jou plante sal waarskynlik ook by dieselfde soort voorbereiding baat omdat dit byna alle plante behalwe baie gespesialiseerde spesies sal laat floreer. Aloe maculata (bontaalwyn) wat in n groep van drie geplant is, verskaf hier hoogte aan die agterkant van die bedding. Aptenia cordifolia (brakvygie), n sukkulente grondbedekker wat geil groei, sprei ongeveer 30 cm wyd uit en word hoogstens 15 cm hoog. Dit sal n bietjie kleur gee wanneer die helder kersierooi blomme verskyn. Kalanchoe thyrsiflora (geelplakkie of meelplakkie), n taai sukkulent, is altyd n wenner en die gebruik van klippies en rotse komplementeer sy voorkoms Waterfokuspunte Waterfokuspunte 8

5 Keermure van hout Klipmure Behandelde houtpaaltjies is baie doeltreffend as keermure en sal by talle tuinstyle pas. Die paaltjies kan vertikaal of horisontaal en teen enige hoogte geïnstalleer word. Net daardie paaltjies wat die struktuur sal stut, moet vasgesement word. Moenie sement onder die paaltjie sit nie, maar pak dit eerder om die paaltjie sodat water uit die hout uit kan dreineer. Wanneer jy n keermuur met hout bou, voer die agterkant van die behandelde paaltjies met skadudoek of onkruiddoek uit sodat water kan dreineer sonder dat die grond ook tussen die paaltjies inspoel. Klip is n wonderlike natuurlike materiaal vir keermure en as jy dit reeds op jou eiendom het, des te beter. Kleiner klippe is nuttig vir n droë stapelmuur of n keermuur waar jy bry sal gebruik. As jy rotse vir jou eiendom koop, vind eers uit waar dit vandaan kom. Party rotsverkopers kan sekere ekosisteme versteur of selfs vernietig as hulle dit uit natuurlike areas verwyder. Paalanker ± elke mm SSVerhewe kleur Verhewe beddings en lae, droë klipkeermure verleen struktuur aan die tuin en word versag met die meerjarige Plectranthus Mona Lavender wat met sy pragtige blomme oor die rande tuimel. 80%-skadunet aan die agterkant Mure moet met 5 vanaf die fondasie terughel Opvulling Een derde van die paalankers moet ondergronds wees Paalankers moet onder fondasie uitsteek 80%-skadunet aan die agterkant Pale en paalankers Droë stapelmuur van klip SSDie goeie ou dae Hierdie muur laat mens aan vervloë dae dink toe kraal- en skermmure met natuurlike klip gepak is, maar dit is tans weer baie gewild. As natuurlike klip nie beskikbaar is nie, kan jy dieselfde effek kry met kunsmatige bekleding. 9 Mure Mure 10

6 Plantgalery Viola hederacea (Australiese viooltjies) het sagte pers en wit blommetjies en varsgroen, ronde blaartjies. Hulle is platgroeiend en baie gelukkig om byvoorbeeld tussen dwarslêers in skadu of oggendson te groei. Ook mooi wanneer hulle in plate in gruispaadjies groei. Origanum vulgare (oreganum) sal skaamteloos oor songebaaide plaveistene groei en gou die harde lyne versag. Gee gereeld water en plant hulle in volson. Ophiopogon japonicus (mondogras) is n baie mooi grassie om langs tuinpaadjies te plant. Die donkergroen polle word gou baie dig. Immergroen in son en skaduwee en baie gehard. SSViola hederacea SSOriganum vulgare Ophiopogon japonicus Kyoto (dwergmondogras) is n ornamentele dwerggrassie wat pragtig tussen stapklippe groei. Geskik vir volson of skaduwee. Delosperma cooperi (klipvygies of rotsvygies) is platgroeiende somervygies wat omtrent nooit sonder perspienk blommetjies is nie. Plant hulle langs gruispaadjies of natuurlike leiklippaadjies in volson. Hulle sal ook tussen plaveistene op warm plekke groei, maar hou nie daarvan as jy op hulle trap nie. SSOphiopogon japonicus Kyoto SSOphiopogon japonicus Mazus reptans is n immergroen, laaggroeiende grondbedekker met persblou bomme in die lente en somer. Een soort dra wit blomme. Dit is n ideale grondbedekker om tussen plaveistene in volson te plant. Echeveria elegans (Mexikaanse sneeubal) is n taai, spreidende vetplant wat laag groei en veral mooi lyk langs gruispaadjies in n warm, droë tuin. SSDelosperma cooperi SSMazus reptans SSEcheveria elegans 11 Paadjies Paadjies 12

7 XXPatio-sjiek Gekleurde sementvloere in plaas van gewone teëls is hoog in die mode. Neem dit n stappie verder wanneer trappe ook moet bykom deur klippies in kreatiewe patrone in die sement te lê vir n tekstuurkontras. SSNatuurlike klimplekke As jy gelukkig is om natuurlike klip op jou werf te hê, pak gerus n stel vlak trappe uit met klippe waarop jy maklik kan trap. SSNie plek vir trappe nie, maar moet oor die muur n Nutsman wat van houtwerk hou, sal geen probleem hê om n stel houttrappe te bou in n beperkte ruimte nie. Die houttrappies komplementeer ook die latwerkpaneel in die agtergrond en die pragtige klipmuur. SSMin verskil tussen onder en bo Die kuierdek van dwarslêers is net effens hoër gebou as die normale grondvlak. Om die twee areas ornamenteel te verbind, was die oplossing vlak en breë miniatuurdekke of trappe gegiet in sement. Die stapoppervlak het n growwe tekstuur van klippies wat in die sement ingebed is. 13 Trappe Trappe 14

8 Lê plaveistene op sand Met hierdie metode hoef die plaveistene nie in sement gelê te word nie. Volg net n paar eenvoudige stappe vir n blitsvinnige metamorfose! Lê plaveistene op sement As jy plaveistene op n meer permanente manier wil lê, moet jy dit in sement lê. Stappe 1Verwyder alle puin en onkruid uit die area en hark dit gelyk. 2Sny onkruiddoek om te keer dat onkruid tussen die plaveistene opkom. Sny dit na maat en maak seker dat dit nie op die areas lê wat jy gaan beplant nie. Lê dit op die regte plek neer. 3Merk die area waar die plaveistene moet kom met bouerslyn uit om seker te maak dat dit reguit gelê word. 4Plaas n laag riviersand oor die doek en hark dit gelyk. 5Lê die plaveistene op die riviersand; maak seker dat elkeen gelyk lê en stabiel is. 6Voltooi die projek met gruis of plante om die spasies tussenin en langs die plaveistene te vul. Stappe 1Maak seker dat die oppervlakte waarop jy gaan werk, gelyk is. Hierdie plaveistene is op n bestaande betonblad gelê, maar jy kan ook n area skoonmaak, n fondasie van riviersand lê en dit goed kompakteer voor jy die plaveistene lê. 2Maak n mengsel van vier dele pleistersand en een deel sement met water aan en lê die plaveisel 2 4 hierin Plaas elke plaveisteen op n bietjie van die sement-en-sandmengsel en klop dit met n rubberhamer vas. Maak seker dat dit gelyk is voordat jy voortgaan. 4Wanneer al die plaveistene gelê is, gebruik dieselfde mengsel as bry tussen die plaveistene. Maak enige oortollige mengsel met n klam spons skoon terwyl jy werk. Dit is baie belangrik anders sal die plaveistene deur die sementmengsel gevlek word Die tuinvloer Wenke Hoe dikker die plaveistene, hoe groter die gewig wat dit kan dra. Eenhede dunner as 40 mm moet op n onderlaag van dagha gelê word sodat die uiteindelike dikte van die tuinvloer nie minder as 40 mm is nie. Dikker stene kan bloot op n onderlaag van sand gelê word. Die helling waarteen plaveisel gelê word, moet weg van die huis af val ( n minimum van 1 tot 50) om goeie dreinering te bewerkstellig. Die grond onder die plaveisel moet stewig en stabiel wees, gekompakteer word en teen dieselfde helling as die voltooide plaveisel lê. Die regte daghamengsel is een deel sement wat by vier dele bousand gevoeg en met water tot ongeveer die dikte van tandepasta gemeng word. As n sandbasis gebruik word, moet dit ten minste 25 mm dik wees en met behulp van n reihout en waterpas gelyk gemaak word. Klop elke plaveisteen saggies met n houthamer vas en maak seker dat die spasies tussen die stene oormekaar pas, hulle ewe ver uit mekaar is, en gelyk lê. Vul die spasies tussen plaveistene met droë sand, n daghamengsel of gruis. Die tuinvloer 16

9 METZ PRESS Tuinprojekte met Anna & Tanya Inspirerende idees en selfdoen-mooigoed vir jou tuin Anna Celliers & Tanya Visser 260 x 210 mm 224 pp Hardeband RRP: R ISBN Publikasiedatum: September 2012 Beskikbaar in Engels: Garden projects with Tanya & Anna ISBN Metz Press is an independent publisher of high quality information books and illustrated non-fiction for the local market as well as the international co-edition market. We have sold rights to our books in countries all over the world, having impressed reputable international companies with our quality of content and production and our ability to deliver. Twee van ons bekendste tuinpersoonlikhede, Anna Celliers en Tanya Visser, het weereens saamgespan om hierdie inspirerende selfdoenboek met die tema maak jou leefplek mooi te skep. ISBN Pragtige volkleurfoto s in elke hoofstuk lei jou eers deur n magdom kreatiewe voorstelle om jou tuin of sekere dele daarvan in n lus vir die oog te omskep. Daarna volg n groot verskeidenheid selfdoenprojekte van iets wat vinnig en goedkoop gedoen kan word soos die aanplant van n mooi hangmandjie, tot ander wat n bietjie meer dinkwerk, goeie beplanning en n dikker beursie verg. Waterfokuspunte en alles wat daarmee gepaard gaan soos pompe, bybehore, fonteine, visse en koi, plante en onderhoud; hoe om die mooiste potte, houers en hangmandjies te beplant, te versorg, uit te stal en resepte vir wenkombinasies; en hoe om mure en keermure, paadjies, patio s en binnehowe sowel as trappe te bou en te verfraai met die gepaste afwerkings of plante, word breedvoerig bespreek en deurgaans geïllustreer. Die meeste projekte bevat goeie wenke om jou op die suksespad te hou en sluit kort beskrywings en volkleurfoto s van geskikte plante in om jou skepping nog meer besonders te maak. Aangesien daar deesdae soveel klem op herwinning gelê word, word selfdoenprojekte met ougoed wat prettig is om te doen en ons andersins meer ekovriendelik met ons planeet laat omgaan, ook ingesluit. Met die inspirerende volkleurfoto s, nuttige inligting gebaseer op jare se gesamentlike ervaring en praktiese, stap-vir-stap-aanwysings sal jy nie net jou tuin en leefareas buite kan opkikker nie, maar jy sal ook die kans kry om jou op vele vlakke heerlik in jou tuin uit te leef, tien duime of te niet! ander tuinboeke deur Metz Press Publisher: Wilsia Metz Tel: +27 (0) Mobile: +27 (0) Fax: +27 (0) or info@metzpress.co.za Web: Postal address: PO Box 7322, Welgemoed, 7538, South Africa Street address: 1 Cameronians Avenue, Welgemoed, 7535, South Africa Anna Celliers het n Nasionale Diploma in Tuinbou (van die destydse Pretoria Technikon) en het vir jare tuinontwerp en uitleg gedoen vir privaathuiseienaars sowel as korporatiewe instansies. Na n paar jaar in die kleinhandel kwekerybedryf, het sy by Lourens ford Groothandel kwekery in Somerset-Wes aangesluit waar sy eers in verkope en toe in produksie met plante gespeel het. Haar skryflus is aangewakker met n weeklikse tuinrubriek in die plaaslike koerant Die Distrikspos, en sedert 2003 het sy ook die Tuinlewe-rubriek in Die Burger saamgestel. Vanaf Januarie 2010 verskyn haar Tuinlewerubriek landwyd in die Naweekbylae van Die Burger, Beeld en Volksblad. Sy is dikwels te sien as die tuin-ghoeroe op Pasella, n joernaalprogram op SABC 2, en was voorheen tuinredakteur by Tuis en Home. Deesdae is sy voltyds in diens van Lonehill Trading wat handel dryf as The Gardener en Die Tuinier, susterstydskrifte wat fokus op al die plesiere van tuinmaak. Sy skryf artikels vir albei en is die assistentredakteur van Die Tuinier. Tanya Visser is in die eerste plek n tuinier, maar met voltydse tuinwerk verdien mens nie veel nie (veral as dit jou eie tuin is) en daarom werk sy ook as redakteur van The Gardener en Die Tuinier en aanbieder van die TV-reeks The Gardener. Tanya is al van kleins af in die tuin doenig waar sy haar ma en pa in die groentetuin gehelp het en kweek steeds graag haar eie groente vir die pot. Sy koester ook n indrukwekkende vetplantversameling en haar spannetjie grasse groei geil (hoewel sy erken dat al haar regte werk min tyd los om in haar eie tuin deur te bring). Die ervaring wat sy kleintyd al in die tuin opgedoen het, is opgevolg deur studie in tuinboukunde by die destydse Technikon Natal. Nadat sy as n tuinboukundige gekwalifiseer het, het haar loopbaan by n tuinsentrum begin waar sy die bedryf leer ken het en haar plant- en sakekennis uitgebrei het. Na n respektabele nege jaar of wat het sy haar groen wêreld vir die uitgewersbedryf verruil. Sy woon in KwaZulu-Natal met haar lewensmaat, Lyn, en haar drie yorkies, Chloe, Chelsi en Holly.